Mustafa Zorlu Yenimahalle Halk Eğitimi Merkezi Müdür Yardımcısı Yetişkin Eğitimi Mustafa Zorlu Yenimahalle Halk Eğitimi Merkezi Müdür Yardımcısı

İçerik Yetişkin Kimdir? Yetişkin Eğitimi Nedir? Yetişkin Eğitiminin Temel İlkeleri (Andragoji) Yetişkinlerde Öğrenme Yetişkinlerin Öğrenme Özellikleri Yetişkinlerin Etkili Öğrenme Yolları

İçerik Yetişkinlerin Eğitime Katılma/Öğrenme Engelleri Yetişkin Eğitimcide Bulunması Gereken Nitelikler Eğitim Ortamlarında Yetişkinlerle İletişim Yetişkin Eğitiminde Materyal Kullanımı

1. BÖLÜM Yetişkin Kimdir? Yetişkini ve yetişkinliği; farklı bilim dalları kendi çalışma alanları ile ilintili olarak değişik şekillerde tanımlamaktadır. Hukuk Sosyoloji Biyoloji Tıp Amaçları ve hedef kitlesi itibari ile yetişkin eğitimine göre yetişkin kimdir?

Yetişkin Kimdir?

PEDAGOJİ-ANDRAGOJİ KARŞILAŞTIRMASI

PEDAGOJİ-ANDRAGOJİ KARŞILAŞTIRMASI

PEDAGOJİ-ANDRAGOJİ KARŞILAŞTIRMASI

Yetişkin … Benlik algısı gelişmiş, Sıkı otoriteden hoşlanmayan, Deneyim birikimine sahip, Yönetilmekten hoşlanmayan, Karşı karşıya kaldığı sorunlara çözüm getirebilecek öğrenmelere ilgi duyan,

Aynı zamanda yetişkin; Dayatmadan hoşlanmayan, Davranış değişikliğine direnebilen, Zaman zaman zor seçimler yapmak durumunda kalan, Gereksinmelerine göre hareket eden kişidir.

Yetişkin Eğitimine Göre Yetişkin Yetişkin eğitimine göre yetişkin; kendi yaşamının sorumluluğunu almaya hazır, kendini yönlendirebilen (öz yönetim) ve öz denetim sahibi olan kişidir. Yetişkinlik dönemi tam zamanlı bir işte çalışılan, evlenip aile kurulan ve hayatı doğrudan etkileyen ve şekillendiren kararların alındığı dönemdir.

Yetişkin Eğitimi Nedir? Belli bir yaşa (18 -65) ulaşmış kişilere, ilgi ve ihtiyaçlarına yönelik, okul dışında verilen düzenli eğitime Yetişkin Eğitimi denir. Yetişkin Eğitimi, isteğe bağlı, geliştirici ve tamamlayıcı bir eğitimdir. Yetişkin Eğitimi, bunun yanında kişilik gelişimine katkı sağlayıcı, sağlıklı yaşam, aile, mesleki ve teknik alanlarda yeterlilik kazandırıcı, sağlık alanında, sosyal ve kültürel alanlarda bireyin gelişimini sağlayan bir eğitimdir.

Yetişkin Eğitimi Nedir? Yetişkin Eğitimi ayrıca, eğitimin yetiştirici ve değiştirici özelliğinden yararlanarak bireysel ve toplumsal alandaki yeni gelişmelere karşı bireyin uyumunu sağlayıcı bir eğitimdir. Yetişkin Eğitimi, sürekli ve hızlı bir değişimi yaşayan toplumsal alanda, bireyin zorunlu eğitimden almış olduğu eğitimin yetersiz ve eksik kaldığı alanlarda, bu eksiklikleri tamamlayıcı, yetersizlikleri de yeterli hale getirmeyi hedefleyen bir eğitimdir. Bu yönüyle Yetişkin Eğitimi, bir toplum eğitimidir.

Yetişkin Eğitimi Nedir? Yetişkin eğitimi en kısa tanımı ile yetişkinlerin öğrenmelerini kolaylaştırıcı ilke ve uygulamaların bütününü ifade eder. (İLKELER BÜTÜNÜ) Andragoji olarak da nitelendirilir. Andragojik ilkeler 6 temel varsayıma dayanır.

