İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ TEMEL İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TEMEL İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ TEKNİK KONULAR

PARLAMA, PATLAMA, YANGIN ve YANGINDAN KORUNMA

Amaç Katılımcılar, işyerlerinde yangın tehlikesi hakkında ve yangın sırasında alınması gereken güvenlik önlemleri hakkında bilgi sahibi olacaklardır.

Öğrenim Hedefleri Bu sunumun sonunda katılımcılar; Yangını tanımlar, Yangından korunmak için alınabilecek önlemleri açıklar, Yangın durumunda yapılması gerekenleri sıralar.

Parlama Kolay alev alabilen maddelerin (parlayıcı maddeler) buhar ve gazlarının hava ile belli orandaki homojen karışımlarının, çok kolay alev alarak hızla yanmasına parlama denir.

Patlama Katı, sıvı veya gaz halindeki patlayıcı maddelerin kıvılcım, reaksiyon veya şok etkisiyle ateşlenmesi sonucu yüksek derecede ısı, ışık, gaz, ses ve basınç meydana getirerek hava içerisinde aniden ve şiddetle yayılması olayına patlama denir. Genel olarak patlamalar kapalı yerlerde meydana gelir. Kapalı bir yerde bir tank içerisinde veya bir bina içerisinde yanabilecek bir gaz veya parlayıcı sıvı buharı olduğu zaman, çok küçük bir kıvılcım ile tutuşur. Boş tüplerin patlama tehlikesi dolu tüplere göre daha fazladır.

Yanma Üçgeni Yanma olayının meydana gelebilmesi için üç şartın bir arada olması gerekmektedir: Yanıcı Madde (Yakıt), Yakıcı Madde (Oksijen) ve Tutuşturma (Ateşleme Kaynağı) Isı Oksijen Yanıcı madde

Yangın Zarara yol açan büyük ateş (TDK), Önü alınamayan ve söndürülemeyen, neticesinde zarar getiren ateştir. Faydalanmak amacıyla yakılan ve kontrol altında tutulabilen yanmalar yangın değildir. TDK : Türk Dil Kurumu Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, 19.12.2007 tarih ve 26735 sayılı RG. İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik 17.07.2013 tarih ve 28710 sayılı RG.

Yangınların Çıkış Sebepleri Korunma önlemlerinin alınmaması, Bilgisizlik, İhmal, Kazalar, Sabotaj, Sıçrama, Doğa olaylarıdır.

Yangın Sınıfları B Sınıfı Sıvı Madde Yangınları C Sınıfı Gaz Yangınları D Sınıfı Hafif Metal Yangınları A Sınıfı Katı Madde Yangınları Yönetmelikte sınıflandırma olmamasına rağmen elektrik tehlikelerine bağlı yangınlar da olmaktadır.

 A Sınıfı Yangınlar Ahşap, kağıt, odun, saman, kumaş, çöp, paçavra ve tabii örtü yangınıdır. Öncelikle çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu söndürme cihazları kullanılır.

 B Sınıfı Yangınlar Benzin, benzol, makine yağları, laklar, yağlı boyalar, katran ve asfalt gibi yanıcı sıvı madde yangınıdır. Mutfaklarda yağ yangınlarında su ile söndürme yapılmaz. Su buharlaşma ile patlamaya sebep vereceğinden yanma artacaktır. Öncelikle kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köpüklü söndürme cihazları kullanılır.

 C Sınıfı Yangınlar Metan, propan, bütan, LPG, asetilen, havagazı ve hidrojen gibi yanıcı gaz yangınıdır. Tüp gaz veya kısaca tüp olarak bilinen LPG tüpleri taşıma kolaylığı nedeni ile ülkemizde çok kullanılan enerji kaynaklarında biridir. LPG tüpleri doldurulurken tüp içinde hacmi yaklaşık % 15’i kadar bir genişleme payı bırakılır. Bırakılan boşluk buharlaşan gazla dolar ve kullanılan gaz bu kısımdan çekilir. Bu nedenle tüpler daima dik durumda tutulmalıdır. Gaz çıkışı valf ve regülatörlerle kontrol edilir. Havadan ağırdır ve gaz çıkışında çıkan gazlar bu nedenle yerde toplanır. Öncelikle kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli söndürme cihazları kullanılır.

