SİNİR SİSTEMİ ANATOMİSİ (Periferik Sinir Sistemi) DOÇ.DR.YALÇIN KIRICI ANATOMİ AD.

Periferik Sinir Sistemi Spinal sinirler (31 çift) ile Kranyal sinirler (12 çift) ve bu sinirlerin ganglionlarından oluşur. Buna göre insan sinir sisteminde toplam 43 çift periferik sinir vardır.

KRANYAL SİNİRLER 12 çifttir Kafatası tabanındaki deliklerden geçerek kafatası içine girer ya da dışına çıkarlar CN 8 kafatasını terketmez Numaralanma beyine bağlanış sırasına göre yapılmıştır.

KRANYAL SİNİRLER İskelet kaslarını inerve ederler Otonomik ganglionlarda sinaps yaparlar Pharynx, larynx ve mimik kaslarını inerve ederler Çeşitli duyuları alırlar

KRANYAL SİNİRLER Bir kafa çifti sadece motor lif taşıyabilir Motor ve duysal birlikte taşıyabilir Motor, duysal ve parasempatik lifler taşıyabilir. Origin aldıkları nucleus’lara göre taşıdıkları liflerin çeşitliliği değişir...

KRANYAL SİNİRLER N.olfactorius N.opticus N.oculomotorius N.trochlearis N.trigeminus N.abducens N.facialis N.vestibulocochlearis N.glossopharyngeus N.vagus N.accessorius N.hypoglossus

N.OLFACTORIUS (CN1) Koku siniridir Tamamen duysal lifler taşır Özel bir duyudur Hypothalamus’a uğramadan cortex’e ulaşan tek duyudur

N.OLFACTORIUS Burun mukozasında koku reseptörleri var 2 nöron içerir 1.nöron: bipolar nöron Bulbus olfactorius Tractus olfactorius 2.nöron: nuc.olfactorius lateralis Koku korteksine gider

N.OLFACTORIUS

Baş ve göz hareketlerinin N.OPTICUS (CN2) Baş ve göz hareketlerinin motor koordinasyonu ve pupilla ışık refleksi Görme siniridir Özel bir duyudur Tamamen duysal lifler taşır 4 nöronu vardır 1.nöron; Koni ve basil hücreleri 2.nöron; Bipolar nöronlar 3.nöron; Ganglion hücreleri Uzantıları n.opticus adını alır Chiasma opticum ve tractus opticus olarak uzanırlar 4.nöron; Corpus geniculatum laterale’de Radiatio optica TEMEL GÖRME ALANINA (Brodmann 17) oksipital lobda Az bir kısım nöron

N.OPTICUS

N.OPTICUS

GÖRME ALANLARI VE YOLLARI SAĞ SOLU GÖRÜR ÜST ALTI GÖRÜR Homonim hemianopsi Heteronim hemianopsi Quadranopsi

N.OCULOMOTORIUS (CN3) Göze hareket veren kaslardan 2’si (m.rectus lateralis ve m.obliquus superior) hariç hepsinin motor inervasyonunu yapar M.rectus superior M.rectus inferior M.rectus medialis M.obliquus inferior M.levator palpebrae superior Taşıdığı parasempatik liflerle M.ciliaris ve m.constrictor pupilla MOTOR ve PARASEMPATİK lifler taşır Edingher Westphal çekirdeği (PS) (mesencephalon’da) Nuc.nervi oculomotorii (motor) (mesencephalon’da)

N.OCULOMOTORIUS

N.TROCHLEARIS (CN4) MOTOR bir sinirdir M.obliquus superior’u inerve eder Nuc.nervi trochlearis’den başlar (mesencephalon’da) Kafa içinde çapraz yapan tek kranial sinirdir Beyin sapını arkadan terkeden ve kafa boşluğundaki seyri en uzun olan kranial sinirdir Ayrıca en ince olanıdır Aşağı-dışa baktırır

