ÖĞRENME YAKLAŞIMLARI PROF.DR. RECAİ DOĞAN

Probleme Dayalı Öğrenme Öğrenme Yaklaşımları Yapılandırmacılık İşbirlikli Öğrenme Probleme Dayalı Öğrenme Proje Tabanlı Öğrenme Aktif Öğrenme Yaşam Boyu Öğrenme

Yapılandırmacılık En önemli özelliği öğrenenin bilgiyi yapılandırmasına, oluşturmasına, üretmesine, yorumlamasına ve geliştirmesine fırsat vermesidir. Bilgiyi algılamak, bilgiyi yapılandırmak değildir. Öğrenen yeni bilgi ile karşılaştığında, dünyayı tanımlamak ve açıklamak için önceden oluşturduğu kurallarını kullanır ve algıladığı bilgiyi açıklamak için yeni kurallar oluşturur. Yapılandırmacılık çevre ile insan beyni arasında güçlü bir bağ kurmadır. Piaget, J. Dewey, Vygotsky, Bruner ve Gestalt’ın katkılarıyla geliştirilmiştir.

Yapılandırmacılık, bir öğretim kuramı değil, daha çok bir felsefedir;dünyayı görme ve algılama şeklidir; bilgi ve öğrenmenin doğasıyla ilgili bir yaklaşımdır.

Yapılandırmacı Öğrenme Kuramları Bilişsel Yapılandırmacılık: J. Piaget Sosyo-Kültürel Yapılandırmacılık : L.S. Vygotsky Radikal Yapılandırmacılık : E. Von Glasersfeld

Yapılandırmacı Yaklaşım Hedefler Eğitimin hedefi; bilgiyi nasıl ve nerede kullanacağını bilen, kendi öğrenme yöntemlerini tanıyıp etkili bir biçimde kullanan ve yeni bilgiler üretmede önceki bilgilerinden yararlanan bir insan modeli yaratmadır. Öğrenme, aktarılan belirli bir bilgi kümesini almayı değil, öğrenenlerin etkili düşünme, usa vurma, sorun çözme ve öğrenme becerileri kazanmasını içerir.

Öğrenme Yaşantıları Öğrenenler demokratik bir sınıf ortamında günlük yaşam problemlerinin karmaşıklığını çözerek yaşam boyu kullanacakları bilgilerini oluştururlar. Sınıf ortamı, öğrenenleri öğrenmeye motive etmek ve öğrenenlerin konuya ilgisini çekmek için öğrenmeye uygun olarak düzenlenir. Bu düzenlemenin nasıl olacağına öğretmen ve öğrenenler birlikte karar verirler. Eğitim ortamı bilgilerin aktarıldığı bir yer değildir. Öğrenmenin öğrencinin entelektüel etkinlikleriyle sağlandığı, sorgulamaların ve araştırmaların yapıldığı, düşünme, uslamlama, sorun çözme ve öğrenme becerilerinin geliştirildiği bir yerdir.

Değerlendirme Geleneksel ölçme araçları yerine, önceki öğrenmelerin yeni durumlara uygulanması değerlendirilir. Bu anlayışta değerlendirme öğretimden bağımsız değil, öğretimin bir parçası niteliğindedir. Bu yaklaşımda sınama durumlarının işlevi, öğrenene yardımcı olmaktır. Değerlendirme yapılsa da öğrenme devam eder. Yapılandırmacı öğrenmede hedeflerin ve öğrenme yaşantılarının belirlenmesinde olduğu gibi, sınama durumlarında da öğretmen-öğrenci işbirliği esastır.

Öğretmen Özellikleri Bilgiyi aktaran değil, uygun öğrenme yaşantılarını sağlayan ve öğrenenlerle birlikte öğrenen olmalıdır. Yansıtıcı düşünür. Öğrenenlerin hem birbirleri ile hem de kendisi ile iletişim kurmaları için cesaretlendirir. Öğrenene soru sorar ama neyi yada nasıl düşüneceğini söylemez. Öğretmen otorite değil, sınıf içinde gözlemcidir.

Öğrenci Özellikleri Öğrenen kendi kararlarını kendi alır. Birey öğrenme sürecinde seçici, yapıcı ve etkindir. Öğretmenin kontrolü bireydedir. Öğrenen kendi kararlarını kendi alır. İş birliğine açıktır. Metabilişsel düşünür. Öğrenenler bilgiyi araştırıp keşfederek, yaratarak, yorumlayarak ve çevre ile etkileşim kurarak yapılandırır. Böylece içerik ve süreci aynı zamanda öğrenirler.

Yapılandırmacı Sınıf Ortamı Yapılandırmacı yaklaşımda eğitim ortamı bilgilerin aktarıldığı bir yer değildir. Öğrenmenin öğrencinin entelektüel etkinlikleriyle sağlandığı, sorgulamaların ve araştırmaların yapıldığı, düşünme, uslamlama, sorun çözme ve öğrenme becerilerinin geliştirildiği bir yerdir. Eğitim ortamları, bireylerin öğrenme ortamıyla daha fazla etkileşimde bulunmalarına, dolayısıyla zengin öğrenme yaşantıları geçirmelerine olanak sağlayacak şekilde düzenlenmelidir.

