2. ÜNİTE Finansal Sistem, Finansal Piyasalar, Finansal Araçlar ve Kurumlar 1

Finansal Piyasalar ve Finansal Yönetim İşletmeler ihtiyaç duydukları fonları genellikle dışsal kaynaklardan sağlarlar. Bu dışsal kaynaklarda finansal piyasalardır. Finansal Piyasalar; Fon arz ve talebinin karşılaştığı, değişimin gerçekleştiği piyasalar olarak tanımlanmaktadır. “Fon” (nakit-cash) para ile ilgili temsil edilen değerlerdir. Diğer bir ifade ile para ve her an paraya çevrilebilecek türdeki kıymetlerdir. Bu kıymetlerden bazıları; Hazine Bonosu, Devlet Tahvili, Hisse Senedi, Repo, Altın vb. 2

Finansal Piyasalar ve Finansal Yönetim Finansal piyasaların temel fonksiyonları; Fiyat Belirleme Fiyat belirleme: Piyasalarda alıcı ve satıcılar karşı karşıya gelerek finansal varlıkların getiri oranları ve buna dayalı olarak fiyatları belirlenir. Örneğin piyasada işlem görmeyen bir firmanın hisse senedine sahip olan tasarruf sahipleri, ellerindeki hisse senetlerini nakde dönüştürmek isterlerse hangi fiyattan nakde dönüştüreceklerdir? Bu hisse senetleri borsada işlem gördüğünde fiyat belirlenmiş olacağından nakde dönüşüm kolaylaşacaktır. • Likidite sağlama: Alıcı ve satıcıların piyasada kolaylıkla işlem yapabilmeleri finansal varlıkların likiditesini artırır. Likiditenin artması bir taraftan daha fazla yatırımcıyı piyasaya çeker, diğer taraftan işletmelerin finansman maliyetini düşürür. Piyasalar olmasa finansal varlıklar vadesi boyunca paraya dönüşemeyecektir. Finansal varlık hisse senedi ise, hisse senedini satabilmek için hissedarın, aynı oranda hisseye yatırım yapacak tasarruf sahibini bulması ya da şirketin tasfiyesini beklemesi gerekecektir. • Bilgi elde etme maliyetini düşürme: Finansal piyasalar hem finansal varlıkları çıkaran kurumlara hem de tasarruf sahiplerine finansal varlıklarla ilgili bilgilere kolaylıkla ulaşılmasını sağlayarak maliyet tasarrufu sağlar. Özellikle işletmelerle ilgili finansal bilgilere ulaşmak çok kolay değildir. Örneğin İMKB’de işlem gören şirketler hakkında bilgi edinmek, bilgiyi belirli standartlarda elde etmek tasarruf sahiplerine zaman ve maliyet açısından büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Likidite Sağlama Bilgi Edinmeyi Kolaylaştırma 3

Finansal Sistem ve Finansal Piyasalar Bir ekonomide fon talep edenler, fon arz edenler, bunlar arasındaki fon akımlarını düzenleyen kurumlar, fon akımını sağlayan araç ve gereçler, piyasanın işleyişini düzenleyen hukuki ve idari kurullardan oluşan yapıya “finansal sistem” denir. 4

Finansal Sistem ve Finansal Piyasalar Finansal piyasaların temel fonksiyonu fon arz ve talebini karşılamaktır. Bunu da finansal sistem aracılığıyla yapar. Finansal sistemin unsurları şunlardır; Tasarruf sahipleri (bireyler, işletmeler, devlet,yabancılar) Yatırımcılar (bireyler, işletmeler, devlet,yabancılar) Yatırım ve Finansman araçları ( tahvil, hisse senedi) Yardımcı Kuruluşlar (bankalar, aracı kurumlar) Hukuki ve idari düzenlemeler (Kanunlar, yönetmelikler) 5

Finansal Sistem ve Finansal Piyasalar Tasarruf Sahipleri: Gelirler toplamından zorunlu giderlerin, yani mal ve hizmet harcamalarının çıkartılmasından sonra elde kalan ihtiyaç fazlası gelirin, yatırımlara dönüşmesine yardımcı olanlar tasarruf sahipleridir. Yatırımcılar ve Tüketiciler: Düzenli bir geliriniz var ise ve bu gelire göre dengeli bir gideriniz de var diyelim. Ancak tasarruf sahibi olarak zaman zaman yatırımlar yaparken, zaman zaman da harcamalar yaptığınızı düşünelim. Geliriniz 2.500 TL ancak İstanbul’a yeni taşındınız yeni bir ev tuttunuz. TV, buzdolabı, mobilya vs. alacaksınız. 10.000 TL ihtiyacınız var. Ancak paranız yok. Ne yaparsınız? Bankadan kredi talep ederim Ailemden borç isterim Kredi kartı ile taksitle almaya çalışırım Yani fon talep edersiniz. Bu durumda “tüketici” olarak adlandırılırsınız. 6

