NÜKLEER ENERJI SANTRALI NÜKLEER SANTRAL NEDIR? NÜKLEER SANTALLERIN GELIŞIM SÜRECI ÇERNOBIL FACIASı

NÜKLEER ENERJ İ SANTRAL İ NED İ R? CATTENOM NÜKLEER SANTRAL İ, FRANSA. CATTENOM NÜKLEER SANTRAL İ, FRANSA. NÜKLEER REAKTÖR: Z İ NC İ RLEME ÇEK İ RDEK TEPK İ MES İ N İ N BAŞLATILIP, SÜREKL İ VE DENET İ ML İ B İ R B İ Ç İ MDE SÜRDÜRÜLDÜ Ğ Ü YERD İ R. NÜKLEER REAKTÖR: Z İ NC İ RLEME ÇEK İ RDEK TEPK İ MES İ N İ N BAŞLATILIP, SÜREKL İ VE DENET İ ML İ B İ R B İ Ç İ MDE SÜRDÜRÜLDÜ Ğ Ü YERD İ R. RADYOAKT İ F: ATOM ÇEK İ RDE Ğİ N İ N, TANEC İ KLER VEYA ELEKTROMANYET İ K IŞIMALAR YAYARAK KEND İ L İĞİ NDEN PARÇALANMASIDIR, B İ R ENERJ İ TÜRÜDÜR. RADYOAKT İ F: ATOM ÇEK İ RDE Ğİ N İ N, TANEC İ KLER VEYA ELEKTROMANYET İ K IŞIMALAR YAYARAK KEND İ L İĞİ NDEN PARÇALANMASIDIR, B İ R ENERJ İ TÜRÜDÜR. NÜKLEER SANTRAL, B İ R VEYA B İ RDEN FAZLA REAKTÖRÜN YAKIT OLARAK RADYOAKT İ F MADDELER İ KULLANARAK ELEKTR İ K ENERJ İ S İ N İ N ÜRET İ LD İĞİ TES İ ST İ R. RADYOAKT İ F MADDELER KULLANILMASINDAN DOLAYI D İĞ ER SANTRALLERDEN FARKLI VE DAHA SIKI GÜVENL İ K ÖNLEMLER İ N İ, TEKNOLOJ İ LER İ İ ÇER İ S İ NDE BARINDIRIR.

NÜKLEER SANTRALLER İ N GEL İ Ş İ M SÜREC İ ELEKTRIK ENERJISI ÜRETIMINDE NÜKLEER SANTRALLARıN TICARI AMAÇLA GÜNDEME GELMESI ILK DEFA 1964 YıLıNDA ÜÇÜNCÜ CENEVRE KONFERANSı ILE BAŞLAMıŞ VE ÖZELLIKLE 600 MWE VE DAHA FAZLA GÜÇLERE YÖNELDIKÇE DAHA UCUZ ELEKTRIK ÜRETIMI YAPıLABILECE Ğ I BELIRLENMIŞTIR YıLıNDA ORTAYA ÇıKAN VE TÜM DÜNYAYı ETKILEYEN PETROL KRIZI NEDENI ILE NÜKLEER SANTRALLARA OLA Ğ ANÜSTÜ BIR YÖNELME OLMUŞTUR. ANCAK GELIŞMIŞ ÜLKELERDEKI EKONOMIK DURGUNLUK VE UYGULAMAYA KONULAN TASARRUF ÖNLEMLERI ILE ELEKTRIK ENERJISINE OLAN TALEP ÖNEMLI ÖLÇÜDE AZALTıLMıŞTıR. AYNı ZAMANDA ÇEVRE SORUNLARı YARATABILECE Ğ I ENDIŞESI VE NÜKLEER SILAHLARıN YAYıLMASıNA SEBEP OLACA Ğ ı VE YAYıLMAYı