PROJEKSİYONLAR Onur Barış Aksakal 21.09.2018

İçindekiler II. a. Açılara ait bozulma III. Genel Sınıflandırma I. Harita projeksiyonu nedir? II. Projeksiyonlarda bozulmalar II. a. Açılara ait bozulma II. b. Alan değişmesi II. c. Mesafe değişmesi II. d. Yön bozulması III. Genel Sınıflandırma III. a. Projeksiyon Yüzeyine Göre III. a.1. Azimütal Projeksiyonlar 21.09.2018

III. b. Projeksiyon Yüzeyinin Duruş Vaziyetine göre III. a. 2. Silindirik Projeksiyonlar III. a.3. Konik Projeksiyonlar III. b. Projeksiyon Yüzeyinin Duruş Vaziyetine göre III. b. 1. Kutupsal Projeksiyonlar III.b. 2. Transversal (Ekvatoral) Projeksiyonlar III. b.3. Eğik (oblik) projeksiyonlar III. B.4. Kesici Projeksiyonlar 21.09.2018

III.c. Işık Kaynağının Yerine Göre III.c.1. Ortografik Projeksiyonlar III.c.2. Steografik Projeksiyonlar III.c.3. Merkezi Projeksiyonlar III. d. Korudukları Özelliklere göre Sınıflandırma III. d.1. Eşit Alanlı (Ekivalant) Projeksiyonlar III. .d.2. Açı koruyan (Konformal) Projeksiyonlar III. d.3. Uzaklık Oranlarını Koruyan (Ekudistant) Projeksiyonlar IV. Projeksiyon Seçimi Işık Kaynağı Sonsuzda, ışınlar paralel 21.09.2018

I. Harita Projeksiyonu Nedir? Dünyanın şekli Geoiddir… Geoid; karaların altında da devam ettiği varsayılan durgun deniz yüzeyleridir. 21.09.2018

GEOİD 21.09.2018

Geometrik olarak tanımlanamayan geoid üzerinde işlem yapılamadığı için, hesap yüzeyi olarak farklı geometrik yüzeyler kullanılır. 21.09.2018

Hesap yüzeyleri • Düzlem Çalışma sahası 50 km²’den küçükse • Küre • Elipsoid Ülke ölçmeleri için 21.09.2018

1/1 000 000 ve daha büyük ölçekli haritalarda dünyanın şekli olarak elipsoid (sferoid) esas alınır. Türkiye ülke ölçmelerinde Hayford Elipsoidini ( International 1924) kullanır. 21.09.2018

Harita Projeksiyonun Tanımı Projeksiyon fiziksel yeryüzünün geometrik bir yüzey üzerine izdüşürülmesidir. 21.09.2018

Projeksiyon Koordinat Sistemi, Coğrafi Koordinat Sisteminin bir projeksiyon metodu ve ona ait parametreler kullanılarak yapılan transformasyonunun sonucudur. Projeksiyon Koordinat Sistemi, 2 boyutlu düzlem yüzeydir. 21.09.2018

21.09.2018

II. Projeksiyonlarda Bozulmalar Aşağıdaki özellikler ölçek bozulmadan harita projeksiyonunda yer almalıdır. Farklı yerlerdeki açılar haritada korunmalı Herhangi bir alanın şekli doğru gösterilmeli Noktalar arasındaki uzaklıklar doğru olmalı Bir yerdeki alan diğer bir yerdeki alana oranla küçülüp büyümemeli 21.09.2018

Ancak, bu özelliklerin hepsi aynı haritada gerçekleştirilemez! Yani, mutlaka bir bozulma vardır. 21.09.2018

II. a. Açılara ait Bozulma Yerküre üzerinde paralel ve meridyenler birbirlerini dik açı altında keserler. Ana yönler (K, G, D, B) daima 90° ile ayrılır. Bu açı özellikleri bir dereceye kadar sağlanabilir. Bu şekilde açı, dolayısıyla şekil koruyan projeksiyonlara Konformal (ortomorfik ) projeksiyonlar denir. 21.09.2018

Konformalitenin iki şartı vardır: Meridyen ve paraleller 90° ile kesişmeli Mesafe oranlarını belli bir ölçeğe göre sağlanmasıdır. Ancak Konformal haritalar ölçek bozulması içerir. Açı oranları korunurken alanlar bozulmaya uğrar. 21.09.2018