Finansal Sistem ve Finansal Piyasalar Yatırımcılar ve Tüketiciler: Diyelim ki babanızla birlikte babanızın küçük atölyesinde çalışmaktasınız. Atölyeyi genişletmek istiyorsunuz, fabrika haline dönüştürmek istiyorsunuz. Ancak o kadar paranız yok. Ne yaparsınız? - Bankadan kredi alırım. İşte siz bu durumda “yatırımcı”sınız. Yatırım ve Finansman Araçları: Fon arz edenlerin çeşitli yatırım ve finansman araçlarına yönlendirilerek fonların toplanması sağlanır. Amaç fon ihtiyacı olanların taleplerini karşılamak ve finansal sistemin işlemesini sağlamaktır. Bu araçlar; Mevduat, Hazine Bonosu, Devlet Tahvili, Hisse Senedi, Repo, Yatırım Fonu, Gelir Ortaklığı Senetleri, Birikimli Hayat Sigorta Poliçeleri, Bireysel Emeklilik sistemi vb. 7

Finansal Sistem ve Finansal Piyasalar Yardımcı Kuruluşlar (Finansal Aracılar): Tasarruf sahiplerinin fon fazlalıkları, yatırımcıların ve tüketicilerin fon ihtiyaçları için kullanılır. Fon ihtiyaçlarının kişiler arasındaki transferi finansal aracılar tarafından gerçekleştirilir. Bankalar Aracı kuruluşlar (Menkul Değerler şirketi) Borsalar (İMKB) Tüketici Finansman Şirketi (KOÇ tüketici finansman şirketi) Leasing şirketleri (Yapı Kredi Leasing) Factoring Şirketleri (Şirinoğlu Factoring) Sigorta şirketleri (Axa Sigorta) Emeklilik şirketleri(Anadolu Emeklilik) 8

Finansal Sistem ve Finansal Piyasalar Hukuki ve İdari Düzen: Fon alış verişleri finansal piyasada yasal düzen içerisinde sistematik olarak gerçekleşir. Kanuni çerçeve belli kurumlar tarafından düzenlenir ve ilgili kanunlara göre denetlenir. Bu kurumlara örnek olarak TCMB, SPK, Hazine Müsteşarlığı’nı verebiliriz. Kanunlara örnek olarak ise Bankalar Kanunu ve Vergi Kanunlarını verebiliriz. Şu ana kadar finansal sistemin unsurlarından bahsedildi. 9

Finansal Sistem ve Finansal Piyasalar Piyasa: Alıcı ve satıcının bir araya geldiği karşılıklı değişimin yapıldığı yer olarak tarif edilebileceği gibi diğer bir ifade ile arz ve talebin karşılaşarak fiyatın oluştuğu yer olarak da tarif edilmektedir. Piyasaların temel olarak üç unsuru vardır: Alıcı: (talep) Bir malın tüketicilerinin belirli piyasa fiyatları ile o maldan almaya hazır oldukları miktarlara denir. Satıcı: (arz) Bir malın üreticilerinin belirli piyasa fiyatları ile satmaya hazır oldukları mal miktarına denir. Mal-Hizmet: Alım satımı yapılan şeydir. 10

Finansal Piyasaların Sınıflandırılması Süre Bakımından: Para Piyasası Sermaye Piyasaları 11

Finansal Piyasaların Sınıflandırılması Para Piyasası Vadesi en fazla bir yıl kadar olan fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasalardır. Merkez Bankası’nın para politikasının gereklerini yerine getirdiği piyasa olarak tanımlanabilir. (Para Piyasası araçları; mevduat, hazine bonosu, finansman bonusu, repo, banka bonoları, vadeye dayalı menkul kıymetler) Para piyasasının başlıca kurumları genellikle Ticari Bankalar ile Devlet kurumları olarak karşımıza çıkmaktadır. Para piyasasından sağlanan fonlar genellikle ticari işletmelerde kredi olarak kısa vadeli finansman ihtiyaçları için kullanılır. Mevduat, Hazine Bonosu, Repo-Ters Repo gibi bir yıldan kısa vadeli araçlar para piyasasında işlem görürler. 12