Andragojinin İlkeleri 1- Bilme Gereksinimi 2- Benlik Algısı (BEN KİMİM?) 3- Motivasyon 4- Öğrenmeye Yönelim 5- Deneyimler 6- Öğrenmeye hazır olma

MASLOW'UN İHTİYAÇLAR HİYERARŞİSİ KURAMI Abraham Harold Maslow Doğum: 1 Nisan 1908 Ölüm: 8 Haziran 1970

Andragojinin İlkeleri Yetişkinlerin öğrenme ile ilgili durumları 6 temel ilke ile açıklanabilir. 1- Öğrenenin Bilme Gereksinimi: Yetişkinler bir şeyi öğrenmeye başlamadan önce neden öğrenmeleri gerektiğini bilme gereksinimi duyar. Birçok yetişkin, öğrenmenin getireceği yararları ve öğrenememenin getireceği olumsuz sonuçları araştırarak öğrenme etkinliğine katılıp katılmayacağına karar verir. (Tough 1979)

Bilme gereksiniminde önemli olan bir nokta da yetişkinin şu anda bulunduğu nokta ile varmayı istediği nokta arasındaki farkı kendi başlarına görmelerini sağlayacak gerçek veya temsili deneyimler yaşamalarını sağlamaktır.

2- Öğrenenin Benlik Algısı: Yetişkinler benlik kavramlarına göre kendi kararlarının ve yaşamlarının sorumluluğunu üstlenirler. Başkaları tarafından kendilerini yönlendirme yeteneğine sahip biri olarak görülme ve ona göre davranılma yönünde derin bir psikolojik gereksinim duyarlar. Başkalarının kendi isteklerini onlara dayattığını hissettiklerinde buna iki şekilde tepki gösterirler Öfkelenerek eğitim ortamını terk edebilirler. Yetişkinin içinde bulunduğu gergin ortam ile; özerk olma girişimi arasında bir çatışma vardır. Yetişkinler bu çatışmanın yarattığı sorunlardan kurtulmak için etkinlik ortamını terk etme davranışı içine girerler. Yetişkin eğitimindeki yüksek terk oranlarının nedenlerinden birinin bu durum olduğu düşünülmektedir.

Her ikisi de yetişkin eğitimi anlamında istenilen Yetişkinler, öğrencilik yıllarında bağımlı oldukları dönemi kendilerine hatırlatan bir etkinliğe katıldıklarında o dönemki kimliklerine geri dönerler ve bağımlı bir kişilik gibi davranmaya başlarlar. Her ikisi de yetişkin eğitimi anlamında istenilen durumlardan değildir.

3- Deneyimin Rolü: Yetişkinler zaman içinde farklı ve çok sayıda deneyim sahibi olurlar ve bu deneyimler onların bireysel farklılıklarını arttırır. Aynı zamanda deneyim birikimine sahip olan yetişkinler öğrenmelerini kalıcı ya da anlamlı kılmak için kendi deneyimlerine başvururlar.

4- Öğrenmeye Hazır Olma: Yetişkinler bilmeye gereksinim duydukları ve gerçek yaşamdaki sorunlarını çözeceğine inandıkları şeyleri öğrenmeye hazır olurlar. Ayrıca bir gelişim aşamasından diğerine geçmeleri ile bağlantılı durumlarda öğrenmeye hazır olurlar. 5-Öğrenme Yönelimi: Çocukların öğrenmeleri konu yönelimli iken yetişkinlerdekiöğrenme, yaşam ya da görev yönelimlidir. Bu durumlarda herhangi birine yardım edeceğini öngördüklerinde öğrenmeye yönelirler. Öğrendiklerini gerçek yaşamlarına uygulayabildikleri oranda kalıcı öğrenmeleri gerçekleştirirler.

6- Motivasyon: Yetişkinler dışsal güdüleyicilere tepki verseler de (terfi, daha iyi bir iş...) en güçlü güdüleyiciler içsel baskılardır (iş tatmini, özgüvenin artması vb). İçsel güdüleyiciler yetişkin öğrenmesinde daha etkilidir.

YETİŞKİNLERDE ÖĞRENME

YETİŞKİNLERDE ÖĞRENME Yetişkinler 3 temel süreçte öğrenirler. 1- Örgün eğitim (Formal) 2- Yaygın eğitim (Nonformal) 3- Algın (İnformal)

Eğitim türleri ikiye ayrılmaktadır: YETİŞKİNLERDE ÖĞRENME Eğitim Türleri Eğitim türleri ikiye ayrılmaktadır: Bu eğitim türleri Formal Eğitim ve İnformal Eğitimdir. Formal Eğitim de kendi içinde Örgün Eğitim ve Yaygın Eğitim olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

YETİŞKİNLERDE ÖĞRENME FORMAL EĞİTİM – Planlıdır. – Amaçlıdır. – Öğretici vardır. – Yer, yöntem, süre, içerik ve uygulama bellidir. – Olumlu davranışlar çıkarmaya yöneliktir.

