ANLAMA

Manevi bilimler, tabiat ilimleri alanı içine sokulamaz ve tabiat ilmi metoduna göre incelenemezler. Manevi ilim, ferdi şekillenmeler ve özel oluşumlarla ilgilenir. Tabiat ilminin dünyası ise genel olanla, cinsle ve kanunla belirlenir. Dilthey’e göre manevi ilmin hedefi, ferdi ve özel olanın şekillenmesindeki ayrılıkları ve benzeyişleri belirtmek, bunların bağlı olduğu kuralları meydana çıkarmaktır.

Rickert’e göre ise historik ilmin hedefi, ferdi olguları, bir kerelik şekillenmeleri ve kendilerine öz olan çizgileri içinde tasvir etmektir. Dilthey’e göre, manevi dünyaya ve tarih dünyasına konu olan olgular, insan ruhundan, insanın iç hayatından çıkan olgulardır. Manevi dünya, insanlar tarafından meydana getirilmiş olan bir dünyadır. Bu dünyayı meydana getiren olgular, içten yaşanarak bilinen olgular olduğu için, manevi ilim de zorunlulukla anlayıcı bir ilimdir.

Dilthey’e göre biz, topluluk dediğimiz bütünün bir elemanıyız ve sürekli olarak, öteki elemanlarla karşılıklı münasebetler içinde yaşarız. Bu topluluk içindeki her olguyu anlarız. Kendi durumlarımızla ilgili olan iç denemeye dayanarak, biz onu belli bir dereceye kadar yeniden hazırlayıp meydana getirebilir ve ardından kurabiliriz.

Dilthey’e göre doğrudan doğruya yaşanılan bu gerçeğin bilgisinin de yaşanılarak anlaşılması gerekir. Bundan dolayı manevi ilim, anlayıcı bir ilim olmak zorudadır. Dilthey, anlama metodunu, anlayıcı bir psikolojiye dayandırarak temellendirmek ister. Manevi ilimlerin konusunu meydana getiren olgular, kaynaklarını insan ruhunda bulan, insanın iç hayatından çıkan olgulardır.

Tarihi şahsiyetleri tanımak için onların ruh dokularını kavrama ve bu yoldan ince çözümleme ve tasvirler meydana getirmek gerekir. Tarih değerlendiren bir ilim değil, değerlerle bağlantı kuran bir ilimdir. Kültür olgularının tasviri ancak, değerler açısından mümkündür. Manevi ilimlerle olan bilgi, suje ile objenin birbirleri ile canlı temas ve münasebetlerin sonucunda ortaya çıkar.

Dünya görüşü: her insanda mevcut olan birlikli hayat anlayışıdır Dünya görüşü: her insanda mevcut olan birlikli hayat anlayışıdır. İnsandaki bu birlikli bütün, dünya ile ilgili olan bilgilerin, hayat denemelerinin, her türlü değerlendirme ve real şekillenmelerin, amaç ev araç ilintilerinin meydana getirdiği ve yönettiği bir bütündür. Dünya görüşü ile ilgil iolan bu bağlılık, bilginin imkanının temel şartıdır. İnsana, içüinde yaşadığı dünyanın ufuklarını açan da bu bağlılıktır.

Bilgi her zaman, belli bir dünya görüşü ile ilgili olan bir zemin üstünde gelişir. Gerçek dünya görüşü, insana içinde yaşadığı dünyayı tanıtır, denemeyi mümkün kılar ve bilginin sağlam temeller üzerinde gelişmesini sağlar.

Dilthey anlamayı başlı başına bir bilgi metodu olarak göz önünde tutmuştur. Bu bilgi metodu, filologların ve tarihçilerin herhangi bir metnin yorumlanmasında kullandıkları anlam metodudur. Dilthey’e göre biz kendi iç denememize ve kendi yaşantılarımıza dayanarak , toplulukla ilgili olan, hem geçmişteki hem de şimdiki olguları anlayabiliriz. Bu anlamda anlama, aynı zamanda bir birlikte yaşama ve ardından yaşamadır.

Manevi ilimlerle ilgili olan anlama, insanın kendini başka bir varlığın yerine koymasını ve bu varlığa göre şekillendirmesini gerektirir. Dilthey’e göre anlamayı sağlayan ortam psişik yapıdır. Anlama, verilen hayat işaretlerinden, bunlarla ilgili olan psişik bütünü kavramadır. Anlama kendi varlığımızın sübjektif sınırları içinden dışarı taşmak, kendi hayat imkanlarımızı ve kendi varlığımızı aşarak başkalarına ait ruh

Durumlarını içten yaşamak, insanlık dünyasının bilgisini yaşayarak kavramaktır. Yaşantının sırrı ve başarısı, bu kendi dışına çıkmak, kendi dünyasının sırırlarını aşarak başkalarına ulaşmaktır. Burada kendi benimizin içinde, bir başka benlik meydana getirmemiz ve yaşamamız söz konusudur. Kendi benimizin bu çabası, bir ardından yaşama ile gerçekleşir.