Finansal Piyasaların Sınıflandırılması Para Piyasasının Özellikleri: Önemli olan likidite yani nakit yönetimidir. Faiz geliri sağlanır. Vadenin kısa olması sebebiyle belirsizlik azdır. Güven unsuru vardır. Para piyasalarındaki işlemleri, Spot İşlemler ve Vadeli İşlemler olarak sınıflandırmak mümkündür. 13

Finansal Piyasaların Sınıflandırılması Spot İşlemler: Bir mal veya kıymet ile bunların karşılığı olan paranın takas günü yani işlemin yapıldığı gün el değiştirdiği piyasalardır. Yani bugün döviz alınması TL verilmesi gibi. Vadeli İşlemler: İlerideki bir tarihte teslimatı ya da nakit değişimi yapılacak olan bir malın ve fiyatının bugünden belirlendiği bir menkul kıymetin veya bir dövizin sözleşmeler vasıtasıyla alım satımının yapıldığı piyasalardır. Bunlar “Türev ürünler” başlığı altında “Vadeli İşlem Sözleşmeleri” (Forward, Swap, Futures ve opsiyonlar) olarak tanımlanmaktadır. Örneğin; bugün 16.01.2018 olsun. 31.03.2018’de (vade) 100.000 USD almak istiyorum. Bugünden o tarihte 100.000 USD’yi (1USD= 3,75TL fiyatından) almak üzere banka ile sözleşme imzalarsam biz buna forward (vadeli işlem) diyoruz. 14

Finansal Piyasaların Sınıflandırılması Sermaye Piyasaları Vadesi bir yılı aşan (Orta ve uzun vadeli) fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasalardır. Sermaye piyasasından sağlanan krediler genellikle, işletmelerin bina, makine ve teçhizat gibi duran varlıklarının finansmanında (yatırım) kullanılır. Sermaye piyasasının bir enstrümanı olan Menkul Kıymetler; ortaklık veya alacaklılık hakkı sağlayan, belli bir meblağı temsil eden, üzerinde yazılı nominal değerleri olan, yatırım aracı olarak kullanılan, dönemsel gelir getiren, misli nitelikte, seri halinde çıkarılan ve şartları “SPK” tarafından belirlenen kıymetli evraktır. (Sermaye Piyasası araçları; devlet tahvili, özel kesim tahvil, hisse senedi) 15

Finansal Piyasaların Sınıflandırılması Sermaye Piyasaları Hisse senedi; ortaklık sağlar, bir meblağı temsil eder, temsil edilen pay’a isabet edecek miktarda şirketten kar payı alma imkanı sağlar. Hazine Bonosu; alacak hakkı sağlayan, bir meblağı temsil eden ve kupon faizi alma imkanı sağlar. Bu kıymetler birincil ve ikincil piyasalarda işlem görürler. 16

Finansal Piyasaların Sınıflandırılması Sermaye Piyasası Faaliyetleri Sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışına aracılık etmek. İhraç edilmiş menkul kıymetlerin aracılık amacıyla alım satımını yapmak. Vadeli piyasa ürünlerinin tahvil ve bonoların alım satımına aracılık etmek. Menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdü ile alım satımı (Repo/Ters Repo) Yatırım danışmanlığı yapmak. Portföy yöneticiliği yapmak. Repo: bankalarca yapılan, belli bir faiz oranıyla ve belli bir süre sonra geri satın alınmak güvencesiyle bono, tahvil ve benzeri değerli kâğıt satma işlemi. Ters Repo: geri satım taahhüdü ile alım -Reponun tersidir. 17

Finansal Piyasaların Sınıflandırılması şekil’de görüldüğü gibi fonlar finansal piyasalardan işletmeye, işletmeden piyasalara doğru akmaktadır. Yatırım, kâr dağıtımı ve finansman kararlarıyla finansal piyasalar arasında çok sıkı bağ vardır. Finans yöneticileri, piyasaları yakından izleyebilmeli, piyasa koşullarındaki değişikliklerin yatırım ve finansman politikalarını nasıl etkileyebileceğini analiz edebilmelidirler.

