6750 SAYILI TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİ KANUNU Mehmet Mücahit ARVAS Daire Başkanı m.arvas@ticaret.gov.tr 04.10.2018

KREDİ PİYASASI AKTÖRLERİNİN BEKLENTİLERİ Dünyada işletmelerin sermaye yapısı (varlıkları) ile bankalar tarafından rehin olarak kabul edilen varlık türleri arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. İşletmelerin sermaye yapısının; % 44’ünü makine, ekipman vb ile % 34’ünü alacaklar oluştururken, taşınmaz varlıklar yalnızca % 22’sini meydana getirmektedir. Source: World Bank Enterprise Surveys

PİYASA BAŞARISIZLIĞI Bankalar kredi karşılığında % 73 oranında taşınmaz rehni talep ederken, bu oran taşınırlar için % 27’ye gerilemektedir. Dolayısıyla, işletmeler ile kredi arz edenlerin (bankalar) talep ve beklentileri birbiriyle örtüşmemektedir. Bankalar kredi karşılığı oluşan alacaklarını taşınmaz varlıklar ile teminat altına almak isterken, işletmelerin sermaye yapısı bu talepleri karşılamaktan uzak kalmaktadır. Bu durum, kredi piyasalarında etkinsizliğe sebebiyet vererek, işletmelerin finansmana erişimini zorlaştırmaktadır.

REFORM SONUÇLARI Söz konusu 7 ülkedeki reform çalışmaları kapsamında, mevzuat düzenlemesi yapılarak bildirim esasına dayalı bir rehinli taşınır sicil sistemi kurulmuştur. Dünya Bankası tarafından 2013 yılında yayımlanan bir araştırmaya göre reform çalışmaları kapsamında taşınır sicil sistemi kurulan ülkelerde; Finansmana erişim sağlayan firmaların % 8 oranında arttığı, Faiz oranlarında % 3 oranında bir düşüş yaşandığı, Kredi vadelerinin 6 ay uzadığı, Bankalar tarafından finanse edilen işletme sermayesinin % 10 arttığı tespit edilmiştir.

TAŞINIR REHNİ TÜRLERİ Medeni Kanunda birbirinden farklı taşınır rehni türleri düzenlenmiştir. İstisnai olarak kimi taşınır rehninde teslim şartı aranmamıştır. Bunlar; Ticari işletme rehni, Hayvan rehni, Maden rehni, Hava aracı ipoteği, Gemi ipoteği, Motorlu taşıt rehni.

TESLİME BAĞLI TAŞINIR REHNİ En fazla uygulama alanına sahip olan taşınır rehni türü teslime bağlı taşınır rehnidir. Medeni Kanunumuz da teslime bağlı taşınır rehnini ana model olarak ele almıştır. Bu nedenle kanun koyucu taşınmaz rehninden farklı olarak taşınır rehninde her rehin türü için genel kurallar koymamıştır. Genel kuralları teslime bağlı taşınır rehni bünyesinde düzenlenmiştir. Bu düzenleme tarzı nedeniyle teslime bağlı taşınır rehnindeki kurallar kıyasen diğer rehin türlerine de uygulanır.

6750 SAYILI KANUN’UN AMACI Ticari İşemlerde Taşınır Rehni Kanunu Finansmana erişimi kolaylaştırmak, Teslimsiz taşınır rehnini yaygınlaştırarak teminat olarak kullanılmasını sağlamak, Teslimsiz taşınır rehnine konu olabilecek taşınır kalemlerini genişletmek, Teslimsiz taşınır rehninde aleniyeti sağlamak, Alacağın tahsili için alternatif imkanlar getirmek. Ticari İşemlerde Taşınır Rehni Kanunu Taşınır Rehin Sicili (TARES) Temerrüt Sonrası Haklar Değer Tespiti Teslimsiz Taşınır Rehni

TARAFLAR Tesimsiz rehin sözleşmesi ancak aşağıda belirtilen kişiler arasında akdedilebilir; Banka, gerçek ve tüzel kişi tacir, Kredi Kooperatifi BORÇ esnaf (Sanatkar), Kooperatif Birliği çiftçi, Hayvan Kooperatifi REHİN üretici örgütü, Tarım Kooperatifi serbest meslek erbabı, VADELİ SATIŞ Tacir Tacir Esnaf (Sanatkar) Esnaf (Sanatkar)