YETİŞKİNLERDE ÖĞRENME İNFORMAL EĞİTİM – Plansızdır. – Belli bir amacı yoktur. – Net değildir, belli değildir. – Olumlu ya da olumsuz davranışlar olabilir. – Aile, arkadaş çevresi, kitle iletişim araçları, sokak vs bu ortamlarda olabilir.

YETİŞKİNLERDE ÖĞRENME Eğitim Türleri içinde yer alan Formal Eğitim de aşağıdaki gibi ikiye ayrılmaktadır: 1- Örgün Eğitim – Yaş bellidir. – Kademeler önkoşuldur. – Milli Eğitimin temel amaçları vardır. – Okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim, yükseköğretim, açıköğretim, uzaktan öğretim vs.

YETİŞKİNLERDE ÖĞRENME 2- Yaygın Eğitim – Belli bir yaş yoktur. – Kademe ve ön koşul yoktur. – Bireyin amaçları vardır. – Halk eğitimi merkezi kursları, dershaneler, özel kurslar, hizmet içi eğitim kursları vs.

YETİŞKİNLERDE ÖĞRENME Eğitim türleri içerisinde örgün ve yaygın eğitim arasındaki farklılıklara ilişkin aşağıdaki bilgi önemlidir: Halk eğitimi merkezi denildiğinde kurum soruluyorsa => örgün eğitim, içinde verilen kurslar diye soruluyorsa yaygın eğitim hizmetidir.

Yetişkinlerde Öğrenme Yetişkinler Nasıl Öğrenir? Yetişkinler kendilerini güvende hissettikleri ortamlarda daha kolay öğrenirler. (GÜVEN ORTAMI) Teorik anlatımlardan uzak, uygulamalı eğitimlerin ağırlıklı olduğu bir öğrenme tasarımı ile daha kolay öğrenirler. Yetişkinlerin gelişim dönemleri dikkate alınarak planlanmış eğitim- öğretim ortamlarında daha kolay öğrenirler.

YETİŞKİNLERİN ÖĞRENME ÖZELLİKLERİ Yetişkinler eğitimin kendi konularıyla bağlantılı olmasını isterler. Eğitimlere gönüllü olarak katılmak isterler. Yetişkinler eğitime etkin olarak katılmak isterler. Yetişkinler eğitimde tek düzelikten hoşlanmazlar, değişiklik isterler. Yetişkinler yapıcı eleştiri yapılmasını ve olumlu geribildirim verilmesini isterler.

2. Yeni bir işe hazırlanmak, 3. İş başında yetişmek, Yetişkin eğitimi açısından önemli olan nokta, yetişkini öğrenmeye yönelten güdülerin öğretici tarafından bilinmesidir. Bu durum, öğrenmeyi kolaylaştıran ve verimi artıran bir etkendir (Geray,1978,23). Yetişkini öğrenmeye güdüleyen etmenleri şu şekilde sıralamak mümkündür: 1. Daha bilgili olmak, 2. Yeni bir işe hazırlanmak, 3. İş başında yetişmek, 4. Boş zamanı iyi ve yararlı olarak geçirmek, 5. Yeni ve ilgi çekici bireylerle tanışmak, 6. Yüklendiği işleri yerine getirmede ustalık kazanmak, 7. Kişiliğini geliştirmek ve bireylerle daha iyi ilişkiler kurmak, 8. Gelirini arttırmak(Yayla, 2009).

Yaşı, cinsiyeti, eğitim seviyesi, sosyo-kültürel durumu, eğitime katılma nedeni ne olursa olsun bütün yetişkinlerin ortak beklentisi gereksinimlerinin karşılandığı iyi bir eğitim almaktır. MÜKEMMEL ORTALAMA KÖTÜ

Yetişkinler İçin En Başarılı Öğrenme Yolları 10% 20% 30% 50% 70% 90% OKUMA DUYMA GÖRME DUYMA VE GÖRME SÖYLEME YAPMA

Yetişkinlerin Öğrenme Engelleri Korku (örn; eleştirilmek, gülünç olma, aşağılanma) içsel etken Güvensizlik (örn; özgüven eksikliği, sosyal açıdan yetersiz olma) Olumsuz Deneyimler (örn; önceki deneyimler (örgün eğitim gibi), öğrenilmiş çaresizlik ve isteksizlik) Zaman bulamama( örn; ev sorumlulukları, çocuklar, çalışma koşulları) Mekândaki olumsuzluklar (örn; ulaşım, ışık, temizlik, ısınma, kurumdaki olumsuz yaklaşımlar) dışsal etken