Finansal Piyasaların Sınıflandırılması El Değiştirme Bakımından: Birincil Piyasa: Menkul kıymetlerin ilk kez alınıp satıldığı piyasalardır. İkincil Piyasalar: Daha önceden alım-satıma konu olmuş menkul kıymetlerin işlem gördüğü piyasalardır. (İMKB-BİST) 19

Finansal Piyasaların Sınıflandırılması Örgütlenme Bakımından: Örgütlenmiş (Organize) Finansal Piyasalar: Belirli bir fiziksel mekânı olan, belirli kurallara göre işlemlerin yapılabildiği piyasalardır. (BİST) Örgütlenmemiş (Organize Olmayan) (Tezgâh Üstü) Piyasalar: Örgütlenmiş piyasalarda olduğu gibi belirli bir mekanda, önceden belirlenmiş kurallara göre işlemlerin yapılmadığı piyasalardır. 20

Finansal Piyasaların Sınıflandırılması Finansal Varlığın Niteliği Bakımından: Borç Piyasaları: Borçlanma araçlarının alınıp satıldığı piyasalardır. (İMKB Tahvil Bono Piyasası) Öz sermaye Piyasaları: Hisse senetlerinin alınıp satıldığı piyasalardır. (İMKB Hisse senetleri Piyasası) 21

Finansal Piyasaların Sınıflandırılması Ödeme Süresi Bakımından: Spot Piyasalar: Ödemenin ve teslimin hemen yapıldığı piyasalardır. Vadeli Piyasalar: Önceden belirlenmiş bir fiyattan, gelecekteki bir zamanda ödemenin ve teslimin yapıldığı piyasalardır. (İzmir Vadeli Opsiyon Borsası (VOB)) 22

Ülkemizdeki Finansal Piyasalar Organize Piyasalar TC Merkez Bankası Piyasaları Açık piyasa İnterbank para piyasası Döviz piyasası İMKB (BİST) Piyasaları Hisse senetleri piyasası Tahvil ve bono piyasası Yabancı menkul kıymetler piyasası İstanbul Altın Borsası Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası 23

Ülkemizdeki Finansal Piyasalar Organize Olmayan Piyasalar Bankalar arası Piyasalar TL piyasası Repo piyasası Tahvil piyasası Döviz piyasası Serbest Altın Piyasası Serbest Döviz Piyasası 24

Finansal Araçlar Alacaklılık yada ortaklık hakkı veren, maddi olmayan varlıklardır. Finansal sistemde fon arz edenlerle fon talep edenler bu varlıklar yardımıyla birbirlerine fon aktarırlar. Finansal araç ile menkul kıymet aynı değildir. 25