 D Sınıfı Yangınlar Alüminyum, magnezyum, titanyum gibi kolay yanabilen hafif metallere ait yangındır. D sınıfı yangınlarda asla su ile yangın söndürücü cihazlar kullanılmaz. Öncelikle kuru metal tozlu söndürme cihazları kullanılır. Asla su ile söndürme yapılmaz.

Gaz Kokusu Duyduğunuzda Evinizde, İşyerinizde Gaz Kokusu Duyduğunuzda Paniğe kapılmamalı, vana kapatılmalı, gaz akışı kesilmeli, Elektrik düğmelerine dokunulmamalı, Kibrit , çakmak, telefon vb. kullanılmamalı, Statik elektriğe dikkat edilmeli, Bulunulan ortam havalandırılmalıdır. Doğal gaz vanalarının yerini biliyor musunuz? Doğal gaz ve LPG’nin bir arada bulunduğu yerlerin Balkon kapısında altta ve üstü birer delik vardır. Bu hangi neden ile diye sorulur.

Dikkat Edilecek Hususlar LPG (mutfak tüpü) türü gazlar havadan ağır olduğu için aşağıya doğru birikirler. Süpürme aşağıdan yapılmalıdır. Doğalgaz ise havadan hafif olduğu için yukarıya doğru birikir. Süpürme yukarıdan yapılmalıdır. Doğal gaz vanalarının yerini biliyor musunuz? Doğal gaz ve LPG’nin bir arada bulunduğu yerlerin Balkon kapısında altta ve üstü birer delik vardır. Bu hangi neden ile diye sorulur.

Elektrik Yangını Trafo, pano, jeneratör ve elektronik devreler vb. gibi yerlerde çıkan yangınlardır. En iyi söndürme maddesi halojen gazıdır, kuru kimyevi tozlu ve C0² li yangın söndürücüler kullanılır. Su ve köpüklü yangın söndürücü cihazlar kullanılmaz. Daha önce E sınıfı yangın olarak değerlendiriliyordu. Artık elektrik yangın nedeni olarak görüldüğü için sınıflandırmadan çıkarılmıştır. Elektrik yangınlarında su iletken olduğu için kullanılmaz. Köpüklü söndürücüler de su içermektedir. Su ve köpüklü yangın söndürücü cihazlar kullanılmaz, tesisatlar tahrip olur, çarpılma riski artar, yangını daha arttırır.

Yangın Söndürme Cihazları -1 Söndürme cihazları yılda bir kez yerinde genel kontrol ve dördüncü yılın sonunda içindeki söndürme maddeleri yenilenerek hidrostatik testleri yapılmalı, Bakıma alınan yangın söndürme cihazlarının yerine, aynı sayıda ve özellikte cihaz bulundurulmalı, Arabalı yangın söndürme cihazlarının TS EN 1866 ve diğer taşınabilir yangın söndürme cihazlarının TS 862- EN 3 kalite belgeli olması şarttır. Yangın söndürme cihazlarının periyodik kontrolü ve bakımı TS ISO 11602-2 standardına göre yapılmalıdır. Söndürme cihazlarının bakımını yapan üretici veya servis firmaları dolum ve servis yeterlilik belgesine sahip olmalıdır. Servis veren firmalar, istenildiğinde müşterilerine belgelerini göstermek zorundadır.