N.TRIGEMINUS (CN5) En büyüğüdür... 4 merkezi çekirdeği vardır Nuc.mesencephalicus nervi trigemini Pons - mesencephalon’da Çiğneme, mimik ve ekstraokuler kaslardan propriosepsiyon Nuc.principalis nervi trigemini Pons’da Dokunma ve bası duyularını alır Nuc.spinalis nervi trigemini Bulbus ve C2 seviyesine kadar var Ağrı ve ısı duyularını alır Nuc.motorius nervi trigemini Çiğneme kasları, m.tensor tympani, m.tensor veli palatini, m.mylohyoideus ve m.digastricus venter anterior’unun motor inervasyonu

N.TRIGEMINUS

N.TRIGEMINUS Radix motoria Radix sensoria Gang.trigeminale (Gasser) N.mandibularis’de Radix sensoria N.ophtalmicus N.maxillaris Gang.trigeminale (Gasser) Duysal ganglion

N.ophtalmicus (V1) Tamamı duysaldır N.lacrimalis N.frontalis N.nasociliaris Lacrimal bez, konjonktiva, göz kapakları, alın derisi ve burun mukozasından duyular alır

N.ophtalmicus

N.maxillaris (V2) Tamamı duysaldır For.rotundum’dan kafa içine geçer Yanak, üst dudak, üst çene dişleri, burun mukozası, damak ve pharynx’in bir bölümünün genel duyusunu alır Rr.ganglionici Nn.alveolares superiores N.zygomaticus N.infraorbitalis

N.maxillaris

N.mandibularis (V3) Duysal ve motor lifler içerir En kalın dalıdır For.ovale’den geçer Alt çene-diş ve diş etleri, temporal bölge derisi, alt dudak ve yüzün alt bölüm derisi, dilin 2/3 ön bölümü ve ağız tabanı mukozasının genel duyusunu alır Çiğneme kaslarını inerve eder Nn.pterygoidei N.buccalis N.auriculotemporalis N.lingualis N.alveolaris inferior

N.mandibularis .

N.ABDUCENS (CN6) Motor lifler taşır M.rectus lateralis’i inerve eder Nuc.nervi abducentis (pons’da) Laterale bakış felci**

N.FACIALIS (CN7) Motor, PS ve duysal liflerden oluşur Nuc.nervi facialis (motor) Nuc.salivatorius sup ve nuc.lacrimalis (parasempatik) Nuc.sensorius nervi facialis (duyu) Gang.geniculi

N.FACIALIS Canalis facialis’e girer For.stylomastoideum’dan çıkar Parotis içinde ışınsal (5) dağılarak, Rr.temporales Rr.zygomatici Rr.buccales R.marginalis mandibulae R.colli Mimik kaslarını inerve eder TAD duyusunu alan kafa çiftlerinden Dilin 2/3 ön kısmından

N.FACIALIS M.stapedius M.digastricus venter posterior M.stylohyoideus’a motor dallar verir PS lifler N.petrosus major ile Gang.pterygopalatinum’a Chorda tympani-n.lingualis yolu ile Gang.submandibulare’ye yüz felci, kornea refleksinin kaybı, 2/3 ön dilde tad duyusu kaybı, hiperakuzi

N.VESTIBULOCOCHLEARIS (CN8) Denge (vestibuler) ve İşitme (cochlear) ile ilgilidir Duysal bir sinirdir Kafatasından dışarı çıkmayan tek kranial sinirdir

N.VESTIBULOCOCHLEARIS Gang.vestibulare Utriculus Sacculus Reseptörler Nuclei vestibulares Gang.spirale Corti organı N.cochlearis Gyrus temporalis sup.daki işitme merkezine gider (çeşitli yerlerde sinapslar yaparak 5 ya da 6 tane)

N.GLOSSOPHARYNGEUS (CN9) En küçüğüdür Genel duyu, motor ve PS lifler taşır Nuc.ambiguus Nuc.salivatorius inferior Gang.superius Gang.inferius

N.GLOSSOPHARYNGEUS M.stylopharyngeus’u inerve eder Parotis bezini inerve eder (PS) Dilin 1/3 arka tad duyusunu ve genel duyusunu alır Ayrıca pharynx üst bölümünden genel duyu alır Sinus caroticus ve glomus caroticum’dan da duyu alır***