Finansal Araçlar Finansal araçların başlıca özellikleri: Getiri Riskin tahmin edilebilirliği Vade Paraya çevrilebilirlik Bölünebilirlik Getiri: Bir finansal varlığın getirisi belirli bir zaman diliminde o finansal varlıktan sağlanacak nakit girişleriyle hesaplanır. Nakit akışları finansal varlığın türüne ve elde edilecek getiriye göre değişecektir. Tüm finansal varlıklar, alacak hakkı veren finansal varlıklar ve ortaklık hakkı veren finansal varlıklar olarak iki temel grupta toplanabilir. Alacak hakkı veren ya da borç ifade eden finansal varlıkları ihraç eden işletmeler sabit ya da değişken oran üzerinden faiz ödemek durumundadırlar. Örneğin bir firmanın ihraç ettiği tahvilleri satın alan yatırımcı o tahvili ihraç eden firmadan faiz geliri elde edecektir. Diğer taraftan hisse senedini satın alan yatırımcılar ise bu senedi ihraç eden firmanın ortağıdır ve sabit bir getiri beklentisi olmayacaktır. Hisse senedi yatırımcılarının firmanın kârından pay alma ve hisse senedinin değerinin artması durumunda sermaye kazancı elde etme hakkı vardır. Riskin tahmin edilebilirliği: Risk, finansal varlığın türüne, vadesine, çıkaran kurumun mali özelliklerine göre değişecektir. Örneğin tahvil gibi borçlanma araçlarının riskiyle hisse senedi gibi ortaklık hakkı veren varlıkların riski aynı değildir. Tahvile yatırım yapacak tasarruf sahibinin vade tarihine kadar alacağı faiz ve anapara ödemeleri, o tahvilin nakit akışlarını oluşturur ve burada belirlilik vardır, risk tahmin edilebilir. Diğer taraftan hisse senetlerinden sağlanacak kâr payı ve sermaye kazancı için bunu söylemek mümkün değildir. Yatırımcı açısından hisse senedine yatırım yapmanın riski tahvile göre yüksektir. Devletin çıkardığı tahviller ile özel firmaların çıkardığı tahviller aynı risk düzeyinde değildir. Riske bağlı olarak finansal varlıkların fiyatı da değişecektir. Vade: Finansal varlıklarda vade önemli bir faktördür. Finansal varlıkların vadesi uzadıkça bu finansal varlıktan elde edilecek nakit akışlarının elde edilme olası- lığı azalabilecek, dolayısıyla riski artacaktır. Aynı kurum tarafından ihraç edilen 3 yıl vadeli bir tahvil ile 5 yıl vadeli tahvilin riski aynı değildir. Hisse senetlerinde vade olmadığı, sonsuz süreli finansal varlıklar olarak varsayıldığı için tasarruf sahipleri açısından tahvillere göre daha yüksek riski ifade eder. Paraya çevrilebilirlik: Finansal varlıkların paraya dönüştürülebilme özelliği farklılık gösterir. Bazı finansal varlıklar kolaylıkla ve değerinden önemli bir sapma olmaksızın paraya dönüştürülebilirken bazılarının bu özelliği düşüktür. Güvenilir bir firmanın hisse senetlerinin ya da tahvillerinin likiditesi, daha az güvenilir bir firmanı n hisse senetleri ve tahvillerin likiditesinden daha yüksektir. Hazine bonoları ise en likit finansal varlıklardan biridir. Bölünebilirlik özelliği: Finansal varlıkların en az hangi miktarlarda paraya dönüştürülebileceği ile ilgili bir özelliktir. Finansal varlıklar ne kadar küçük değerlerle çıkarılır ise o kadar kolay alınıp satılabilecektir. Tahviller, hisse senetleri, finansman bonoları, hazine bonoları ne kadar küçük değerlerle çıkarılırsa o kadar çok tasarruf sahiplerine ulaşılacaktır. Ülkelerin ve piyasaların gelişmişlik özelliklerine bağlı olarak kullanılan yatırım ve finasman araçları çeşitlilik göstermektedir. Çeşitlilik arttığı ölçüde fon arz ve talep eden birimlerin getiri ve risk tercihlerine uygun finansal varlıklara ulaşma olanağı artacak, daha fazla fon alış verişi gerçekleşecektir. 26

Finansal Kurumlar Finansal piyasalarda fon arz yada talebi genellikle finansal kurumlar tarafından karşılanmaktadır. Bunlar para yaratan finansal kurumlar, para yaratmayan finansal kurumlar, Yarı finansal kurumlar ve Hizmet gören kurumlar olarak sınıflandırılmaktadır. Para Yaratan Finansal Kurumlar • TC Merkez Bankası • Ticari bankalar • Katılım Bankaları Para Yaratmayan Finansal Kurumlar • Kalkınma ve Yatırım Bankaları • Kredi ve Kefalet Kooperatifleri • Posta Çekleri Sistemi • Sigorta şirketleri Yarı Finansal Kurumlar • Sosyal Güvenlik Kurumları • Zorunlu Sigortalar Hizmet Gören Kurumlar • istanbul Menkul Kıymetler Borsası • istanbul Altın Borsası • izmir Vadeli işlemler Borsası • Takasbank • Sermaye Piyasası Kurumları 27