ALACAKLININ HAKLARI Sigorta (TARSİM) Bitkisel Ürün Sigortası, İlçe Bazlı Kuraklık Verim Sigortası, Sera Sigortası, Büyükbaş Hayvan Hayat Sigortası, Küçükbaş Hayvan Hayat Sigortası, Kümes Hayvanları Hayat Sigortası, Su Ürünleri Hayat Sigortası, Arıcılık Sigortası. Mülkiyeti Devralma Rehinle güvence altına alınan borçların süresinde ifa edilmemesi halinde rehin alacaklısı, Kanunun 24 üncü maddesine göre icra müdürlüğü marifetiyle taşınırın mülkiyetinin devrini talep edebilir. Koruma Yükümlülüğü Rehinli taşınır varlığın zilyedi, rehinli taşınır varlığın değerini düşüren davranışlarda bulunursa; ilgililer, rehinli taşınır varlığın bulunduğu yer mahkemesinden bu gibi davranışları yasaklamasını isteyebilir.

REHİN SÖZLEŞMESİ ŞEKLİ Elektronik rehin sözleşmesi; sözleşme güvenli elektronik imza ile imza edilmelidir. Yazılı rehin sözleşmesi; taraf imzalarının noter tarafından tasdiki veya sicil yetkilisi huzurunda imza edilmesi. Rehin hakkı Sicil’e tescil ile doğmakta ve üçüncü kişilere karşı hüküm ifade etmektedir.

REHİNLİ TAŞINIR SİCİLİ 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren Rehinli Taşınır Sicili faaliyettedir. Sicil Ticaret Bakanlığının denetim ve gözetimi altında Türkiye Noterler Birliği tarafından kurulmuş ve işletilmektedir. Sicil işlemleri Noterliklerce yürütülmektedir. Sicil sistemi TARES olarak adlandırılmaktadır ve internet adresi www.tares.org.tr dir. Güvenli bir şekilde işleyişi kolaylaştırmak adına Bakanlığımızın Taşınır Rehin Sistemi ile Tarım ve Orman Bakanlığı’ nın Hayvancılık Bilgi Sistemi (HAYBİS), Finansal Kurumlar Birliği’ nin Merkezi Fatura Kaydı Sistemi (MFKS), Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın Gemi Sicil bilgileri arasında entegre sağlanmış olup; Sivil Havacılıkla, TARSİM, SUBİS, ARBİS ve gerekli sistemlerle entegre edilmesi çalışmaları devam etmektedir.

Türkiye’de Taşınır Sicil Rehin Sistemi (TARES) Rehin kuruluş maliyetleri çok makul seviyelere indirilmiştir. Kanunla rehin sözleşmesinin düzenlenmesi ile Sicilde tesis edilen işlemler vergi, resim, harç ve değerli kağıt bedelinden muaf tutulmuştur. Bu kapsamda mülga Ticari İşletme Rehnine göre sermaye şirketleri için yaklaşık 1400 TL, şahıs şirketleri için yaklaşık 600 TL olan harç bedelleri yerine herhangi bir ayrım yapılmaksızın sözleşme hazırlama ve tescil için 250 TL, sözleşme değişiklik için 75 TL, terkin için 35 TL ve onaylı belge ücreti için 12 TL tutarında hizmet bedeli tarifesi belirlenmiştir.