HıZLANDıRACA Ğ ı DÜŞÜNCELERI NEDENIYLE TÜM TAHMINLERIN AKSINE YıLLARı ARASıNDA NÜKLEER SANTRAL SIPARIŞLERINDE ÖNEMLI ÖLÇÜDE BIR AZALMA MEYDANA GELMIŞTIR. ELEKTRIK ENERJISI ÜRETIMINDE NÜKLEER SANTRALLARıN TICARI AMAÇLA GÜNDEME GELMESI ILK DEFA 1964 YıLıNDA ÜÇÜNCÜ CENEVRE KONFERANSı ILE BAŞLAMıŞ VE ÖZELLIKLE 600 MWE VE DAHA FAZLA GÜÇLERE YÖNELDIKÇE DAHA UCUZ ELEKTRIK ÜRETIMI YAPıLABILECE Ğ I BELIRLENMIŞTIR YıLıNDA ORTAYA ÇıKAN VE TÜM DÜNYAYı ETKILEYEN PETROL KRIZI NEDENI ILE NÜKLEER SANTRALLARA OLA Ğ ANÜSTÜ BIR YÖNELME OLMUŞTUR. ANCAK GELIŞMIŞ ÜLKELERDEKI EKONOMIK DURGUNLUK VE UYGULAMAYA KONULAN TASARRUF ÖNLEMLERI ILE ELEKTRIK ENERJISINE OLAN TALEP ÖNEMLI ÖLÇÜDE AZALTıLMıŞTıR. AYNı ZAMANDA ÇEVRE SORUNLARı YARATABILECE Ğ I ENDIŞESI VE NÜKLEER SILAHLARıN YAYıLMASıNA SEBEP OLACA Ğ ı VE YAYıLMAYı HıZLANDıRACA Ğ ı DÜŞÜNCELERI NEDENIYLE TÜM TAHMINLERIN AKSINE YıLLARı ARASıNDA NÜKLEER SANTRAL SIPARIŞLERINDE ÖNEMLI ÖLÇÜDE BIR AZALMA MEYDANA GELMIŞTIR.

1979 YıLıNDA A.B.D. ’DEKI TMI-2 KAZASıNDAN SONRA BAŞTA A.B.D. OLMAK ÜZERE BIR ÇOK GELIŞMIŞ AVRUPA ÜLKELERINDE “ANTINÜKLEER” GELIŞMELER ARTMıŞTıR. 1980’LI YıLLARıN HEMEN BAŞLARıNDA SADECE DO Ğ U BLOKUNA AIT ÜLKELER DıŞıNDA TÜM DÜNYADA NÜKLEER SANTRAL SIPARIŞLERI HEMEN HEMEN DURMA NOKTASıNA GELMIŞTIR YıLıNDAN ITIBAREN SÖZ KONUSU ÜLKELER BAŞTA OLMAK ÜZERE TÜM DÜNYADA ÖNEMLI EKONOMIK GELIŞMELER KAYDEDILMESI NEDENIYLE ELEKTRIK TÜKETIMINDE DE ÖNEMLI ARTıŞLAR ORTAYA ÇıKMıŞ VE NÜKLEER ALANıNDA DA BIR HAREKETLENME MEYDANA GELMIŞTIR. ANCAK 1986 YıLıNDA MEYDANA GELEN “ ÇERNOBIL ” KAZASı ILE TEKRAR ANTINÜKLEER HAREKETLERDE BIR ARTıŞ MEYDANA GELMIŞTIR YıLıNDA A.B.D. ’DEKI TMI-2 KAZASıNDAN SONRA BAŞTA A.B.D. OLMAK ÜZERE BIR ÇOK GELIŞMIŞ AVRUPA ÜLKELERINDE “ANTINÜKLEER” GELIŞMELER ARTMıŞTıR. 