HALİM GÜNEŞ

Doğadaki madde dengelerinin korunması Beslenmedöngüleri GERÇEK EVİMİZ DÜNYA FEN BİLGİSİ-7 GERÇEK EVİMİZ DÜNYA Doğadaki madde dengelerinin korunması Beslenmedöngüleri

Mavi Gezegenimizi Tanıyalım ve Koruyalım Üzerinde yaşadığımız Dünya, uzay boşluğunda bulunan Samanyolu galaksisine ait Güneş sistemindeki bir gezegendir.Dünya üzerindeki tüm canlı ve cansızlar arasında karşılıklı işleyen mükemmel bir düzen vardır.

Bizim dikkatsizliğimiz sonucu bazı canlıların yok olması, bütün canlıları olumsuz yönde etkiler. Dolayısıyla canlı ve cansızlar arasında var olan düzen bozulur.Dünya’mızı iyi tanımalı, onu korumalıyız.

Dünya’nın Yapısı ve Özellikleri Dünyamız iç içe geçmiş beş katmandan meydana gelmiştir.

a. Hava Küre (Atmosfer) Hava küre çeşitli gazların karışımlarından oluşmuştur. Bu gazların % 21’i oksijen, % 78’i azot, % 1’i ise karbondioksit, su buharı ve diğer gazlardır. Hava kürenin ilk 11 km’si canlıların yaşamasına elverişlidir. 11 km’den sonra sıcaklık -50°C’ye kadar düşer.

Bu tabakadan sonra havada yaşamak için gerekli oksijen bulunmaz Bu tabakadan sonra havada yaşamak için gerekli oksijen bulunmaz. Yağmur, rüzgar, şimşek, yıldırım gibi olaylar hava kürede gerçekleşir. Hava kürede bulunan ozon tabakası, Güneş’ten gelen zararlı ışınları engeller.

b. Su Küre (Hidrosfer) Su küreyi okyanuslar, denizler, göller ve nehirler oluşturur. Yeryüzünün dörtte üçü su ile kaplıdır. Okyanus ve denizlerde yüzeye yakın yerlerde yaşayan plankton, bakteri ve bitkiler oksijen üretirler. Bu oksijen hem denizlerdeki hem de karalardaki canlılar tarafından tüketilir.

c. Taş Küre (Litosfer) Yeryüzünün, suyla kaplı olmayan bölümleri ve su kürenin dip kısımlarından itibaren yaklaşık 60 km kalınlıktaki kısmı taş küreyi oluşturur. Kara canlıları, bu tabakayı örten toprak tabakası üzerinde yaşarlar. Toprak tabakası, kaya ve minerallerin parçalanmasıyla oluşur. Taş küre içine inildikçe her 33 metrede sıcaklık 1°C artar.

Lâvlar bu tabakadan gelir. ç. Ateş Küre (Pirosfer) Yapısında demir, nikel, silisyum ve magnezyum bulunan taş kürenin altındaki kısımdır. Ateş küre ortalama 2900 km kalınlığındadır. Ateş küre yaklaşık 2000°C civarında sıvı, hamur kıvamında bulunur. Yanardağlardan çıkan Lâvlar bu tabakadan gelir.

Sıcaklığı yaklaşık 5000°C’dir. d. Ağır Küre (Barisfer) Dünya’nın çekirdek kısmıdır. Ortalama 4000 km kalınlığa sahiptir. Katı hâlde bulunur. Yapısında demir ve nikel bulunur. Sıcaklığı yaklaşık 5000°C’dir.

Canlıların Yaşamını Etkileyen Faktörler Yeryüzünde, okyanusların 10 km derinliğinden atmosferin 10 km yüksekliğine kadar yaşayan canlılar vardır. Dünya’nın sahip olduğu fiziksel ve kimyasal özellikler, yeryüzünde canlıların yaşama alanlarını belirler.

İKLİM Bir bölgede uzun süre görülen atmosferdeki değişikliklere iklim denir.

ISI Canlılar arasında yalnız sıcakta, yalnız soğukta ve her iki ortamda da yaşayabilen canlılar vardır. Isı değişimi canlıların yapı, şekil, renk gibi özelliklerin değişmesine sebep olur.

IŞIK Bütün canlıların enerji kaynağı Güneş’tir. Güneş ışığı bitkiler aracılığıyla kimyasal bağ enerjisine dönüştürülür. Bitkiler tarafından üretilen besinlerin aktarımıyla bu enerji diğer canlılara taşınır.

Su Canlıların vücutlarının büyük bölümü sudan oluşur. Su, hücrelerde enzim aktivitesi, madde taşınması, boşaltım vb. canlılık faaliyetleri için gereklidir.

T0PRAK Toprağın yapısındaki mineraller ve tuzlar, organik maddeler ve su, bitki örtüsü çeşidini, sıklığını belirler. Topraktaki bitki örtüsü çeşidi, hayvan türlerini de etkiler. Toprakta bulunan sodyum, fosfor, kükürt, demir, magnezyum, kalsiyum, azot gibi maddeler bitkiler için gereklidir.

B. ÇEVREMIZDE HANGI EKOSISTEMLER VAR VE BURALARDA NELER OLUYOR? 1. Doğadaki Maddelerin Dengesinin Korunması Belirli bir çevre içinde yaşayan canlılarla cansız varlıkların birlikte oluşturduğu yapıya ekosistem denir. Su, toprak ve hava, ekosistemin cansız (abiyotik); bitki, hayvan ve ayrıştırıcılar canlı (biyotik) elemanlarıdır.

Bir ekosistemde her elemanın üstlendiği bir görev vardır. Her ekosistemin kendine özgü fiziksel ve kimyasal özellikleri vardır. Bir ekosistemde ancak bu özelliklere uyumlu canlılar yaşayabilir. Örneğin kökleri çok uzun olan, yaprağı olmayan ve su depo edebilen kaktüs çöl ekosistemine uygundur. Derisi ve kürkü kalın, yağ depolayabilen kutup ayısı, soğuk kutup ikliminde yaşayabilir.

Kara ve su ekosistemi olmak üzere başlıca iki çeşit ekosistem vardır. Orman, çöl, mağara, tundra, çayır, kara ekosistemine; deniz, göl, nehir, bataklık su ekosistemine örnek verilebilir. Büyük alan kaplayan kara ekosistemlerine biyom adı verilir

1. Orman 1. Okyanus 2. Çöl 2. Deniz 3. Çayır 3. Göl 4. Mağara 4. Nehir Kara ekosistemi Su ekosistemi 1. Orman 1. Okyanus 2. Çöl 2. Deniz 3. Çayır 3. Göl 4. Mağara 4. Nehir

TEŞEKKÜR EDERİM…