İSTATİSTİK

Ders Adı: İstatistik Ders Saati: Cuma 10:50-12:30 Dersi veren: Yrd. Doç. Dr. Kağan ERYÜRÜK

Kaynaklar Montgomery, D. C., Runger, G. C., Hubele, N. F. (2017). Mühendislik İstatistiği, Beşinci baskı, Palme Yayıncılık. Montgomery, D. C., Runger, G. C., (2014). Applied Statistics and Probability, 6th edition, Wiley.

Değerlendirme Ölçütleri Sayı Ağırlık (%) Ara Sınav 1 40 Ödev 10 Fınal Sınavı 50 Toplam 100

İSTATİSTİK NEDİR? Verilerin; toplanması, düzenlenmesi, özetlenmesi, çözümlenmesi, sunulması, verileri kullararak sonuca varılabilmesi için kullanılan bilimsel yöntemler topluluğudur.

İSTATİSTİK NEDİR? Kısaca veri bilimidir. Somut sonuç odaklıdır. Araçlar topluluğudur.

Araştırma Araştırma yapabilmek için; Konu, problem belirlenir. Hipotez var ise hipotez belirlenir. Konuyla ilgili veriler toplanır, düzenlenir. Analiz yapılır. Sonuçlar yorumlanır. Sonuçlara bağlı olarak karar verme işlemi yapılır.

İstatistik yöntem biçiminde izlenen aşamalar Verilerin toplanması Toplanan verilerin işlenip düzenlenmesi Düzenlenen verilerin tablolar veya grafikler şeklinde gösterilmesi İstatistiksel analiz, tahmin ve karar verilmesi

İstatistiğin Genel Tanımları Yığın (kitle): Araştırıcının ilgilendiği ortak özellikleri taşıyan birimlerin oluşturduğu topluluğa denir. Örn: NEÜ’ de okuyan öğrencilerin eğitim sorunlarının araştırılacağı bir çalışmada araştırma döneminde NEÜ’ de kayıtlı olan tüm öğrenciler bu çalışma için kitledir. Kitle, sonlu (somut) ya da kavramsal olabilir. Bir markette bir günde yapılan satış işlemleri sonlu kitledir. Ormandaki ağaçlar kavramsal kitledir. (sınır belli) (sınır belli değil)

İstatistiğin Genel Tanımları Parametre: Kitleye ait bilgilerdir. Örn: kitle büyüklüğü, kitlede incelenen değişkene ait ortalama, varyans gibi Örneklem: Kitlenin küçültülmüş kopyesidir. Ekonomik ve daha kısa zamanda sonuç verir.

İstatistiğin Genel Tanımları Doğru seçilmemiş bir örneklem hatalı bilgi verir. Örneklemin doğru seçilmesi için geliştirilmiş yöntemlere örnekleme denir.

İstatistiğin Genel Tanımları Örnekleme yapma süreci 1-Gerekli bilgiler nelerdir? 2-Kitlemiz nedir? 3-Kitleden örneklem birimleri nasıl seçilmelidir? 4-Örneklem birimlerinden bilgi nasıl elde edilmelidir? 5-Kitleye ait bilgi elde etmek için örneklem. 6-Kitleye ilişkin ne gibi sonuçlar çıkarılabilir?

İstatistiğin Genel Tanımları Eğer kitlenin tüm deneklerinden bilgi toplanmış ise tam sayım yapılmıştır. Çok nadir uygulanır. Ancak aşağıda verilen durumlarda uygulanmalıdır. Kitle çok küçük ve kitleye ait ayrıntılı bilgi elde etmek isteniyor ise tam sayım yapılabilir. Örn: Bir şirket kendisi ile devamlı alışveriş yapan bayileri hakkında bilgi toplamak istiyor kitleyi kullanması uygun olur. Bazı durumlarda kitleye ait parametreleri (ortalama, varyans) belirlemek için bir defaya mahsus olmak üzere tam sayım yapılabilir.

İstatistiğin Genel Tanımları Denek: Bir örneklemde ölçülen, üzerinde gözlem yapılan bireylerdir. Temel gözlem birimi olarak tanımlanır. Örn: NEÜ’ de öğrencilerle ilgili bir araştırma yapılıyorsa her bir öğrenci denektir. Değişken: Kitlede ya da örneklemde birimlerin (deneklerin) nitelik ya da nicelik belirten bir ya da daha çok özelliklerinin her biri değişkendir. Örn: Bir şirkette müşteri profilini araştıran bir çalışmada çalışmaya alınan her müşteri bir denek, bu deneklerden alınan cinsiyet, yaş, aylık alışveriş tutarı, A ürününde tercih ettiği marka birer değişkendir.

İstatistiğin Genel Tanımları Değişkenler yapı bakımından nicel ve nitel olarak ikiye ayrılır. Nitel değişken: Cinsiyet, milliyet, sevdiği spor dalları gibi nitelik belirten sınıflanabilir ve ürünlerde iyiden kötüye ya da tersine yapılan sıralamalar gibi sıralanabilir özeliğe sahip değişkenlerdir. Nicel değişken: Ağırlık, uzunluk gibi bir ölçü aleti ile belirlenen ya da hanedeki çocuk sayısı, bir üretimdeki hatalı ürün sayısı gibi nicelik belirten değişkenlerdir. Bir işletmede çalışanların başarı durumları düşük, normal, yüksek (nitel değişkendir) Bir işletmede çalışanların yüzdesel performansları %40, %60, %80 (nicel değişkendir)

İstatistiğin Genel Tanımları Veri: Araştırma sonunda toplanan sayısal ya da sayılarla gösterilmeye çalışılan bilgilerdir. Yapı bakımından: kesikli veri ve sürekli veri Cinsiyet, hanedeki çocuk sayısı, saç rengi vb. değişkenlerden elde edilen sayısal bilgiler kesikli verilerdir. Boy uzunluğu, ağırlık, gelir, maliyet, yaş vb. değişkenlerden elde edilen sayısal bilgiler sürekli verilerdir.

Ölçme Teknikleri 4 ana başlıkta toplanabilir. Sınıflanabilir (guruplanabilir, nominal) ölçekler: Eşit olup olmamaya dayanır. Bir grup insanın sigara kullanıp kullanmadığına göre sınıflandırılması veya cinsiyetine göre sınıflandırılması Sıralanabilir (ordinal): Temel özelliği sıralamadır. Eşitliğin yanında daha büyük ya da daha küçük kavramları kullanarak sıralama yapılır. Personelin ünvanlarına göre sıralanması

Ölçme Teknikleri Aralıklı (interval): Temel özelliği bir başlangıç ve bitiş noktasının olmasıdır. Üniversite giriş sınavlarında kullanılan puanlar gibi Orantılı (ratio): Temel özelliği her zaman kabul edilen değişmez bir başlangıç noktasının bulunmasıdır. Uzunluk ölçüleri, ağırlık ölçüleri, hacim ölçüleri gibi