1980’LI YıLLARıN HEMEN BAŞLARıNDA SADECE DO Ğ U BLOKUNA AIT ÜLKELER DıŞıNDA TÜM DÜNYADA NÜKLEER SANTRAL SIPARIŞLERI HEMEN HEMEN DURMA NOKTASıNA GELMIŞTIR YıLıNDAN ITIBAREN SÖZ KONUSU ÜLKELER BAŞTA OLMAK ÜZERE TÜM DÜNYADA ÖNEMLI EKONOMIK GELIŞMELER KAYDEDILMESI NEDENIYLE ELEKTRIK TÜKETIMINDE DE ÖNEMLI ARTıŞLAR ORTAYA ÇıKMıŞ VE NÜKLEER ALANıNDA DA BIR HAREKETLENME MEYDANA GELMIŞTIR. ANCAK 1986 YıLıNDA MEYDANA GELEN “ ÇERNOBIL ” KAZASı ILE TEKRAR ANTINÜKLEER HAREKETLERDE BIR ARTıŞ MEYDANA GELMIŞTIR. BUGÜN TÜM DÜNYADA 32 ÜLKEDE 442 NÜKLEER GÜÇ SANTRALı ÜRETIM YAPMAKTADıR VE KURULU OLAN NÜKLEER GÜÇ MWE CIVARıNDADıR. TOPLAM ÜRETIMIN YAKLAŞıK OLARAK % 80 ‘LIK KıSMı OECD ÜLKELERINDE YO Ğ UNLAŞMıŞTıR. MEVCUTLARA ILAVE OLARAK TA 14 ÜLKEDE 36 ADET SANTRAL YAPıMı HALEN DEVAM ETMEKTEDIR. GÜNEYDO Ğ U ASYA ÜLKELERINDE DE GELECEK ON YıL IÇINDE ÖNEMLI NÜKLEER GÜÇ ARTıŞLARı BEKLENMEKTEDIR BUGÜN TÜM DÜNYADA 32 ÜLKEDE 442 NÜKLEER GÜÇ SANTRALı ÜRETIM YAPMAKTADıR VE KURULU OLAN NÜKLEER GÜÇ MWE CIVARıNDADıR. TOPLAM ÜRETIMIN YAKLAŞıK OLARAK % 80 ‘LIK KıSMı OECD ÜLKELERINDE YO Ğ UNLAŞMıŞTıR. MEVCUTLARA ILAVE OLARAK TA 14 ÜLKEDE 36 ADET SANTRAL YAPıMı HALEN DEVAM ETMEKTEDIR. GÜNEYDO Ğ U ASYA ÜLKELERINDE DE GELECEK ON YıL IÇINDE ÖNEMLI NÜKLEER GÜÇ ARTıŞLARı BEKLENMEKTEDIR OECD: ULUSLARARASı EKONOMI ÖRGÜTÜDÜR. OECD: ULUSLARARASı EKONOMI ÖRGÜTÜDÜR.

NÜKLEER SANTRALLER GÜVENL İ M İ D İ R? NÜKLEER SANTRALLER GÜVENLI DE Ğ ILDIRLER, ŞEKLINDE YANLıŞ BIR INANÇ VARDıR. GÜNÜMÜZDE NÜKLEER SANTRAL KAZALARı DA TÜMÜYLE GÜNDEMDEN KALKMıŞLARDıR. SADECE ABD’DE 103 ADET ELEKTRIK ÜRETEN NÜKLEER SANTRAL VARDıR VE ÇEVRELERINE ASLA ZARARLı ATıKLAR SAÇMıYORLAR. DÜNYADA 441 ADET NÜKLEER SANTRAL ÇALıŞMAKTA VE GÜVENLI BIR DÜZEN IÇINDE ELEKTRIK ENERJISI ÜRETMEKTEDIRLER. AYRıCA 56 ÜLKEDE 284 ADET ARAŞTıRMA REAKTÖRÜ VAR. BUNLAR DA OLDUKÇA GÜÇLÜ VE ILERI TEKNOLOJI KULLANıYORLAR. BIR DE NÜKLEER