Finansal Kurumlar Finansal kurumların başlıca faydaları: Fon maliyetlerini azaltmak Miktar ayarlaması yapmak Vade ayarlaması yapmak Risk ayarlaması yapmak Finansal danışmanlık hizmeti sunmak Maliyetleri azaltmak: Finansal varlıklar ve bu finansal varlıkları ihraç eden kurumlar konusunda bilgilerin elde edilmesi, elde edilen bilgilerin değerlendirilmesi maliyet ve zaman gerektirir. Bu maliyetlere bilgi edinme maliyeti denir. Tasarruf sahiplerinin rasyonel karar verebilmeleri için gerekli bilgileri elde etmeleri son derecede yüksek maliyet gerektirir. Finansal kurumlar ise, büyük miktarlardaki fonlar için bu maliyetlere katlanacakları için birim başına maliyetleri düşük olacaktır. Finansal kurumlar, ölçek ekonomileri avantajı ile önemli maliyet tasarrufu sağlayacaktır. Ölçek ekonomisi avantajına yatırım fonları örnek verilebilir. Yatırım fonları, büyük miktarlarda finansal varlıklarla oluşturulacağı için birim başına bilgi edinme ve işlem giderleri düşük olacaktır. Ayrıca tasarruf sahipleri tek başlarına oluşturamayacağı çeşitlendirmeyi aracı kurumlar aracılı ile gerçekleştirerek, riski düşürebileceklerdir. Finansal kurumların maliyet tasarrufu sağlamalarının bir nedeni de, çalıştırılan uzman kişiler vasıtasıyla pek çok hizmeti düşük maliyetlerle sunabilme olanağına sahip olmalarıdır. Miktar ayarlaması yapmak: Finansal kurumlar küçük miktarlarda sağlayacakları tasarrufları bir araya getirerek büyük miktarlarda fon talep eden birimlere sunabilirler. Böylece çok çeşitli tutarlardaki fon arz ve talebinin buluşması sağlanarak miktar ayarlaması gerçekleştirilir. Vade ayarlaması yapmak: Fon arz edenlerle fon talep edenlerin vade konusunda uyum içinde olmaları çok küçük bir olasılıktır. Finansal kurumlar çeşitli vadelerdeki finansal varlıklarla hem fon sunanların hem de fon arz edenlerin isteklerine cevap verebilirler. Finansal kurumlar fon arz ve talep eden birimlerin farklı ihtiyaçları nı karşılayabildikleri ölçüde başarılı olacaklardır. Risk ayarlaması yapmak: Tasarruf sahipleri sınırlı tasarruflarıyla az sayıda finansal varlığa yatırım yapabilirler. Finansal kurumlar ise çok sayıda finansal varlıklardan oluşan portföyler oluşturarak kolaylıkla çeşitlendirme yapabilirler. Bir yatırımcının ya da bir firmanın, finansal kurum kadar çeşitlendirme yapması, riski dağıtması mümkün değildir Finansal danışmanlık hizmeti sunmak: Finansal kurumlar portföy analizi, piyasa analizi, finansal analiz gibi konularda hem fon sunanlara hem de fon talep edenlere danışmanlık hizmetleri de sunabilirler. 28

Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar Amaç: Finansal sistemin beklenen fonksiyonlarının en iyi şekilde yerine getirilebilmesi ve etkin şekilde işletilmesi. TCMB (para piyasası) Hazine Müsteşarlığı (sigorta şirketleri, bireysel emeklilik gibi) SPK ( aracı kurum, portföy yönetim şirketi, yatırım ortaklığı gibi) BDDK (bankalar, leasing şirketleri, factoring şirketleri gibi) TMSF (mevduat ) 29

Faiz Oranları Faiz, üretim faktörü olan sermayenin bedelidir. Faiz, makro dengeyi sağlayan önemli bir faktördür. Faiz, para talebini ve likidite tercihini etkileyen önemli bir faktördür. Faiz bir maliyet unsurudur. Faiz günümüz dünyasında tüm ekonomik birimlerin en yakından ilgilendiği değişkenlerden biridir. Faiz oranlarının düşmesi ya da yükselmesi sadece fon arz ve talep edenleri değil tüm finansal sistemi ve ekonomiyi yakından etkiler. Sermaye piyasası açısından ele alınacak olursa faizin üretimde kullanılan sermayenin bedeli olarak dört ayrı görevi bulunmaktadır. 30

Faiz Oranları Nominal Faiz Oranını Belirleyen Faktörler i = i’+EP+ÖP+LP+VP i = Nominal faiz oranı i’ = Reel faiz oranı (gerçek faiz oranı) EP = Enflasyon primi ÖP = Ödenmeme risk primi LP = Likidite primi VP = Vade riski primi Faiz oranlarının gelecekte ne olacağını bugünden tam olarak tahmin etmek mümkün olmamakla birlikte faiz oranlarını nelerin, nasıl etkilediğini bilmek gereklidir. Nominal faiz oranı (piyasa faiz oranı, cari faiz oranı) reel faiz oranıyla bu orana ilave edilen enflasyon ve risk primlerinden oluşur. Bu ilişki şu şekilde ifade edilebilir: 31