Sadun GERMEYAN LEFKE 2016

Başlıklar Bulimia Nervoza nedir? Tarihsel Gelişimi Psikoterapi Yöntemleri

Bulimia nervozanın etiyolojisine baktığımız zaman şimdiye kadar net bir tanımı bulunamamaktadır. Bulimia nervozayı ortaya çıkaran çok çeşitli etkenler bulunmaktadır. Bu nedenlere baktığımız zaman biyopsikososyal nedenler karşımıza çıkmaktadır. Yani bu hastalık hem biyolojik, hem psikolojik hem de sosyolojik nedenleri olan bir hastalıktır. Bu yüzden de tedavide sürecinde hastaya biyopsikososyal destekleri verilmelidir. Grup terapi anoreksiya nervozaya gore bulimia nervoza’da daha çok işe yarayan ve etkili olan yöntemlerden birtanesidir.

Sosyal tedavide bireyin çevreyle uyumunu arttırıcı etkinlikleri zenginleştirme hususunda çalışmalar yapılmalıdır. Psikiyatrik tedavi seçeneğinde farmakolojik tedavi seçenekleri, antidepresan veya antipsikotik ilaçlar kullanılabilmektedir.

Bir diğer seçenek de psikoterapi, bireysel terapi, grup terapi. Özellikle bulimia nervoza’da bireysel terapi noktasında; bilişsel davranışçı terapi yöntemleri ve özellikle 2000’li yıllardan sonra karşımıza çıkan şema terapi yöntemleri çok fazla kullanılmaya ve etkili olmaya başlamıştır.

Bulimia nervosa bir çeşit dürtü control bozukluğudur. İlk sıralar kontrolsüz bir şekilde ve aşırı derecede yemek tüketme, daha sonra ise boğazına parmak ya da çeşitli ilaçlar kullanarak kusma, aşırı sportif faaliyetler, aşırı diyet v.b. yöntemlerle yediklerini çıkarma ya da yakma çabaları ile tanılanan kronik bir yeme bozukluğudur. Bulimia Nervoza üzerinde çalışan ve bilimsel olarak ilk defa tanımlayan Russel (1979), bulimia’nın tedavisinin çok güç olduğunu vurgulamıştır.

DSM-V’te ise bu hastalığın yineleyici dönemlerden oluştuğunu belirtmektedir (APA, 1980). Hastalığın kronik olduğu bazı klinik çalışmalarıyla bilim insanları tarafından belirtilmiştir (Herzog ve diğ.., 1991). Son yıllarda bulimia nervosa tanısı almış hastalardaki artış ve bu hastalığın seyri hakkında tahmini ve iyileşme şansı olup olmadığı hususundaki belirsizlik uzmanları tedavi hususunda sıkıntıya sokmaktadır. Bulimia’da kişinin işlevselliğinde meydana gelen aksamalar ayrıca kronik tekrarlarla sürdüğü için etkili bir tedavi hususunda çalışmalar hız kazanmıştır (APA, 1994). Yapılan çalışmalar değerlendirildiğinde tedavi konusunda gelişmeler olduğunu göstermiştir (akt; Erol ve Yazıcı, 1999).

Bulimia Nervoza’da Psikoterapi

Yeme bozukluklarından birisi olan bulimia nervosa’nın tedavisine yönelik belli başlı bir psikolojik yaklaşımın net olmamasına rağmen, bilişsel yapılandırma, psikodrama, aile terapisi, bilişsel davranışçı gibi yaklaşımlar bulimia nervosa’nın tedavisinde kullanılan belli başlı yaklaşımlar arasında sayılmaktadır. Bilişsel yaklaşıma göre değerlendirildiğinde bulimia nervosa tanısı almış kişiler kendilerini değerlendirirken irrasyonel düşüncelere sahip oldukları dikkati çekmektedir.