Yetişkin Eğitimcide Bulunması Gereken Özellikler Yetişkin öğrenenleri iyi tanımalı Sürekli kendini yenilemeli Amaç ve kazanımları iyi belirlemeli Yöntem ve teknikleri iyi kullanmalı Dersle ilgili araç-gereçleri, kaynakları, materyalleri doğru seçmeli

Yetişkin Eğitimcide Bulunması Gereken Özellikler Kursiyerlerin öğrenmeyi içselleştirmelerini sağlamalı Eleştiriye açık olmalı ve kriz yönetebilmeli Geribildirim almalı ve vermeli Tutarlı, kapsayıcı, sabırlı ve esnek olabilmeli Empati yapabilmeli

Yetişkin Eğitimcinin Kendisine Sorması Gereken Sorular Yetişkin öğrenenlerin özelliklerini biliyor muyum? Yetişkin öğrenenlere yetişkin bireyler olarak yaklaşıyor muyum? Yetişkin öğreneni kendi evindeymiş gibi hissettirebiliyor muyum? Yetişkin öğrenenlerin birbirlerini tanımalarına fırsat veriyor muyum? ETKİLİ iletişim kurabiliyor muyum?

Yetişkin Eğitimcinin Kendisine Sorması Gereken Sorular Yetişkin öğrenenleri tartışmaya teşvik ediyor muyum? Yetişkin öğrenenlerin dikkatini artırabiliyor muyum? Yetişkin öğrenenleri üretmeye teşvik edebiliyor muyum? Dersi yetişkin öğrenenlerin ihtiyaçlarına göre düzenleyebiliyor muyum?

1. BÖLÜM SONU

Yenimahalle Halk Eğitimi Merkezi Müdür Yardımcısı 2. BÖLÜM YETİŞKİN EĞİTİMİ ORTAMLARINDA YETİŞKİNLERLE ETKİLİ İLETİŞİM Mustafa Zorlu Yenimahalle Halk Eğitimi Merkezi Müdür Yardımcısı

Yetişkin Eğitimi Ortamlarında Yetişkinlerle İletişim Yetişkinlerle gerçekleştirdiğiniz öğretim faaliyeti esnasında mesajınızı iletirken sözcük seçiminiz ve sesinizin yanı sıra, görünüşünüz, duruşunuz, göz temasınız, yüz ifadeleriniz, baş ve el, kol hareketleriniz ile giydiğiniz kıyafetleriniz etkili olur. (Yard. Doç. Dr. Hüseyin Kaygın)

Yetişkin eğitimi ortamlarında iletişimi olumsuz etkileyen durumlar; Kursiyerlerin adlarını öğrenememek Kursiyerlerin dikkatini çekmek için tahtaya, masaya ya da derslikteki herhangi bir objeye vurmak Kursiyerle uygun göz teması süresini kullanmayarak, duvara, ders notlarına bakmak (göz teması önemli) Derslikte, kursiyerlerin eğitici ve birbirleri ile iletişimini kısıtlayıcı bir oturma düzeninin olması (sözlü ve sözsüz iletişimde mimiklerin önemi)

Yetişkin eğitimi ortamlarında iletişimi olumsuz etkileyen durumlar; Cep telefonunun sesinin açık kalması (Araştırmalarda en büyük iletişim engeli ve saygısızlık olarak algılanıyor, iletişime devam şevkini kırıyor.) Kursiyerlerin eğitici tarafından yargılandığını ya da yıkıcı eleştiriye maruz kalabileceklerini hissetmeleri (terk nedeni) Kursiyerlerin eğiticinin, kendi görüşlerine ve deneyimlerine saygı duymadığını hissetmeleri

BEN DİLİ Somut etki aranır. Kabul edilemeyen davranış yargılama yapılmadan tanımlanır. Davranışın bizde bıraktığı somut etki söylenir. Hissettiğimiz duygular dile getirilir.

SEN DİLİ-BEN DİLİ İLETİŞİMDE SEN DİLİ SUÇLAYICIDIR. DAVRANIŞTAN ÇOK KİŞİLİĞE YÖNELİKTİR. KİŞİYİ İNCİTİR, KIRAR. YARGILAYICIDIR. TEHDİT İÇERİR. KONUŞMA İSTEĞİNİ ENGELLER. ÖĞRENMEYİ ZORLAŞTIRIR.