GÜÇ ILE ÇALıŞAN GEMILER VAR. BUNLAR DA TOPLAM 220 ADET. NÜKLEER GÜÇLE ÇALıŞAN DENIZALTıLAR BU SAYıNıN DıŞıNDADıR. NÜKLEER SANTRALLER GÜVENLI DE Ğ ILDIRLER, ŞEKLINDE YANLıŞ BIR INANÇ VARDıR. GÜNÜMÜZDE NÜKLEER SANTRAL KAZALARı DA TÜMÜYLE GÜNDEMDEN KALKMıŞLARDıR. SADECE ABD’DE 103 ADET ELEKTRIK ÜRETEN NÜKLEER SANTRAL VARDıR VE ÇEVRELERINE ASLA ZARARLı ATıKLAR SAÇMıYORLAR. DÜNYADA 441 ADET NÜKLEER SANTRAL ÇALıŞMAKTA VE GÜVENLI BIR DÜZEN IÇINDE ELEKTRIK ENERJISI ÜRETMEKTEDIRLER. AYRıCA 56 ÜLKEDE 284 ADET ARAŞTıRMA REAKTÖRÜ VAR. BUNLAR DA OLDUKÇA GÜÇLÜ VE ILERI TEKNOLOJI KULLANıYORLAR. BIR DE NÜKLEER GÜÇ ILE ÇALıŞAN GEMILER VAR. BUNLAR DA TOPLAM 220 ADET. NÜKLEER GÜÇLE ÇALıŞAN DENIZALTıLAR BU SAYıNıN DıŞıNDADıR. YANI TOPLAM DÜNYADA SABIT OLARAK 724 ADET NÜKLEER REAKTÖR BULUNUYOR. SADECE GÜÇ REAKTÖRÜ OLARAK ABD’DE 103, FRANSA’DA 59, JAPONYA’DA 55 VE RUSYA’DA 31 ADET VAR. MODERN SANTRALLERDE TÜM SISTEMLER BILGISAYARLA KONTROL EDILIP YÖNETILMEKTEDIR. SANTRAL IÇINDE BIRÇOK NOKTADA RADYASYON ÖLÇEN ALETLER BULUNMAKTA EN UFAK BIR RADYOAKTIF SıZıNTıYı DAHI ANıNDA HABER VERMEKTEDIRLER. ARTıK INSAN VARLı Ğ ı SADECE GÖZLEMCI DURUMA DÖNÜŞMÜŞTÜR. BELLI SÜRELERDE GENEL BAKıM VE YENILEME GÖREVI DıŞıNDA SANTRALDE AKTIF BIR GIRIŞIME GEREK KALMAMıŞTıR DENEBILIR. YANI TOPLAM DÜNYADA SABIT OLARAK 724 ADET NÜKLEER REAKTÖR BULUNUYOR. SADECE GÜÇ REAKTÖRÜ OLARAK ABD’DE 103, FRANSA’DA 59, JAPONYA’DA 55 VE RUSYA’DA 31 ADET VAR. MODERN SANTRALLERDE TÜM SISTEMLER BILGISAYARLA KONTROL EDILIP YÖNETILMEKTEDIR. SANTRAL IÇINDE BIRÇOK NOKTADA RADYASYON ÖLÇEN ALETLER BULUNMAKTA EN UFAK BIR RADYOAKTIF SıZıNTıYı DAHI ANıNDA HABER VERMEKTEDIRLER. ARTıK INSAN VARLı Ğ ı SADECE GÖZLEMCI DURUMA DÖNÜŞMÜŞTÜR. BELLI SÜRELERDE GENEL BAKıM VE YENILEME GÖREVI DıŞıNDA SANTRALDE AKTIF BIR GIRIŞIME GEREK KALMAMıŞTıR DENEBILIR.