Yangın Söndürme Cihazları -2 Cihazın; manometresi kontrol edilmeli, Manometrenin ibresi yeşil çizgi üzerinde olmalı, Mührü üzerinde takılı olmalı, Darbe görmemiş olmalı, TSE işareti, Üretim tarihi, Seri numarası, CE işareti olmalı, Yangın söndürücü ve haber verici sistemler her zaman erişilebilir ve çalışabilir durumda olmalı, Her bağımsız bölüm için bir adet olmak üzere yangın söndürücü bulundurulmalı, Yangınların başlangıçta söndürülebilmesi için bulundurulması gerekli yangın söndürme cihazlarının ne miktar olacağı saptanmalı, Motorlu Araçlar için: Oturma yeri 14 (14 dahil) kişiye kadar olan otobüslerde 6 kg’lık 1 adet, tehlikeli madde taşıyan araçlarda ve oturma yeri 14 kişiden fazla olan otobüslerde 6 kg’lık 2 adet Yangın Söndürme Cihazı bulundurulmalı, Yangın söndürücü ve haber verici sistemler her zaman erişilebilir ve çalışabilir durumda olmalı, Çok katlı yüksek binalar ve endüstriyel yapılarda her 100m2 için bir adet 6 kg’lık yangın söndürücü bulundurulmalı, Her bağımsız bölüm için bir adet olmak üzere (her bir) 200m²’lik taban alanı için bir adet ilave edilerek uygun tipte ve yeterli sayıda yangın söndürücü bulundurulmalı,

Yangın Söndürme Cihazları -3 Asma halkasının zeminden yüksekliği 90 cm’yi aşmayacak şekilde duvara sabitlenmeli, Kapı arkasında, yangın dolapları hariç kapalı dolaplarda ve derin duvar girintilerinde bulundurulmamalı ve ısıtma cihazlarının üstüne veya yakınına konulmamalı, Kolay ulaşılır bir yerde olmalı, Yerleri uygun fosforlu işaretler ile gösterilmeli, Otopark, depo, tesisat dairelerinde vb yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulmalıdır. Yangın Söndürücüler ek bilgi: Alanın büyüklüğüne ve araç tipine (ambulans,makam aracı, minibüs, …) göre belirlenmiş sayıda yangın söndürme tüpleri bulundurulmalıdır. Az tehlikeli yerlerde her 500 m² için, Tehlikeli ve çok tehlikeli yerlerde her 250 m² yapı inşaat alanı için , 1 adet olmak üzere uygun tipte 6 kg’lık kuru kimyevi tozlu veya eşdeğeri gazlı yangın söndürme cihazları bulundurulması gerekir. Otoparklarda, depolarda, tesisat dairelerinde ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulması zorunludur, Söndürme cihazları dışarıya doğru, geçiş boşluklarının yakınına ve dengeli dağıtılır, görülebilecek şekilde işaretlenir ve her durumda kolayca girilebilir yerlere, yangın dolaplarının içine veya yakınına yerleştirilmeli, Söndürme cihazlarına ulaşma mesafesi en fazla 25 m olmalı, Söndürme cihazları, kapı arkasında, yangın dolapları hariç kapalı dolaplarda ve derin duvar girintilerinde bulundurulmaması ve ısıtma cihazlarının üstüne veya yakınına konulmamalı, Herhangi bir sebeple söndürme cihazlarını doğrudan görünmesini engelleyen yerlere konulması halinde, yerleri uygun fosforlu işaretler ile gösterilmeli, Taşınabilir söndürme cihazlarında söndürücünün duvara bağlantı asma halkası duvardan kolaylıkla alınabilecek şekilde yerleştirilmeli ve 4 kg’dan daha ağır ve 12 kg’dan hafif olan cihazların zeminden olan yüksekliği yaklaşık 90 cm’yi aşmayacak şekilde montajı yapılmalı, Söndürme cihazlarının standartlarda belirtilen hususlar doğrultusunda yılda bir kez yerinde genel kontrolleri yapılmalı ve dördüncü yılın sonunda içindeki söndürme maddeleri yenilenerek hidrostatik testleri yapılmalıdır. Cihazlar dolum için alındığında, söndürme cihazlarının bulundukları yerleri tehlike altında bırakmamak için, servisi yapan firmalar, bakıma aldıkları yangın söndürme cihazlarının yerine, aldıkları söndürücü cihazın özelliğinde ve aynı sayıda kullanıma hazır yangın söndürme cihazlarını geçici olarak bırakmak zorundadır. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, 19.12.2007 tarih ve 26735 sayılı RG. İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik 17.07.2013 tarih ve 28710 sayılı RG

Yangın Önleme Yangın önleme ve söndürme tedbirleri, yangın meydana geldiğinde oluşacak ısı, duman, zehirleyici, boğucu gaz nedeni ile oluşabilecek tehlikelerden korumak amacı ile yapılacak iş ve işlemleri kapsar.

