VE SİSTEME ETKİLİ İLAÇLAR SİNİR ENDOKRİN

SİNİR SİSTEMİNE ETKİLİ İLAÇLAR

Bu iki sistemin temel farkı, bilginin iletilmesi şeklindedir. OTONOM Vücut fonksiyonlarını düzenleyen ve kontrol eden temel sistemler, sinir sistemi ve endokrin sistemdir. Bu iki sistemin temel farkı, bilginin iletilmesi şeklindedir. Oysa sinir sisteminde sinir lifleri boyunca bir elektriksel iletim söz konusudur. Endokrin sistemde iletim, esas olarak kanda oluşan kimyasal maddelerle olur

Sinir sistemi anatomik olarak merkezi ve periferik sinir sistemlerinden oluşur. Merkezi sinir sistemi beyin ve omurilikten meydana gelir. Periferik sinir sistemi ganglionlar ve sinirlerden meydana gelir. Sinir sistemini fonksiyonel olarak somatik ve otonom sistemler oluşturur. Her iki sistemin de hem merkezi, hem periferik bölümleri vardır.

Solunum Sindirim, Metabolizma Sekrasyon gibi Otonom sinir sistemi başlıca, Solunum Sindirim, Metabolizma Sekrasyon gibi önemli vucut fonksiyonlarını düzenler ve idare eder. Canlının vücut iç sistemlerinin çalışması ve düzenlenmesinde görevlidir. Otonom sinir sisteminin tamamı beyinde hipotalamus tarafından kontrol edilir.

Otonom “sinir sistemi sempatik sinir sistemi ve parasempatik sinir sistemi olmak üzere ikiye ayrılır. Bu iki sistem birbiri ile zıt ama koordineli şekilde çalışır. Örneğin; bunlardan birisi vazodilatasyon (damar genişlemesi) yapıyorsa, diğeri vazokonstriksiyon(damar daralması) meydana getirir.

Sempatik sinir sistemi, daha çok çevreden gelen streslere karşı organizmanın yanıtlarını düzenler. Vücudun olağan dışı şartlara uymunu sağlar. Örneğin bir tehlike anında (köpeğin kovalaması gibi) kalbin daha hızlı çarpması, kaçma korkma gibi refleksler sempatik sinir sisteminin uyarılması ile ortaya çıkmaktadır. Bu etkiler böbrek üstü bezlerinden kana adrenalin ve noradrenalin salınımına neden olmaktadır.

Parasempatik sistem ise enerji üretilmesi ve korunmasını sağlamaktadır. Sempatik sistemin tam tersi köpek kovalamasından sonra oturup dinlenen kişide görülebilecek olaylar gözlenir. Kalp atım hızını azaltır, kan basıncını düşürür, göz bebekleri daralır, sfinkterler gevşer vb.

Sempatik ve parasempatik sistemde pre gangliyoner ve post gangliyoner liflerin uçlarından salınan NÖROTRANSMİTER (sinirsel iletici) adı verilen endojen maddeler sinir iletimini sağlar. Bu maddelerin salınımı sinir lifinde aksiyon akımı ile başlar.

Sinir ucu ile kontrol edilen organ hücresi arasında (nöroefektör kavşak ) iletimi sağlayan kimyasal aracı (nöromedyatör madde ) sempatik sistemde NORADRENALİN, parasempatik sistemde ise ASETİLKOLİN dir. Bu kimyasal aracılarından dolayı sempatik sisteme ADRENERJİK SİSTEM, parasempatk sistemede KOLİNERJİK SİSTEM adıda verilmiştir.

Bu kimyasal aracılar, kendilerine özgü reseptörleri uyararak etkilerini gösterir. Reseptörler adrenerjik ve kolinerjik reseptörler adını alır. Adrenerjik reseptörler alfa ve beta (α – β ); olmak üzere isimlendirilir. Kolinerjik reseptörler ise nikotonik ve muskarinik reseptörlerdir.

ADRENERJİK RESEPTÖRLER  Αlfa 1 α1): Düz kaslarda kasılmaya neden olur. Alfa 2 α2): Arteriollerde vazokonstriksiyona (damarlarda büzülme, kasılma, daralma) neden olur ve kan basıncını yükseltir. Beta 1 β1): Koroner damarlarda vazodilatasyona (damarlarda geniş şleme, gevşeme) yol açar. Beta 2 β2): Akciğerlerde bronkodilatasyona (bronşlarda gevşeme, genişleme) neden olur ve oksijenlenmeyi artırır.  

KOLİNERJİK RESEPTÖRLER Nikotinik reseptörler: İskelet kaslarını uyarır. Muskarinik reseptörler: Çizgisiz kasları, kalp kasını ve salgı bezlerini uyarır. Üç tip muskarinik reseptör vardır. M1 reseptörleri sinir sisteminde bulunur. M2 kalptedir. Sempatik uyarı sonrası kalbin eski haline dönmesini sağlar M3 vücudun birçok yerinde bulunur ve düz kasları etkiler. Damar ve bronşların daralmasından, barsak hareketlerinin yavaşlamasından sorumludur. Salgı bezlerinde bulunan M3 reseptörleri ise salgıların artmasını sağlar.

OTONOM SİNİR SİSTEMİ İLAÇLARININ SINIFLANDIRILMASI SEMPATİK SİNİR SİSTEMi PARASEMPATİK SİNİR SİSTEMi Fonksiyonlarını etkileyen ilaçlar

SEMPATİK SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR Sempatomimetikler: sempatik sinir sisteminin uyarılmasıyla oluşan etkileri gösterir. Sempatolitikler: sempatik sinir sisteminin etkilerini inhibe ederek ortadan kaldırır. SEMPATİK SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR PARASEMPATİK SİSTEME ETKİLİ İLAÇLAR Parasempatomimetikler: parasempatik sinir sisteminin uyarılmasıyla oluşan etkileri gösterir. Parasempatolitik : bu etkileri ortadan kaldırır.

Sempatik sinir sistemi ilaçları; sempatik sinir sisteminin post gangliyoner ucundan salınan noradrenalinin sentez ve salınımını değiştiren ilaçlardır. Bu ilaçlardan noradrenalin salınımını artırarak sempatik sinir sisteminin etkinliğini arttıran ilaçlara sempatomimetik (adrenerjik ) ilaçlar denir. Buna karşın noradrenalin salınımını azltarak ya da dolaylı olarak sempatik aktiveyi azaltan ilaçlara da sempatolitik (anti adrenerjik ) ilaçlar adı verilir.

Sempatik sinir sisteminde alfa ve beta olmak üzere başlıca iki tip reseptör bulunmaktadır. Bu reseptörlerlerin uyarılması ya da inhibe edilmesine göre sempatik sistem ilaçları sınıflanmaktadır.