N.VAGUS (CN10) En uzun En geniş dağılım Motor-duyu ve PS Nuc.ambiguus’dan motor Nuc.dorsalis nervi vagi’den PS Nuc.tractus solitarii (duyu(tad da)) Nuc.spinalis nervi trigemini’ye proprioseptif

N.VAGUS For.jugulare’den geçer Baş-boyun Thorax ve karında bir çok yapıyı inerve eder

N.ACCESSORIUS (CN11) Motor bir sinirdir Nuc.ambiguus (pars vagalis) N.vagus’a katılır Nuc.nervi accessorii (pars spinalis) M.sternocleidomastoideus ve M.trapezius’u inerve eder.

N.HYPOGLOSSUS (CN12) Motor lifler içerir Dilin motor siniridir Dil kaslarını inerve eder Nuc.nervi hypoglossi

N.HYPOGLOSSUS

SPİNAL SİNİRLER Plexus Cervicalis & Plexus Brachialis ANATOMİ AD.

SPİNAL SİNİR Ön boynuzdaki aksonlar Gang.spinale’deki nöronların periferik uzantıları SPİNAL SİNİR Karma bir sinirdir Motor+duysal+sempatik RAMUS ANTERIOR Plexus’ları oluştururlar RAMUS POSTERIOR Derin sırt kaslarını uyarır

SPİNAL SİNİR

SPİNAL SİNİR Toplam 31 çift Cervical 8 Thoracal 12 Lumbar 5 Sacral 5 Coccygeal 1

SPİNAL SİNİR 31 çift mix sinir medulla spinalis’den çıkıp, baş hariç bütün vücudu inerve ederler. Kaynaklandıkları yere göre adlandırılırlar; 8 cervical (C1-C8) 12 thoracic (T1-T12) 5 Lumbar (L1-L5) 5 Sacral (S1-S5) 1 Coccygeal (C0)

SİNİR PLEXUS’LARI Servikal, brachial, lumbar ve sakral bölgelerde sinir pleksusları (ağları) vardır. Bu pleksuslardan çıkan her sinir dalında çoğu spinal sinirden lifler mevcuttur. Her kas birden fazla spinal sinirden gelen liflerle inerve edilmiş olur. Bu nedenle bir spinal segmentin hasarlanması durumunda ilgili kaslarda komplet paralizi gelişmemiş olur.

PLEXUS CERVICALIS C1-C4 spinal sinirlerin ön dallarının birleşmesi ile oluşur. M.scalenus medius ve M.levator scapulae üzerinde bulunur.

PLEXUS CERVICALIS Deri dalları: Kas dalları: N.occipitalis minor (punctum nervorum) N.occipitalis minor N.auricularis magnus N.transversus colli Nn.supraclaviculares Kas dalları: Prevertebral, infrahyoid kaslar (ansa cervicalis) ve diaphragma’yı (n.phrenicus C3-4-5) inerve ederler Ansa cervicalis’in yapısına katılan dal 11.kafa çiftinin spinal parçasına dal

PLEXUS BRACHIALIS C5-C8 ve T1 (C4 ve T2 bazen bu pleksusun yapısına katılabilir..) Plexus brachialis’den kaynaklanan sinirler omuz kemeri ve üst ekstremitedeki yapıların inervasyonunu sağlarlar. Bu sinir ağı 4 ana bölümden oluşur; Kökler (radices) – n.spinalis rami ventralis (C5-T1) Trunkus’lar – superior, medius ve inferior, (ön-arka division’ları verirler) Division’lar – anterior ve posterior Fasciculus’lar – 3 sinir demeti: lateral, medial ve posterior

PLEXUS BRACHIALIS Pars supraclavicularis’i regio cervicalis lateralis’de Pars infraclavicularis’i ise fossa axillaris’dedir Plexus brachialis boyun lateral üçgeninden (regio colli lateralis) başlayıp cavum axillare’de (fossa axillaris) devam eden büyük bir sinir ağıdır.