SEN DİLİ-BEN DİLİ

SEN DİLİ-BEN DİLİ

Yetişkinlerle İyi İletişim Kurmak İçin Ne Yapmalıyız? Kursiyerlerinizin kendilerini rahat hissetmesini sağlayacak güvenilir bir eğitim ortamı oluşturun. Güvenilir bir eğitim ortamında, yıkıcı eleştiriler, yargılamalar, beden dili ile bile olsa yetişkini suçlayıcı davranışlar bulunamaz. (Mobbing çalışması) Kendiniz sağlıklı iletişim kurduğunuz gibi, diğer kursiyerlerin de birbiri ile olumlu tutumlarla iletişim kurması için liderlik edin.

Cesaret verici el işaretleri kullanın Cesaret verici el işaretleri kullanın. Örneğin bir kişiye açık el, avuç içi yukarı dönük bir biçimde işaret edin.

Kursiyerlerinizi Takdir edin, görmezden gelmeyin Kursiyerlerinizi Takdir edin, görmezden gelmeyin. Kursiyerlerinizin Başarılarından söz edin.

2. BÖLÜM SONU

Yenimahalle Halk Eğitimi Merkezi Müdür Yardımcısı 3. BÖLÜM Yetişkin Eğitiminde Materyal Kullanımı Mustafa Zorlu Yenimahalle Halk Eğitimi Merkezi Müdür Yardımcısı

NEDEN MATERYAL KULLANMALIYIZ? Eğitimde materyal kullanımının amaçları arasında öğrenmeyi kolaylaştırma ve öğrenmenin kalıcılığını sağlama bulunmaktadır. Materyal kullanımı alana çıkmadan önce deneme yapma imkânı verir. Örgün eğitimde materyaller; okul öncesinde ve birinci sınıfta daha çok oyuncaklar olarak karşımıza çıkmaktadır. Platon’a göre oyuncağını kendi seçen ve o oyuncakla oyununu kuran çocuğun hangi mesleğe yatkın olduğu bile anlaşılabilir. Yetişkin eğitiminde ise ders dersin hatta her modülün ayrı materyalleri bulunabilir.

Yetişkin Eğitiminde Materyallere Yönelik Sorunlar Materyale hiç ulaşamamak Materyalin yetişkinlere uygun içerikte olmaması (Oturma ergonomik açıdan) Materyallerin yetişkinlerin günlük hayatlarındaki rollerini ya da görevlerini desteklememesi Materyallerin görsellerinin yetişkin eğitimini desteklememesi

Yetişkinlik Dönemlerinin Materyal Seçimine Etkisi Hangi dönemde hangi materyal Görme Yetisi: 20-25 yaşları arasında en yüksek düzeydedir, 40-45 yaşlarında birden bire düşebilir, dolayısıyla; işitsel destekli araç ve materyaller kullanılmalı. İşitme Yetisi: Yaşın ilerlemesine bağlı olarak işitme gücünde azalma olabilir, dolayısıyla; ses tonu iyi ayarlanmalı, dudak mimikleri anlaşılacak şekilde konuşulmalı, görsel destekli araç ve materyaller kullanılmalı. Bu destek araçları sağlıklı işitemeyen bir birey için tasarlanmalı. Hafıza Yetisi: özellikle 45 yaşından sonra hafızada bir zayıflama görülebilir, dolayısıyla; öğrenme hızını ayarlama ve motivasyon unsurları kullanılarak yeterli miktarda tekrar yapılmalı.

MATERYAL SEÇİMİNDE Ses ve görüntü kalitesi Eğitim içeriklerinin güncel olması Belgelendirme yapabilmesi Konu, konuşma metinleri ve görsellerin yetişkinlere uygun hazırlanması Eğitime sağlıklı erişim sağlayabilmek için teknik donanımın güçlü olması gerekmektedir.

Eğiticinin sunum yaptığı ya da ders anlattığı bir uzaktan eğitim etkinliğinde pedagojik tavır, tutum ve yargılardan uzak durması gerekmektedir.

Yaşamsal durumların materyal olarak kullanılması ne demek? 1- Eğitim aracı olarak hayatın kendisinden örneklerin kullanılması ile öğrenmenin tamamlanması Yetişkinler bu konularda kendi örneklerini paylaşmaya çok gönüllü olacaktır. (Engelli aileleri gibi) 2- İnsanın kendisini dışarıdan görmesini (ayna) sağlayacak etkinliklerle öğrenmenin tamamlanması Tiyatro, halk oyunları, konserler vb. Rol modeli kişiler

Görüş, öneri ve isteklerinizi mustafazorlu@yandex.com 3. BÖLÜM SONU Görüş, öneri ve isteklerinizi mustafazorlu@yandex.com adresine e-posta olarak gönderebilirsiniz.