Merkator projeksiyonuna göre yapılmış bir Türkiye haritasında, ülkenin en güneybatı ve en kuzeybatı noktası arasındaki kuş uçuşu uzaklık gerçekte 1697 km iken, haritadan 2187 km olarak alınacaktır. Bunun nedeni bu projeksiyon yönteminin navigasyon amaçlı olarak (açı koruyan projeksiyonlar) geliştirilmiş olmasıdır. 21.09.2018

Merkator Projeksiyonu (WGS 1984) 21.09.2018

Merkator Projeksiyonunda Bozulma Oranları. 21.09.2018

Merkator projeksiyonunda iki yer arası en kısa doğru 21.09.2018

II.b.Alan değişmesi Yerküre üzerindeki Alanların eni ve boyu değiştirilerek alanlar belli bir oranda korunabilir. Şekil bozulmasına rağmen alan oranının korunması Alan ve Şekil Koruma aynı haritada olmaz. Alan koruyan Haritalara Eşit-Alan (Ekivalant) Haritalar denir. 21.09.2018

Atlaslarda alan koruyan projeksiyonlar kullanılır Atlaslarda alan koruyan projeksiyonlar kullanılır. Bunu nedeni projeksiyon kavramını bilmeyen birinin ülkelerin, karaların, denizlerin büyüklüklerini haritadan karşılaştırırken yanlış bilgi sahibi olmalarını önlemektir 21.09.2018

Lambert Silindirik eşit alan projeksiyonu Lambert Silindirik eşit alan projeksiyonu. Standart paralel 0° merkez meridyen 90° B Meridyenler ekvator göre 0,32 kat daha uzun olup , ölçek ekvator civarlarında doğrudur. 21.09.2018

II.c. Mesafe Değişmesi Bazı haritalarda iki nokta arası mesafenin korunması önemlidir. Bu tür projeksiyonlara ekuidistant (uzaklık oranlarını koruyan) projeksiyonlar adı verilir. Mesafe koruma bir ölçek sorunudur. Belli iki noktayı birleştiren hat boyunca ölçek aynı olmalıdır. Bunun sağlandığı paralel veya meridyen standart olarak belirtilir. 21.09.2018

SİLİNDİRİK EKÜDİSTANT PROJEKSİYON 21.09.2018

III. GENEL SINIFLANDIRMA Projeksiyon Açılabilir Bir Yüzey Üzerine Yapılır. Yüzey olarak; Düzlem Silindir Koni alınır 21.09.2018

Bu Yüzeylerin konumuna göre 9 temel durum ortaya çıkar. 21.09.2018

AZİMUTAL SİLİNDİRİK KONİK DÜZ TRANSVERSAL EĞİK 21.09.2018

Yeryuvarı’nın, projeksiyon yüzeyi üzerine, üç çeşit deformasyondan biri (açı, alan ya da uzunluk) sabit tutularak aktarılması ile 27 tane temel projeksiyon türü elde edilir. 21.09.2018

IV. Projeksiyon seçimi Projeksiyon Çizim ölçeğine, Haritası yapılacak bölgenin yerine, Haritası yapılacak bölgenin büyüklüğüne göre değişir. (harita projeksiyonu seçimi bir lokasyonun enlem ve boylam ve koordinat değerlerini değiştirmez.) 21.09.2018

Konik (Lambert Konformal Konik): Orta enlemler (Doğu-Batı yönünde) için kullanılır. Örneğin, HGK tarafından hazırlanan 1/1 000 000 ölçekli Türkiye Fiziki Haritası merkez meridyen 34°, standart paraleller ise 44° 40' ve 43° 20' esas alınarak bu projeksiyonla yapılmıştır. 21.09.2018

1/1 000 000 ölçekli Türkiye Fiziki Haritası 21.09.2018

Silindirik (Transverse Mercator): Kuzey-Güney doğrultusundaki alanlar için kullanılır. 21.09.2018

Transvers Merkator Projeksiyonunda Bozulma Oranları. 21.09.2018

Tüm dünya görüntüsü için örnekler: 21.09.2018

ROBİNSON (Wgs1984) PROJEKSİYONU 21.09.2018

MOLWEİDE (WGS 1984 EŞİT ALAN PROJEKSİYONU Genel dağılış Haritaları için uygundur. Ekvator merkez meridyenin iki katı uzunluğundadır. 21.09.2018

ECKERT IV ( NAD27) PROJEKSİYONU Çeşitli atlaslarda ve ders kitaplarında kullanılır. Tematik haritalar ve dünya haritası için uygundur. Eşit alanlıdır. Kutuplar düz çizgi halinde olup, Ekvatorun yarı uzunluğundadır. 21.09.2018

Parabolik Projeksiyonlar Paraleller doğru hatlar, meridyenler ise paraboller halindedir. Kutuplardaki sivrilikler göze hoş gelmediğinden ekvatoral bölgelerdeki haritalar için kullanılır. 21.09.2018

Hammer-Aitoff Projeksiyonu Orta enlemlerdeki, bitki örtüsü, vejetasyon vb. nin dağılışı için kullanılabilir. 21.09.2018

UTM Projeksiyonu (Universal Transverse Mercator Merkator projeksiyonu kürenin, kendisine ekvatorda teğet olan silindire izdüşümüdür. Gauss-Kruger projeksiyonu ise kürenin, bir başlangıç meridyenine teğet olan silindire izdüşümüdür. Bu nedenle Gauss-Kruger projeksiyonuna Transversal (yatık eksenli) Merkator projeksiyonu da denir. UTM ise American Military Services tarafından üretilmiş, TM projeksiyonunu kullanan bir projeksiyondur. 21.09.2018

Projeksiyonda, teğet meridyen boyunca dünya üzerindeki uzunluklar projeksiyondaki uzunluklara eşit olur. Teğet meridyenden uzaklaştıkça deformasyon artar. 21.09.2018

UTM (WGS 1984 Dilim 35) Projeksiyonu 21.09.2018

UTM DİLİMLERİ 21.09.2018

Her UTM dilimi (zon) 6 derece meridyen uzunluğundadır Her UTM dilimi (zon) 6 derece meridyen uzunluğundadır. İlk dilim tarih değiştirme çizgisinde başlar. Dilimler batıdan doğuya doğru adlandırılır. Yani ikinci dilim 174 derece B dan başlar. 168 derece B ya uzanır. Son dilim 174 D dan Tarih Değiştirme Çizgisine uzanır. 21.09.2018

Buna göre dünya, başlangıç meridyenleri 6 °de bir değişen 60 dilime (zone) ayrılır ve referans enlemi ekvatordur. Her dilimin enlem genişliği 84 ° kuzey, 80 ° güney enlemidir. 21.09.2018

Her dilimin ayrı bir koordinat sistemi vardır Her dilimin ayrı bir koordinat sistemi vardır. Dilim orta meridyenleri X ekseni, ekvator da Y eksenidir. İkisinin kesişimi başlangıç noktasıdır. X değerleri dünyadaki uzunluklarla aynı, Y değerleri ise dünyadakinden biraz büyüktür. Bu farkı azaltmak için X,Y değerleri mo = 0,9996 ile çarpılır. Y değeri başlangıç meridyeninin solunda negatif olur. Bundan kurtulmak için Y değerine 500000 eklenir. • Bu durumda koordinatlara Sağa ve Yukarı değer denir. Uzunluk birimi metredir. 21.09.2018

Gauss-Kruger projeksiyonu ile UTM projeksiyonu aynıdır Gauss-Kruger projeksiyonu ile UTM projeksiyonu aynıdır. Gauss-Kruger projeksiyonunda başlangıç meridyenleri 6° ve 3° de bir değiştirilir. 21.09.2018

Buna göre Türkiye, 26-45 ° doğu boylamları ve 36 ° -42 ° kuzey enlemleri arasında olduğundan boylam farkı 19°’dir. Bu nedenle, 6 ° ’lik 4 dilim (4 ayrı koordinat sistemi) 3° lik 7 dilim (7 ayrı koordinat sistemi) vardır. 21.09.2018

1/100 000 ölçekli UTM ile yapılmış topoğrafya haritasından bir bölüm 21.09.2018

UTM (Gauss-Kruger ) projekisyonu ile yapılmış bu haritada; Örnek olarak verilirse ; 4150000 yukarı değeri bu Paralel boyunca ekvatordan 4150 km uzakta olunduğunu gösterir. 21.09.2018

KAYNAKLAR Bilgin T.(1983) Genel Kartografya, İÜEF Yayınları. İstanbul http://en.wikipedia.org/wiki/Map_projection http://www.ilstu.edu/microcam/map_projections http://www.hkmo.org.tr/meslegimiz/haritalarda_projeksiyon_kavrami.php http://www.koeri.boun.edu.tr/jeodezi/bilgi/bilgi_notes/JEODEZI_BUKRDAE_GED.pdf http://www.search.com/reference/Geoid 21.09.2018