Bu düşünceler yakından incelendiğinde; fiziksel görünüşleri ve vücut ağırlıkları, fiziksel görünüşleriyle alakalı saplatılı düşünceleri ve bu düşünceleri ile mücadele söz konusudur. Bilişsel düşüncelerle mücadelenin yanında da elbette fiziksel görünüşleriyle alakalı da mücadeleleri ön plandadır (Boyacıoğlu, 1999).

Bulimia nervosa’ya yakalanmış insanlar üzerinde bilişsel davranışçı yaklaşımlar uygulanmış ve yapılan bu çalışmalara göre hastaların %50’sinde yemek yedikten hemen sonra çıkarmanın görülmediği, yine bir çok hastada vücudu tehlikye sokabilecek bir diyet programını uygulamadığı ve fiziksel görünüşleriyle alakalı irrasyonel düşüncelerinde ciddi bir azalma görüldüğü saptanmıştır (Apple ve Agras, 1997).

Bilişsel davranışçı terapi uzun soluklu bir süreçi kapsamaktadır. Bu süreç en kısa 3 ay’dan başlamak üzere 6 ay’a kadar da devam edebilmektedir. Yine toplam oturumlar incelendiğinde en kısa süreli oturum sayısının 10 en uzun surely oturum sayısının ise 20 olduğu karşımıza çıkmaktadır. Elbette hastanın durumu oturum sayılarını belirlemektedir (Goodsitt, 1985).

Bilişsel Davranışçı terapi uygulanırken dikkat edilmesi gereken en önemli husus, hastanın fiziksel görünüşüne karşı takındığı olumsuz ve irrasyonel düşüncesinin değiştirilmesi, uygun olmayan sert diyet programından rutin yeme yaşantısına geçilmesine yönelik olmalıdır (Wilson ve Faiburm, 1993).

Wilson ve Fairbum (1997) bilişsel davranışçı destekli psikoterapide; yeni yaşantılar kazandırma, odaklanma takviyeleri ayrıca elde edilen yeni yaşantıların sürekliliği olmak üzere toplam üç basamaktan bahsetmektedirler. Hastaya yeni yaşantılar kazandırılırken rutin yemek yeme alışkanlığını tekrar kazandırmak amacıyla davranışçı terapiden faydalanılır.

Bilişsel açıdan incelendiğinde ise hastalığın mevcut sorunlarla açıklanmasıdır. Bir diğer önemli nokta hastada mevcut olan irrasyonel düşüncelerin odaklanma yöntemleriyle azaltılmaya çalışılması. Hastaya burada kendisi için çok sıkıntı olan fiziksel görünüşü ve vücut ağırlığına yönelik düşünceleri ele alınarak bu düşüncelerin değiştirilmesi sağlanır. En son aşamada ise kazanılan yeni yaşantıların arzı söz konusudur. Hastanın günlük hayatında olması gereken rutin düzenin devamı söz konusudur. Bu aşamaları da uygularken de hiç şüphesiz bilişsel davranışçı yaklaşımlardan yararlanmaktayız.

Bulimia Nervoza hastaları üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda bu hastalara bilişsel davranışçı terapi uygulanmış ve bu uygulama neticesinde hastaların çoğunda olumlu bir şekilde etkili olduğu ve terapinin kalıcı olduğu tespit edilmiştir (Fairburn ve ark.., 1991; Garner, Rocket, Davis ve ark.., 1993).

KAYNAKÇALAR APA. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, ed., American Psychiatric Association,Washington, DC, Erol, Atila: Yeme Bozuklukları Ve İki Uçlu Mizaç Bozuklukları Ekhastalığı. Journal Of Mood Disorders 2011;1(2): [ LKG, Clement L, Santhome R. Treatment of blumia nervosa with lithium carbonate: acontrolled study. J Ner Ment Dis 1991;179: Russell, G. F. M. (1979) Bulimia nervosa: an ominous variant of anorexia nervosa.Psychological Medicine, 9,