PLEXUS BRACHIALIS C5 ve C6 spinal sinirlerin ön dallarının birleşmesi ile truncus superior, C7’nin ön dalından truncus medius, C8 ve T1’in ön dallarının birleşmesiyle truncus inferior oluşur.

PLEXUS BRACHIALIS Truncus superior ve truncus medius’un ön dalları birleşerek fasciculus lateralis’i oluşturur, Truncus inferior’un ön dalı fasciculus medialis olarak devam eder Her üç trunkusun arka dalları birleşerek fasciculus posterior’u oluşturur.

PLEXUS BRACHIALIS Bu üç fasciculus’dan çıkan terminal sinir dalları üst ekstremitede ilgili yapıları inerve etmek üzere kol, ön kol ve el boyunca çeşitli dallar vererek uzanırlar. Kök ve truncus’lardan da ayrılan terminal dallar vardır

Plexus Brachialis Fasciculus Lateralis N.pectoralis lateralis M.pectoralis major ve minor N.musculocutaneus Radix lateralis (n.medianus)

N.musculocutaneus m.coracobrachialis içine girer, m.coracobrachialis, m.biceps brachii ve m. brachialis’in (Fleksörler) motor inervasyonu. Önkol dışyan bölümünde n.cutaneus antebrachii lateralis olarak uzanır.

Plexus Brachialis Fasciculus Medialis N.pectoralis medialis M.pectoralis minor ve major N.cutaneus brachii medialis N.cutaneus antebrachii medialis N.ulnaris Radix medialis (n.medianus)

N.ulnaris

n.cutaneus brachii medialis n.cutaneus antebrachii medialis

Plexus Brachialis Fasciculus Posterior N.subscapularis superior M.subscapularis N.thoracodorsalis M.latissimus dorsi N.subscapularis inferior M.teres major M.subscapularis N.axillaris M.deltoideus M.teres minor N.radialis

n.musculocutaneus-n.medianus-n.ulnaris

SPİNAL SİNİRLER Thoracal Bölüm & Plexus Lumbosacralis ANATOMİ AD.

Thoracal Bölüm Ön dallar plexus yapmazlar Segmental olarak kostaların arasında uzanırlar Nn.intercostales 12.si n.subcostalis olarak adlandırılır

Thoracal Bölüm İnterkostal sinirler 12 (11+1) tane

Thoracal Bölüm

Plexus Lumbalis L1-2-3-4 spinal sinirin ön dalları ile oluşur. Karın ön ve yan duvarları, dış genital organlar ve uyluğun inervasyonunu yapan sinir dalları verir.

Plexus Lumbalis N.iliohypogastricus N.ilioinguinalis N.genitofemoralis N.cutaneus femoris lateralis N.obturatorius N.femoralis Truncus lumbosacralis

Plexus Lumbalis N.iliohypogastricus N.ilioinguinalis N.genitofemoralis Gluteal bölge üst-dış yan ve m.rectus abdominis alt bölümünün deri duyusu N.ilioinguinalis Uyluğun üst-dış bölüm derisi ve penis kökü ve scrotum üst bölüm derisinin (kadında; mons pubis ve labium majus derisi) duyusu N.genitofemoralis M.cremaster’e motor, scrotum ve uyluk ön-üst bölge derisine duysal dallar N.cutaneus femoris lateralis Uyluk içyan bölümünün duyusu N.obturatorius Uyluk adduktor kaslarına motor, uyluk içyan bölüm derisi N.femoralis EN KALIN DALI M.iliopsoas ve diz ekleminin ekstensörlerine motor, uyluk ön, bacak içyan bölge derisine ve diz eklemine duysal Truncus lumbosacralis Plexus sacralis oluşumuna katılır

PLEXUS SACRALIS Truncus lumbosacralis ile S1-2-3 spinal sinirlerin ön dallarının birleşmesiyle oluşur Komşu kaslara motor dallar ve, N.cutaneus femoris posterior Nervus gluteus sup-inf N.ISCHIADICUS

Plexus Pudendalis S2-3 ön dallarından N.pudendus Presinaptik parasempatik lifler taşır