Yapılandırmacı Bilgi Kaynakları Birey bir önceki öğrenme sürecinde edindiği deneyimi, yeni öğrenmeleri için kullanır. Yapılandırmacı görüşte öğrencilerin daha çok birincil kaynaktan öğrenmeleri desteklenmektedir. Birincil bilgi kaynakları öğrencilerin birebir gözleyerek ya da doğrudan deneyimler yaşayarak edindikleri bilgi kaynaklarıdır. Birincil kaynaklardan bilgi edinmeleri sırasında üst düzeyde katılım ve zihinsel çaba gerekir. İkincil bilgi kaynakları ise başka kişiler tarafından oluşturulmuş bilgilerdir.

5E Modeli Yapılandırmacı Yaklaşıma göre dersin işlenmesi sürecini ifade eder. 5E modelinin aşamaları aşağıdaki gibidir: Girme (Engage) Keşfetme (Explore) Açıklama (Explain) Derinleştirme (Elaborate) Değerlendirme (Evaluate)

5E ve 7E Modelleri Arasındaki Farklar

İş Birlikli Öğrenme Modeli İş birliğine dayalı öğrenme, öğrencilerin küçük gruplar oluşturarak bir problemi çözmek ya da bir görevi yerine getirmek üzere ortak amaç uğruna birlikte çalışma yoluyla bir konuyu öğrenme yaklaşımıdır. Bu öğrenme sürecinde bireylerin değil grubun ortak bir amacı vardır. Önemli olan üyelerin hep birlikte çalışarak bu amacı gerçekleştirmesidir. Gruplar ilgi, ihtiyaç, ön öğrenmeler ve başarı düzeyi farklı öğrencilerden oluşturulmalıdır. Gruplar heterojen olup 2, 4 ve 6 kişiden oluşur. J. Dewey ve Vygotsky tarafından geliştirilmiştir.

Temel Öğeler Olumlu Dayanışma/Bağlılık Bireysel Sorumluluk Eşit Başarı Sosyal/Toplumsal Beceriler Grup Ödülü (Ortak Ödül) Paylaşılmış Liderlik Sürecin Değerlendirilmesi Bireysel ve Grup Değerlendirme

İşbirliğine Dayalı Öğrenme Teknikleri Takım Oyun Turnuvaları Tekniği Öğrenci Takımları Başarı Grupları Tekniği Ayrılıp Birleşme Tekniği (Jigsaw) Küçük Grupla Öğrenme Tekniği Grup Araştırması Yöntemi Takım Destekli Bireyselleştirme Karşılıklı Sorgulama İşbirliğine Dayalı Bireyselleştirilmiş Okuma ve Kompozisyon

Avantajları Bilişsel öğrenmelerin yanında sosyalleşme, dayanışma, görev paylaşımı, takım ruhu, ait olma, sorumluluk alma gibi duyuşsal alan öğrenmeleri üst düzeyde gerçekleştirir. Öğrencilerin ilgi, dikkat ve güdülenmişlik düzeylerinin arttırır. Derse etkin katılımı artırarak disiplin sorunlarını azaltır. Öğretimi bireyselleştirerek her bir öğrencinin öğrenmesini sağlar. Akademik öz güveni ve Empatik düşünme becerisini geliştirir.

Başarılı öğrencilerin öğretmen gibi görülmesi niteliği düşürür. Sınırlılıkları Geleneksel grup çalışması veya küme çalışması olarak algılanması sürecin niteliğini düşürür. Bireysel süreçlerle daha iyi öğrenen öğrenciler için uygun olmayabilir. Başarılı öğrencilerin öğretmen gibi görülmesi niteliği düşürür. Çalışmaların değerlendirilmesi zor olabilir. Bazı öğrenciler işleri arkadaşlarının üzerine bırakabilir. Gruplar heterojen oluşturulamaz ise işbirlikli öğrenmeden söz edilemez.

İş Birlikli Öğrenme Grupları Geleneksel Öğrenme Grupları Bireysel sorumluluk vardır. Bireysel sorumluluk yoktur. Heterojen grup yapısı görülür. Homojen grup yapısı hakimdir. Başarı veya başarısızlık gruba aittir. Başarı veya başarısızlık bireye ait değildir. Paylaşılmış liderlik vardır. Görevlendirilmiş tek lider vardır. Değerlendirme ürün ve sürece yöneliktir. Sadece ürüne yönelik değerlendirme söz konusudur. Sosyal becerilerin gelişimi hedeflenir. Sosyal becerilerin öncelikli değildir. Öğretmen öğrencilerin öğrenmesine rehberlik eder. Öğretmen bilgi aktaran ve süreci yönetendir.