ZARARLARI VE YARARLARI NELERD İ R? NÜKLEER REAKTÖRLERIN ÇALıŞMASı SıRASıNDA ATıK OLARAK ORTAYA ÇıKAN PLÜTONYUM ÜST DÜZEYDE ZEHIRLI VE KANSER YAPıCıDıR. DO Ğ ADA BULUNMA ÖMRÜ 250 YıLDıR. AÇı Ğ A ÇıKAN BIR DI Ğ ER RADYOAKTIF MADDE OLAN STRONS İ YUM YA Ğ ıŞ YOLUYLA BITKILERE ORADAN DA HAYVANLARıN SÜTÜNE GEÇEREK INSANLARA BULAŞıR. KAN KANSERINE (LÖSEMI) YOL AÇAR. 280 YıL ÖMRÜ VARDıR. SEZYUM VE İ YOD DA BESIN YOLUYLA INSAN VÜCUDUNA GIRER VE TIROID BEZI KANSERINE, ÇOCUKLARDA BÜYÜME AKSAKLıKLARıNA VE GENETIK BOZUKLUKLARA NEDEN OLUR. SONUÇ OLARAK NÜKLEER SANTRALLER KURULUMU UZUN SÜREN VE YÜKSEK MALIYETLI OLAN TESISLERDIR. ÖMRÜNÜ TAMAMLAYAN TESISLERIN SÖKÜLMESI IŞLEMI DE UZUN SÜRELI VE OLDUKÇA RISKLIDIR. AYRıCA DÜNYADA ŞU ANA KADAR RADYOAKTIF ATıKLARıN GÜVENLE SAKLANABILMESINE YÖNELIK BIR FORMÜL BULUNABILMIŞ DE Ğ ILDIR. DO Ğ A OLAYLARıNıN (DEPREM, TSUNAMI VB.) ÇOKÇA YAŞANDı Ğ ı DÜNYAMıZDA NÜKLEER SANTRALLER SÜREKLI KAZA TEHLIKESI TAŞıMAKTADıRLAR.

ÇERNOB İ L FAC İ ASI ÇERNOBIL REAKTÖR KAZASı, BIR DENEY SıRASıNDA MEYDANA GELEN 20. YÜZYıLıN ILK BÜYÜK NÜKLEER KAZASıDıR. UKRAYNA'NıN KIEV ILINE BA Ğ Lı ÇERNOBIL KENTINDEKI NÜKLEER GÜÇ REAKTÖRÜNÜN 4. ÜNITESINDE 26 NISAN 1986 GÜNÜ ERKEN SAATLERDE MEYDANA GELEN NÜKLEER KAZA SONRASıNDA ATMOSFERE BÜYÜK MIKTARDA FISYON ÜRÜNLERI SALıNDı Ğ ı 30 NISAN 1986 GÜNÜ TÜM DÜNYA TARAFıNDAN Ö Ğ RENILDI. ÇERNOBIL REAKTÖR KAZASı, BIR DENEY SıRASıNDA MEYDANA GELEN 20. YÜZYıLıN ILK BÜYÜK NÜKLEER KAZASıDıR. UKRAYNA'NıN KIEV ILINE BA Ğ Lı ÇERNOBIL KENTINDEKI NÜKLEER GÜÇ REAKTÖRÜNÜN 4. ÜNITESINDE 26 NISAN 1986 GÜNÜ ERKEN SAATLERDE MEYDANA GELEN NÜKLEER KAZA SONRASıNDA ATMOSFERE BÜYÜK MIKTARDA FISYON ÜRÜNLERI SALıNDı Ğ ı 30 NISAN 1986 GÜNÜ TÜM DÜNYA TARAFıNDAN Ö Ğ RENILDI. 