Genel Önlemler -1 Bina içerisinde bulunan idari kısımlar, arşiv, depo ve araç parkı, bina birimlerinin anahtarları muhtemel bir yangın tehlikesine karşı bir arada tutulabileceği kilitli bir panoda bulundurulmalı, Çalışma saatleri sona erdiğinde tüm personel elektrik prizleri, lambaları ... kontrol etmeli, İtfaiye ve acil yardım numaraları ile yangın ekiplerinde görevli olan personelin ve diğer görevlilerin telefon numaraları, adresleri ve acil çıkışların belirtildiği tahliye planları bina içindeki duvarlara herkesin rahatlıkla okuyabileceği talimatlar şeklinde asılmalı,

177 Orman Yangınları İhbar numarasından da bahsedilir.

Genel Önlemler -2 Bina içinde ve odalarda elektrikli ocak, ısıtıcı, ütü ve piknik tüpü kullanılmamalı, Çatıda yangına karşı koruyucu malzeme dışında herhangi bir eşya yanıcı, parlayıcı madde bulundurulmamalı, Çatı kapakları olağan zamanlarda kapalı tutulmalı, Çöp sepetleri yangına dayanıklı metal olmalı,

Genel Önlemler -3 Binayı boşaltırken kapı ve pencereler açık bırakılmamalı, Elektrik tesisatında keyfi değişiklikler yapılmamalı, Bina çıkış kapıları her an açılmaya elverişli olmalı ve koridorlar açık bulundurulmalı, Geceleri kullanılmayan elektrik şalterleri kapalı tutulmalı, Binalardaki yangın söndürme cihazlarını amacı dışında kullanılmamalı,

Genel Önlemler -4 Araçlar itfaiyenin geçişini güçleştirecek biçimde park edilmemeli, Çalışma yerleri düzenli ve temiz tutulmalı, Bina boşluklarında yeteri kadar yangın söndürme cihazı bulundurulmalı, Yangın söndürme cihazlarının hemen yanında bu cihazların nasıl kullanılması gerektiğini gösteren uyarı ve talimatlar asılmalı,

Genel Önlemler -5 Çay ocağındaki tüplerin detantörden kapatılması sağlanmalı, Tüm çalışanlar, çalıştığı oda ortamında çöplerle biriken kağıt atıklarını güvenli olarak uzaklaştırmalıdır Bina amiri ve yangına karşı sorumluluk verilen herkes alınan önlemleri kontrol etmek ve aldırmakla yükümlüdür.

Yangın Anında Ne Yapmalıyız ?

Yangın Anında Yapılacaklar -1 Sakin olunmalı, Bulunulan yerde yangın ihbar düğmesi varsa ona basılmalı, İtfaiyeye telefon edilmeli (110) ve kurum amirine haber verilmeli, Olayın adresi en kısa ve doğru şekilde bildirilmeli, Mümkünse yangın cinsi (Bina, benzin, araç vb.) bildirilmeli,

Yangın Anında Yapılacaklar -2 Yangın çevredekilere duyurulmalı, İtfaiye gelinceye kadar yangını söndürmek için elde mevcut imkanlardan yararlanılmalı, Yangının yayılmasını önlemek için kapı ve pencereler kapatılmalı, Bunları yapılırken kişi ve başkaları tehlikeye atılmamalı, Görevlilerden başkasının yangın sahasına girmesi engellenmelidir. Kapı ve pencereleri kapatma eylemi oksijen girişini engellemek amacıyla yapılır.

Evinizde ya da işyerinizde gaz kokusu duyduğunuzda ne yaparsınız? Özet Evinizde ya da işyerinizde gaz kokusu duyduğunuzda ne yaparsınız? Paniğe kapılma , ana vanayı kapat. (gaz akışını kes) Elektrik düğmelerine dokunma. Kibrit , çakmak, telefon vb. şeyleri kullanma. Statik elektriğe dikkat et. Bulunduğun ortamı havalandır.

Katılımınız İçin Teşekkür Ederiz