BEN BAĞIMLIYIM YAŞAMA SIMSIKI Doç.Dr. Nazlı Şensoy AKÜ Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD 13.02.2018

İnsan hayatta her şeye bağımlı olabilir. Bu bazen bir eşya, bazen bir sevgili ya da bir davranış olabilir. Bazen de dışarıdan bedenimize aldığımız bir madde olabilir. Kontrolsüzce kullandığımız her madde ya da davranış, bize bağımlılık olarak geri dönebilir.

Biz de bağımlılık yapan maddelerin ortak yanı ne? Zaman içinde insan sağlığına ciddi boyutta zarar vermeleri ve kişinin toplumsal hayattan kopmasına neden olmalarıdır.

Bağımlılıklar hakkında ne biliyoruz? Ne kadar farkındayız? Korunmak için neler yapıyoruz? Sevdiklerimizi nasıl bilinçlendiriyoruz?

Madde Bağımlılığı Dünyada olduğu gibi ülkemizde de başta gençler olmak üzere herkesi etkileyebilen, biyolojik, ruhsal ve sosyal boyutları olan bir hastalıktır. Sorun, yalnızca madde kullanan bireyi değil o bireyin içine doğduğu aileyi, toplumu ve o toplumun kültürel yapı özelliklerinden ekonomik işleyişine kadar geniş bir yelpazeyi içine alarak ilgilendirmekte ve etkilemektedir.

Bağımlılık Nedir ? Kişinin bir davranışını kontrol edememesidir. Ruhsal ve fiziksel olarak madde alımını sürdürme gereksinimidir. Ruhsal bağımlılık ( alışkanlık); maddeye karşı devamlı veya aralıklı şiddetli istekle belirlidir. Fiziksel bağımlılık; yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkışını önlemek için maddeyi alma gereksinimi ve giderek artan ihtiyaç miktarı belirlidir.

Bağımlılık Yapıcı Madde Nedir? Beynin işlevlerini doğrudan etkileyerek kullanan kişide bedensel, ruhsal, davranışsal ve bilişsel değişime yol açan, Bağımlılık oluşturan ve tutum üzerine etki eden, Keyif veren ama yaşam için gerekli olmayan her türlü maddedir.

Bağımlılık Yapıcı Maddeler Nelerdir? Sigara/Tütün Alkollü içecekler Çeşitli uyuşturucular (Esrar, Ekstazi, Eroin, Kokain, Bonzai) Uyarıcı ve hayal gördüren maddeler Reçete ile alınması gerektiği hâlde doktor kontrolü dışında kullanılan ilaçlar Bazı yapıştırıcılar, tiner ve çakmak gazı gibi uçucu maddeler Kafein (çay, kahve, kolalı ve enerji içecekleri) Kumar (loto, iddia, at yarışları, internet oyunları vb.) Teknoloji

Madde Bağımlığı Nedir? Maddeyi kullanmak için güçlü bir arzu ve istek, Maddeyi kullanma davranışını denetlemede güçlük çekme Yoksunluk belirtileri, Tolerans gelişimi, Maddeyi elde etmek, kullanmak ve belirtilerini gizlemek için aşırı zaman ve çaba harcama, Madde kullanımı sosyal, ruhsal, fiziksel sorunlara yol açsa da maddeyi almaya devam etmektir. 3 tanesinin olması kişiye bağımlı demek için yeterlidir.

Bağımlılığın Özellikleri Hastalıktır. Hayat boyu sürer. Sosyal hayatı bozar. Çevre ve arkadaşlar kaybedilir. Ailevi sorunlar yaşanır. Ekonomik kayıplar olur. Sağlık bozulur. Hayat artık bu maddenin etrafında döner.

Bağımlılık Yapıcı Maddeleri Neden Deniyoruz? SİZE GÖRE?

Bağımlılık Yapıcı Maddeleri Neden Deniyoruz? Merak (en sık neden) Kendi sınırlarını aşma çabası Asilik Farklı olma dürtüsü Arkadaşlarına uyma Gruptan dışlanma korkusu Sorunlardan uzaklaşma Kendini ispat ve özgüven arayışı Toplumdan farklı olma çabası

Nasıl İlerler? 10 Bir kereden bir şey olmaz. Bıraktım, bir daha da başlamam. Bir daha kullanmam. Nasıl İlerler? Ben bağımlı olmam. Artık Bırakacağım. Bırakmak zorundayım. İstersem bırakırım. Bu meret bırakılmaz ki... 10

Madde Bağımlılığının Nedenleri Neler Olabilir?

Madde kullanımına neden olan risk faktörleri? Kişisel Faktörler Arkadaş Faktörü Aile Faktörü Çevresel Faktörler

Kişisel Faktörler Bağımlılık için özel bir kişilik tipi ve biyolojik özellik belirlenmemiştir. Kullanan herkes için bağımlılık riski eşittir. - sorun çözme yetisi düşük olan, - dürtülerini ve öfkesini kontrol edemeyen, - stresle başa çıkmakta zorluk çeken, - çevre baskısına karşı koyamayan

Kişisel Faktörler Erken başlangıçlı madde kullanımı öyküsü Çocukluk çağında yıkıcı davranışların varlığı Saldırganlık Düşünülmeden yapılan ani davranışlarda artış (dürtüsellik) Huzursuzluk ve kolay etkilenme (irritabilite) Düşük akademik performans Madde kullanımına ilişkin yanlış düşünce ve tutumların varlığı Mizaç bozuklukları Dikkat süresinin kısalığı