1 Ocak 2017 – 28 Eylül 2018 Tarihleri Arasında Taşınır Sicil Rehin Sistemi (TARES) ile birlikte; 1 Ocak 2017-28 Eylül 2018 tarihleri arasında TARES’e 16.095 adet rehin tescil edilmiştir. Bu tescil işlemi karşılığında 216 Milyar TL, 35 Milyar Dolar ve 10 Milyar Avro finansman imkanı sağlanmıştır. Fiilen kullandırılan tutar yaklaşık 92 Milyar TL olmuştur. En çok 455.088 adet alacak rehine konu edilmiş olmuştur. Bunu 317.129 adet makine ve teçhizat takip etmektedir. Bu işlemlere yönelik başvuruların 11.487’si elektronik, 4.244’ü yazılı ortamda yapılmıştır. Bunun yanı sıra, 364 elektronik imzalı işlem gerçekleşmiştir. TARES istatistiki verilere ilişkin raporlar, Bakanlığımız web sayfasının (http://icticaret.gtb.gov.tr/istatistikler/tares/tares-genel-istatistikleri) linkinde her hafta güncel haliyle yayınlanmakta olup, söz konusu linkten verilere ulaşılabilmektedir.

TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİ KANUNU’NA GÖRE REHNE KONU OLABİLECEK BAZI VARLIKLAR Makine ve Teçhizat, Araç, Ekipman, Alet, İş Makinaları, Elektronik Haberleşme Cihazları Dahil Her Türlü Elektronik Cihaz Gibi Menkul İşletme Tesisatı Ticari Plaka ve Ticari Hat Hayvan Tarımsal Ürün Hammadde, Stok ve Sarf Malzemeler Alacaklar Fikri ve Sinai Mülkiyete Konu Haklar Benzeri Her Türlü Taşınır Varlık ve Hak,

Ağustos Ayı Sonu İtibariyle Bölgeler Bazında Rehin Sözleşmesi Sayılarına İlişkin Dağılım En çok rehin sözleşmesi İstanbul, Ankara ve İzmir Bingöl ve Hakkaride rehin sözleşmesi hiç yapılmamış

Trabzon İlinde Gerçekleşen Rehin Sözleşmesinin Türkiye Genelinde Dağılımı

TEDARİK ZİNCİRİ FİNANSMANI (STOK/HAMMADE) Tedarik zinciri içerisinde bulunan firmalar her alış-verişte çek-senet kullanmaksızın üretimin sonunda oluşacak alacak üzerinde kanundan doğan bir rehinli alacak hakkına sahiptir.

Makine ve Teçhizat, Araç, Ekipman, Alet, İş Makinaları, Elektronik Haberleşme Cihazları Dahil Her Türlü Elektronik Cihaz Gibi Menkul İşletme Tesisatı Makine ve teçhizat rehninde 1 Ocak 2017 tarihinden bu tarafa sicilde 2.893 adet sözleşme imzalanmış ve 290.781 adet makine, teçhizat vb rehin gösterilmiştir. Bunun karşılığında yaklaşık 300 Milyar TL finansman imkanı sağlanmıştır.

01.01.2017- 28.09.2018 Tarihleri Arası Trabzon İli Makine, Teçhizat vb Sözleşme Dağılımı Trabzon ili Makine ve Teçhizat sözleşme adedi 4’ dür. Bu rehin karşılığında 630 bin TL finansman imkanı sağlanmıştır. Doğu Anadolu’nun Van ilinde ise Makine ve Teçhizat sözleşme adedi 23’dür. Bu rehin karşılığında 9 milyar TL finansman imkanı sağlanmıştır.

Hayvan Türkiye’ de büyük baş ve küçük baş hayvan yetiştiriciliği küçük işletmeler tarafından yapılmaktadır. Hal böyle olunca 6750 Sayılı Kanun hayvan yetiştiricilerine teslimsiz rehin imkanı getirerek finansmana erişimi kolaylaştırmıştır. Tarım ve Orman Bakanlığı ile Bakanlığımız arasında protokol imzalanmış; Hayvancılık Bilgi Sistemi (HAYBİS) ve Taşınır Rehin Sicil Sistemi (TARES) arasında entegrasyon gerçekleştirilmiştir. Hayvan rehninin güvenli şekilde işlerlik kazanabilmesi için HAYBİS’ den kontrolü gerçekleştirerek TARES’ de sözleşme akdi gerçekleştirilmektedir.

HAYBİS’ le yapılan entegrasyonun sağlıklı bir şekilde ilerlemesiyle yine Tarım ve Orman Bakanlığı’nın başka sistemi olan SUBİS ve ARBİS sistemleri ve TARSİM’le TARES arasında entegrasyon çalışmaları başlamıştır.

01.01.2017- 28.09.2018 Tarihleri Arası Trabzon İli Hayvancılık Sözleşme Dağılımı Trabzon ili hayvancılık sözleşme adedi 1’dir. Osman AYAZ Bu rehin karşılığında 75 bin TL finansman imkanı sağlanmıştır. Doğu Anadolu’nun Malatya ilinde ise hayvancılık sözleşme adedi 8’dir. Bu rehin karşılığında 26 Milyon TL finansman imkanı sağlanmıştır.

Tarımsal Ürün Tarım, Türkiye ekonomisinde önemini yitirmiş olsa da yurtiçi gereksinimini karşılaması ve ihracat imkanları açısından önemlidir. Türkiye’ de tarım işletmelerinin %80’ ninden fazlası küçük işletmeler olduğu göz önüne alındığında finansmana erişimde zorluk çeken sektör olduğu ve Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’nun hedef kitlesi içerisinde yer aldığı görülmektedir.

Tarım ürünleri gerek hasat edildikten sonra gerekse hasat edilmeden ileride hasat edilebilecek tarımsal ürünlerde teslimsiz olarak rehnedilebilir. Ayrıca Kanunumuz rehinli alacaklının alacağını tahsil edememesi halinde sigorta alacağı üzerinde kanundan doğan bir hak öngörmüştür. Bu kapsamda tarımsal ürün ve hayvan sigortaları bu finansman için bir güvence mekanizması oluşturmaktadır. Bu sayede kredi kuruluşları tarafından daha kolay karar alabilmelerini sağlayacaktır. Bu amaçla TARES ve TARSİM sistemleri arasında entegrasyon çalışmaları başlamıştır.

Trabzon ili tarımsal ürün sözleşme adedi 0 (sıfır) 01.01.2017- 28.09.2018 Tarihleri Arası Trabzon İli Tarımsal Ürün Sözleşme Dağılımı Trabzon ili tarımsal ürün sözleşme adedi 0 (sıfır)

Ticari Plaka ve Ticari Hat 6750 Sayılı Kanun, ticari plakaları araçlardan ayrı olarak rehne konu edilebilme imkanı getirmiştir. Rehne konu taşınır varlıklar arasında ticari plaka ve ticari hat önemli bir yere sahiptir. 1 Ocak 2017 tarihinden bu tarafa sicilde 9.029 adet ticari hat ve ticari plaka sözleşmesi imzalanmış ve 10.070 adet ticari hat ve plaka rehin gösterilmiştir. Bunun karşılığında yaklaşık 13 Milyar TL finansman imkanı sağlanmıştır.

01.01.2017- 28.09.2018 Tarihleri Arası Trabzon İli Ticari Plaka ve Ticari Hat Sözleşme Dağılımı Trabzon ili ticari plaka ve ticari hat sözleşme adedi 49’ dur. Bu rehin karşılığında 40 milyon TL finansman imkanı sağlanmıştır. Doğu Anadolu’nun Kars ilinde ise ticari plaka ve ticari hat sözleşme adedi 57’dir. Bu rehin karşılığında 1,3 Milyar TL finansman imkanı sağlanmıştır.

Trabzon ili Hammadde, stok sözleşme adedi 0 (sıfır) 01.01.2017- 28.09.2018 Tarihleri Arası Trabzon İli Hammadde, Stok Sözleşme Dağılımı Trabzon ili Hammadde, stok sözleşme adedi 0 (sıfır)

Fikri ve Sınai Mülkiyete Konu Haklar Modern hukukta kanunla insan zeka ve düşüncesinin meydana getirdiği eserler üzerinde tasarrufta bulunma yetkisi tanınan haklar fikri ve sınai haklar olarak adlandırılır. Fikri ve sınai mülkiyet hakkı kapsamına; telif hakkı, sınai mülkiyet hakkı, marka, geleneksel ürün adı, tasarım, patent vb… hakları içermektedir.

Benzeri Her Türlü Taşınır Varlık ve Hak

TEŞEKKÜRLER