Bölüm 5: Araştırmalarda Ölçme ve Ölçekler Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri

Ölçme ve Ölçek Düzeyleri

Ölçek Türleri

Likert Ölçeği

Sürekli Ölçekler

Sıralama Ölçekleri

Sabit-Toplam Ölçekleri

Ölçeklerle İlgili Önemli Hususlar Kategori Sayısı Kategori sayısı arttıkça incelenen konuya ilişkin olarak gruplar arasındaki farklılıkların ayırt edilmesi kolaylaşmaktadır Ölçeğin ayırt etme özelliği artmaktadır Elde edilen veriler normal dağılıma daha fazla yaklaşır Fakat, cevaplayıcıların kategoriler arası ayrım yapması zorlaşır Geleneksel uygulama: 5 – 9 Cevaplayıcıların tecrübeli olup olmadığı Anketin nasıl yapılacağı: telefon, posta, yüz yüze

Ölçeklerle İlgili Önemli Hususlar Denge Olumlu – olumsuz kategoriler Tek veya Çift Sayıda Kategori Tek sayılı kategori ve tarafsız veya kararsız seçeneği Zorlanmış veya Zorlanmamış Ölçek “Fikrim yok” seçeneği sunmak veya sunmamak Kategorilerin Yapısı ve Yazılı Gösterimi Kategori etiketlerinin ilgili kategoriye en yakın bir yere konması Güçlü argümanlardan kaçınma: 1-Kesinlikle katılmıyorum veya 1-Genel olarak katılmıyorum

Ölçeklerle İlgili Önemli Hususlar Ölçeğin Fiziksel Formu Kategorilerin sıralanması (yatay-dikey), şekiller vs.

Verilerin İnandırıcılığı Geçerlilik Bir test veya ölçeğin ölçülmek istenen şeyi ölçme derecesidir İçerik geçerliliği Anketin yeterli sayıda ve ölçülmek istenen olguyu temsil edebilecek soruları içerdiğinden emin olmak için yapılır Yapısal geçerlilik Ölçeğin hangi kavram veya özellikleri ölçtüğünün belirlenmesini incelemek Yakınsak geçerlilik Ölçeğin aynı yapıyı ölçen diğer ölçütlerle ne derece örtüştüğünün göstergesidir Ayırt edici geçerlilik Bir yapıya ilişkin ölçekle farklı yapıları ölçen ölçekler arasında zayıf ilişkinin olması

Verilerin İnandırıcılığı Güvenilirlik Bir testin veya ölçeğin ölçmek istediği şeyi tutarlı ve istikrarlı bir biçimde ölçme derecesidir Benzeri şartlarda tekrar uygulandığında benzeri sonuçlar verir “Kullanılan ölçüm aracı (test, ölçek) farklı şartlar altında benzeri sonuçlar veriyor mu?” “Farklı araştırmacılar tarafından, farklı durumlarda benzeri gözlemler yapılıyor mu?” Test-yeniden test Alternatif formlar İçsel tutarlılık

Verilerin İnandırıcılığı İçsel Tutarlılık Alfa katsayısı Olası tüm ikiye ayırma kombinasyonları sonucu ortaya çıkacak olan ikiye ayırma katsayılarının bir ortalamasını göstermektedir Ölçekte yer alan maddeler tesadüfi olarak ikiye ayrılır ve arasındaki korelasyon incelenir 0 – 1 arası değerler alır 0.5 – 0.7 kabul edilebilir, arzu edilir değerler

Ölçmede Hata Kaynakları Denek Hatası Çalışanların işlerine bağlılık ve istek derecelerini ölçmeye yönelik bir anket Haftanın değişik günlerinde doldurulması Denek Önyargısı Kendini güvende hissetmeyen denekler Deneklerin kimliklerini ortaya çıkaracak sorulardan kaçınılmalıdır Gözlemci Hatası Mülakatçı sayısının fazlalığı ve değişik cevap alma Gözlemci Önyargısı Araştırmacının elde ettiği cevapları deneğin kastettiğinden farklı şekilde yorumlaması