986’DA UKRAYNA’DAKI (O DÖNEMDE SSCB’NIN BIR PARÇASıYDı) KIEV’IN 140 KM KUZEYINDE BULUNAN ÇERNOBIL NÜKLEER SANTRALI’NDE GERÇEKLEŞEN KAZA, HER BIRI MEGAWATT (MW) GÜCÜNDE OLAN DÖRT REAKTÖRÜN HATALı TASARıMıNıN YANı SıRA REAKTÖRLERDEN BIRINDE DENEY YAPMAK IÇIN GÜVENLIK SISTEMININ DEVRE DıŞı BıRAKıLıP PEŞPEŞE HATALAR MEYDANA GELMESI NEDENIYLE OLDU. 986’DA UKRAYNA’DAKI (O DÖNEMDE SSCB’NIN BIR PARÇASıYDı) KIEV’IN 140 KM KUZEYINDE BULUNAN ÇERNOBIL NÜKLEER SANTRALI’NDE GERÇEKLEŞEN KAZA, HER BIRI MEGAWATT (MW) GÜCÜNDE OLAN DÖRT REAKTÖRÜN HATALı TASARıMıNıN YANı SıRA REAKTÖRLERDEN BIRINDE DENEY YAPMAK IÇIN GÜVENLIK SISTEMININ DEVRE DıŞı BıRAKıLıP PEŞPEŞE HATALAR MEYDANA GELMESI NEDENIYLE OLDU. DENEYIN YAPıLACA Ğ ı 25 NISAN 1986 GÜNÜ ÖNCE REAKTÖRÜN GÜCÜ YARıYA DÜŞÜRÜLDÜ, ARDıNDAN DA ACIL SO Ğ UTMA SISTEMI ILE DENEY SıRASıNDA REAKTÖRÜN KAPANMASıNı ÖNLEMEK IÇIN TEHLIKE ANıNDA ÇALıŞMAYA BAŞLAYAN GÜVENLIK SISTEMI DEVRE DıŞı BıRAKıLDı. 26 NISAN GÜNÜ SAAT 00:23’Ü BIRAZ GEÇE TEKNISYENLER DENEYIN SON HAZıRLıKLARıNı TAMAMLAMAK ÜZERE EK SU POMPALARıNı ÇALıŞTıRDıLAR. BUNUN SONUCUNDA GÜCÜNÜN YÜZDE 7’SIYLE ÇALıŞMAKTA OLAN REAKTÖRDE BUHAR BASıNCı DÜŞTÜ VE BUHAR AYıRMA TAMBURLARıNDAKI SU DÜZEYI GÜVENLIK SıNıRıNıN ALTıNA INDI. NORMAL OLARAK BU DURUMDA REAKTÖRÜN GÜVENLIK SISTEMINE ULAŞMASı GEREKEN SINYALLER DE TEKNISYENLER TARAFıNDAN ENGELLENDI. SU DÜZEYINI YÜKSELTMEK IÇIN BUHAR SISTEMINE KOŞULLARıN OLUŞTU Ğ UNA KARAR VERILDI. BÜYÜK PATLAMA ISE SAAT 01:23 MEYDANA GELDI. DENEYIN YAPıLACA Ğ ı 25 NISAN 1986 GÜNÜ ÖNCE REAKTÖRÜN GÜCÜ YARıYA DÜŞÜRÜLDÜ, ARDıNDAN DA ACIL SO Ğ UTMA SISTEMI ILE DENEY SıRASıNDA REAKTÖRÜN KAPANMASıNı ÖNLEMEK IÇIN TEHLIKE ANıNDA ÇALıŞMAYA BAŞLAYAN GÜVENLIK SISTEMI DEVRE DıŞı BıRAKıLDı. 26 NISAN GÜNÜ SAAT 00:23’Ü BIRAZ GEÇE TEKNISYENLER DENEYIN SON HAZıRLıKLARıNı TAMAMLAMAK ÜZERE EK SU POMPALARıNı ÇALıŞTıRDıLAR. BUNUN SONUCUNDA GÜCÜNÜN YÜZDE 7’SIYLE ÇALıŞMAKTA OLAN REAKTÖRDE BUHAR BASıNCı DÜŞTÜ VE BUHAR AYıRMA TAMBURLARıNDAKI SU DÜZEYI GÜVENLIK SıNıRıNıN ALTıNA INDI. NORMAL OLARAK BU DURUMDA REAKTÖRÜN GÜVENLIK SISTEMINE ULAŞMASı GEREKEN SINYALLER DE TEKNISYENLER TARAFıNDAN ENGELLENDI. SU DÜZEYINI YÜKSELTMEK IÇIN BUHAR SISTEMINE KOŞULLARıN OLUŞTU Ğ UNA KARAR VERILDI. BÜYÜK PATLAMA ISE SAAT 01:23 MEYDANA GELDI.