Arkadaş Faktörü Arkadaşların madde kullanıyor olması. Başlama, temin etme, devam ettirme…vb. hususlarında akran faktörü önemlidir. Farklı görünme isteği. Bir gruba ait olma ihtiyacı. MADDE PAZARLAYICILARI KİŞİYE AKRANLARI VASITASIYLA ULAŞIRLAR

Aile Faktörü Aile büyüklerinden birinin madde kullanıyor olması Aşırı koruyucu ve kollayıcı aile Baskıcı veya ilgisiz aile yapısı Parçalanmış, boşanmış aile Ebeveynlerden birinin kaybı Aile içi iletişim eksikliği Ebeveynlerin çocuğun yaşamı ile ilgili olmaması Uygun olmayan disiplin yöntemlerinin varlığı

Çevresel Faktörler Ulaşabilme ve temin edebilme Yaygın kullanım Madde kullanan arkadaş grupları içinde olmak Bozuk sosyo-ekonomik düzey Nüfus yoğunluğu Olumsuz fiziki şartlar Göç İşsizlik Cinsel ya da fiziksel taciz Yasalar ve uygulanabilirlik

Madde Kullanım Davranışı Nasıl Anlaşılabilir?

Ortaya Çıkabilecek Belirti, İşaret ve Değişimlere Dikkat Edin. Kişisel görünüm Sağlıkla ilgili gözlenebilecek durumlar Kişisel alışkanlıklar ya da eylemler Davranışsal durumla ilgili gözlenebilecek değişimler Okulla ilgili gözlenebilecek durumlar Ev yaşamı ve sosyal çevresi ile ilgili durumlar

1. Kişisel Görünüm Dağınık bir görünüm ve yetersiz kişisel bakım Temizliğe özen ve dikkat etmeme Kırmızı yanaklar, gözler ve yüz Parmaklarda ya da dudaklarda is ya da yanıklar Kol ya da bacaklarında çeşitli izlerin varlığı

2. Sağlıkla İlgili Fiziksel Belirtiler Gözde kanlanma Göz bebeğinde daralma Yüzde kızarma- soğukluk Kabızlık İshal Mide-Bağırsak yakınmaları Yürüme bozukluğu Solunum güçlüğü Ağrılar Bitkinlik Dalgınlık Uyuklama Uyku bozukluğu Konuşma güçlüğü Burun akıntısı Terleme Titreme Dengesizlik Diş sıkma

3. Ruhsal-toplumsal belirtiler Duygu durumu değişikliği İlgi-istek kaybı Donukluk Bilişsel bozukluklar Başarıda azalma Bakımsız dış görünüş Gerçek dışı konuşma İçe kapanma Çevre değişikliği Konuşma içeriğinde değişme Aşırı para harcama Suç işleme eğilimi Evden uzaklaşma Madde kokusu

Madde Kullanımı İle İlgili En Önemli Risk Faktörü ? ERGENLİK DÖNEMİNDE OLMAK

Madde Kullanımında İlk Teklifi Kim Yapar? Bir Dost…

Madde Kullanımı İlk Defa Nerede Teklif Edilir? Genellikle eğlenmek için gidilen ortamlarda… ya da İnsanların kendilerini güvende hissettikleri ev gibi ortamlarda teklif edilir.

Madde kullanımına karşı kendimi nasıl koruyabilirim? Yaşam becerileri edinilmeli Kendini tanıma Öfke kontrolü Stresle baş etme becerileri geliştirme İletişim kurma Problem çözme becerisi “HAYIR!” diyebilme becerisi

Madde kullanan kişiye nasıl davranmalıyım?

Kendinizi korumayı unutmayın. Arkadaşınızla çok fazla birlikte yalnız kalmayın. Olaylara duygusal değil, gerçekçi yaklaşın. Sakin ve sabırlı olmaya çalışın Suçlamaktan ve yargılamaktan kaçının Arkadaşınızın her söylediğine güvenmeyin

Onun tıbbi anlamda bir hasta olduğunu unutmayın. Arkadaşınızı güvenebileceği bir uzmanla görüşmeye teşvik edin Madde kullanımı sonucunda yaşadığı problemlerde sorumluluğun kendisinde olduğunu hatırlatın. Yanında olduğunuzu ve destek alma noktasında yardımcı olabileceğinizi hissettirin. Madde kullanmak amacıyla bulundurmanın bir suç olduğunu unutmayın.

Madde kullanımı ile ilgili doğru sanılan yanlışlar SON SÖZ Madde kullanımı ile ilgili doğru sanılan yanlışlar

Bir kere kullanmaktan bir şey çıkmaz. Ara sıra kullanmakla bir şey olmaz. Sadece zayıf insanlar bağımlı olur. Madde, sadece kullanan kişiye zarar verir. Ottur, zararı yoktur. Bu nedenle bağımlılık da yapmaz. Tüm bağımlılar hapsedilmelidir.

Benim iradem güçlüdür, ben bağımlı olmam. Ben kendimi kontrol edebilirim. Madde kullanımı arkadaşlık ilişkilerini arttırır. Bağımlılık yapıcı madde kullanmak insanın sosyal çevresinin genişlemesine yardımcı olur. Herkes kullanıyor, bir şey olmuyor.

AMATEM T.C.S.B AFYONKARAHİSAR DEVLET HASTANESİ ALKOL VE MADDE BAĞIMLILIĞI ARAŞTIRMA TEDAVİ VE EĞİTİM MERKEZİ

SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER BAĞIMLILIĞA HAYIR ..! SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER