TARİH ÖNCESİNDE YOLCULUK YAZININ BULUNMASINDAN ÖNCEKİ ZAMAN

Tarih öncesi çağlarda ikiye ayrılır.

Kaba Taş Devri

İnsanlık tarihinin en uzun dönemidir İnsanlık tarihinin en uzun dönemidir. İklim soğuk olmadığından insanlar ağaç kovuklarında yaşadılar. Bu dönemde yapılan aletler kaba ve ilkeldir.

Yontma Taş Devri

İnsanlar bu dönemde taşları yontarak kendilerini savunmak ve avlanmak amacıyla kullanmışlardır. Avladıkları hayvanların resimlerini mağaranın duvarlarına çizdiler. Böyle yaparlarsa sihirli güçlere sahip olacaklarına inanıyorlardı.

İnsanlık Ateşi keşfediyor.

Bu dönemde insanlar hayatlarını avcılık ve toplayıcılıkla sürdürmüşlerdir. Ateşin keşfi ise Yontma Taş Devri’nin en önemli gelişmesi olmuştur. İnsanlar; bu sayede ısınmış, aydınlanmış ve yırtıcı hayvanlara karşı kendilerini korumuşlardır.

Bu devirde insanlar başarılı bir avın sonunda tüm avladıkları hayvanları aralarında eşit bir şekilde paylaşmışlardır.

Cilalı Taş Devri

Bu devirde hava ısınmaya ve karaları kaplayan buzullar erimeye başladı Bu devirde hava ısınmaya ve karaları kaplayan buzullar erimeye başladı. Büyük akarsular oluştu. Mağaralarda yaşayan insanlar, dağlardan inerek nehir kenarlarına yerleşmeye başladılar. Verimli toprakları işlemeye başlayan insanlar, yerleşik yaşama geçerek ilk köyleri kurdular.

MADEN DEVİRLERİ

Bakır Devri

İlk bulunan maden bakırdır İlk bulunan maden bakırdır. Doğada bol miktarda bulunan bakır madeni insanlar tarafından bulunarak işlendi. Bakırdan çeşitli aletler ve süs eşyaları yapıldı.

Tunç Devri

Bakırın kalay ile karıştırılması ile Tunç elde edildi Bakırın kalay ile karıştırılması ile Tunç elde edildi. Bakıra göre daha sağlam olan Tunçla insanlar daha dayanıklı aletler yaptılar. İlk şehir devletleri ve daha sonra ki büyük devletler bu dönemde kuruldu. Mezopotamya’daki Sümerler, Anadolu’daki Hititler gibi

Demir Devri

Devrin sonlarına doğru demir bulundu Devrin sonlarına doğru demir bulundu. Demirin bulunup işlenmesi ile beraber tunca göre daha sağlam aletler yapıldı.

Maden Devrine ait kalıntılar : Alişar’da (Yozgat), Alacahöyük’te (Çorum), Truva’da (Çanakkale), Kültepe’de (Kayseri), Hacılar’da (Burdur) ve Tilkitepe’de (Van) bulunmuştur.

Yazının Bulunmasından Sonraki Zaman ZAMAN İÇİNDE YOLCULUK Yazının Bulunmasından Sonraki Zaman

M.Ö. 3200 Yılında Sümerlerin yazıyı bulması ile tarihi çağlar başladı.

Bütün insanlığı ilgilendiren olaylar çağları başlatırlar Bütün insanlığı ilgilendiren olaylar çağları başlatırlar. Örnek : Yazının bulunması, Fransız İhtilali…

TARİHİ ÇAĞLAR

İLKÇAĞ (M.Ö.3200-M.S.375)

Yazının bulunmasından Kavimler Göçü’ne kadar süren zamandır. İlkçağ’da site adı verilen şehir devletleri kuruldu. Daha sonra imparatorluklar ortaya çıktı. Örnek : Pers, Hitit, Roma İmparatorlukları Bu dönemde ekonomi tarım ve hayvancılığa dayanıyordu. Toplumsal sınıf ayırımı vardı ve kölelik yaygındı.

Bu dönem, Orta Asya’dan batıya göç eden Hunların Karadeniz’in kuzeyindeki kavimleri yerlerinden etmeleri ile sona erdi.

ORTAÇAĞ (375-1453)

Kavimler Göçü’nden İstanbul’un Fethine kadar geçen zamandır. Avrupa’da Feodalite rejimi ortaya çıktı. Tarım ve hayvancılığa dayanan ekonomi devrin sonlarına doğru yerini sömürgeciliğe bıraktı. İslam dünyası ile Hıristiyan dünyası arasında uzun süren savaşlar yaşandı.

Bu çağ, Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethi ile sona erdi.

Yeniçağ (1453-1789)

İstanbul’un fethinden Fransız İhtilali’ne kadar süren dönemdir Avrupa’da Feodalite rejimi güç kaybetti. Merkezi krallıklar güçlendi. Coğrafi keşifler sonucu Avrupalılar zenginleşti. Sömürgecilik gelişti. İslam dünyası Avrupa karşısında gerilemeye başladı.

YAKIN ÇAĞ (1789-…)

Fransız İhtilali’nden günümüze kadar süren dönemdir. Bu dönemde Avrupa’da milli devletler kuruldu. İmparatorluklar yıkılmaya başladı. Cumhuriyet yönetimleri yaygınlaşmaya başladı.

Sanayi İnkılabının ortaya çıkması ile toprağa bağlı ekonomik sistem yerini sanayiye dayalı sisteme bıraktı. İnsan hakları kavramı toplum hayatında etkinlik kazandı. Devletler arasında siyasi ve ekonomik rekabetler arttı.

TAKVİMLER

Miladi Takvim Güneş yılı esasına dayanır. Bir yıl 365 gündür. İlk defa Mısırlılar tarafından bulunmuştur. Hz. İsa’nın doğum tarihi başlangıç olarak kabul edilmiştir.(Milat) 1 Ocak 1928 tarihinde Türkiye’de de kullanılmaya başlanmıştır.

Hicri Takvim Ay yılı esasına dayanır. Bir ay yılı 354 gündür. İlk defa Babiller tarafından bulunmuştur. Hz. Muhammet’in Mekke’den Medine’ye göç ettiği tarihi başlangıç olarak kabul etmiştir.

Rumi Takvim Osmanlı Devleti’nde 1676 tarihinden itibaren mali işlerde kullanılmaya başlandı. Güneş yılını esas alan bu takvim, 1 ocak 1928 tarihine kadar kullanıldı.

12 Hayvanlı Türk Takvimi Orta Asya’daki atalarımız tarafından kullanıldı. Güneş yılı esasına göre düzenlenmiş olan bu takvimde yıllar hayvan adıyla isimlendirilmişti. Türkler, Moğollar, Çinliler bu takvimi kullanmışlardır.

Celali Takvimi Büyük Selçuklu Sultanı melik şah tarafından oluşturulmuş bir takvimdir. Güneş yılı esasına göre düzenlenen bu takvim, sadece mali işlerde kullanılmak üzere tasarlanmıştı.

İLKÇAĞ’DA ANADOLU’DA KURULAN UYGARLIKLAR

Urartu Devleti Krallık ile yönetildi. M.Ö. 900 yılında Doğu Anadolu’da Van gölü çevresinde kuruldu. Başkentleri Tuşpa Şehri’dir. Urartu Devleti Krallık ile yönetildi. Urartular tarım ve hayvancılık ile uğraştılar. Arazileri sulamak için kayaları oyarak su kanalları açtılar. Taş ve maden işçiliğinde oldukça ileri gittiler. Yaptıkları kaleler, su kanalları, tapınaklar ve sarayların kalıntıları günümüze kadar geldi. Örneğin : Van’da Van Kalesi ve Çavuştepe, Erzurum’da Altıntepe Urartulardan kalan en önemli eserlerdir. Urartular mezarlarını ev ev ve oda biçiminde yaptılar.

Soru : Urartular mezarlarını niçin ev ve oda biçiminde yapmışlardır?

Cevap : Çünkü Urartular ölümden sonra tekrar dirileceklerine inanmışlardır. Bu yüzden mezarlarını ev ve oda biçiminde yapmışlar ve ölünün değerli eşyalarını bu mezarlara koymuşlardır.

Urartulardan kalmış olan bir kabartma

Urartulara ait bir öküz başı

Urartulara ait kartal başlı tanrı figürü

Urartulara ait tunçtan bir kazan

Frigya

Devletin başkenti Gordion şehri idi. M.Ö. 1200 yıllarında Anadolu’nun Kuzeybatısında, Sakarya Irmağı çevresinde kuruldu. Devletin başkenti Gordion şehri idi. Frigler krallarına “Midas” derlerdi.

Tarımla uğraştılar, bu alanla ilgili kesin ve değişmez kanunlar koydular. Örneğin : Öküz kesenin veya saban kıranın cezası ölümdü. Hayvancılık faaliyetlerinin bir sonucu olarak tapates adı verilen halı ve kilimler dokudular.

Çok tanrılı dine inandılar Çok tanrılı dine inandılar. Tarım geçim kaynağı olduğu için inançlarında tarımın etkisi görülmektedir. En büyük tanrı toprak ve bereket tanrıçası “Kibele” idi.

İlk hayvan hikayeleri (fabl) friglerde görüldü. Çivisiz mobilya sanatı yine friglerce geliştirilmişti.

Frigya Krallığına M.Ö. 676 yılında Kimmerler son verdi.

GORDİON

Friglerden kalmış bir kaya mezarı

Friglere ait bir heykel

Friglerden bir kalıntı

Yılan taşı (frigler)

Tanrıça Kibele

Hititler M.Ö. 2000’de kızılırmak çevresinde kuruldu. Başkenti Hattuşaş’tır. Hitit devleti krallıkla yönetilirdi. Kral hem ordu Komutanı, hem rahip hem de en büyük kanun koyucuydu. Devlet işleri Pankuş denilen bir mecliste görüşülürdü.

Pankuş Meclisi, gerektiğimde kral ve kraliçeyi bile yargılayabilirdi. Pankuş Meclisi bir ölçüde Hitit kralının yetkilerini sınırlandırmıştır.

Kralın eşine “tavananna” denirdi. Kraldan sonra en yetkili kişiydi Kralın eşine “tavananna” denirdi. Kraldan sonra en yetkili kişiydi. Kral sefere çıktığı zaman ülkeye o yönetirdi.

Hititler düzenli bir orduya sahiptiler Hititler düzenli bir orduya sahiptiler. Bu yüzden kısa sürede güçlenmişlerdir. Savaş arabaları Hitit ordusunun en önemli vurucu gücünü oluşturmaktaydı.

Hititler çok tanrılı bir dini inanışa sahiptiler Hititler çok tanrılı bir dini inanışa sahiptiler. Hititlerin binlerce tanrıları vardı. Bu yüzden kendi ülkelerine “Bintanrı ili” derlerdi.

Hitit hukukunda aile hukuku ve özel mülkiyete önem verilirdi Hitit hukukunda aile hukuku ve özel mülkiyete önem verilirdi. Cezalarda genel olarak fidye ödenirdi. Hititlerde sosyal sınıf ayırımı vardı. Hitit toplumu yönetilenler ve yönetenler diye ikiye ayrılırdı. Köleler ise bedel ödeyerek hür sınıfa geçebiliyorlardı.

Tarihçilik Tarih yazıcılığını Hititler başlatmışlardır. Hitit kralları anal adı verilen yıllıklar oluşturdular. Tanrılarından korktukları için analları doğru bir şekilde yazmışlardır.

KADEŞ BARIŞ ANTLAŞMASI (M.Ö. 1280)

Hititler; M.Ö. 1296 tarihinde mısırlılar ile Suriye egemenliği yüzünden savaştılar. İki taraf birbirine karşı üstünlük sağlayamadı ve M.Ö. 1280 tarihinde tarihin ilk yazılı antlaşması olan Kadeş Antlaşmasını imzaladılar.

Hitit Devleti Hitit Devleti

Hititlerden kalma su testileri

12 Tanrı kabartması - Hititler

Asker kabartması - Hititler

Hattuşa’nın girişi

Hitit sfenksi

Hattuşaş

Hitit boğa heykelleri ve Hitit kabartması

Hitit tanrı heykeli

Hitit heykelleri

Hitilerden bir kalıntı

Hitit arslan heykeli Hititlerden kalmış tablet

İYONYA

M.Ö.1200 yıllarında Batı Anadolu kıyılarındaki Efes, Milet, Foça ve İzmir’de şehir devletleri kurdular. Merkeziyetçi bir yapının olmaması demokratik bir yönetim anlayışının ortaya çıkmasına yol açtı.

Şehir devletleri şeklinde örgütlendikleri için aralarında siyasi birlik kuramadılar. Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında ticari koloniler kurarak bir çok yerleşim merkezi kurdular. Mısır Güneş yılı takvimini ve Fenikelilerden aldıkları alfabeyi geliştirdiler. Bilim ve sanatın gelişmesine önem verdiler.

Deniz ticareti ile uğraşıp zenginleştiler. Mimaride İyon Nizamı olarak bilinen bir tarz geliştirdiler. Efes’te yaptıkları Artemis Tapınağı ve Sisam Adası’na yaptıkları Hera Tapınakları en önemli mimari eserleri arasındadır. İyon edebiyatının en önemli eseri Homeros’un İlyada ve Odessa destanlarıdır.

İyonlar; bilimde, sanatta oldukça ileri gitmişlerdir İyonlar; bilimde, sanatta oldukça ileri gitmişlerdir. Tarihte Heredot, matematikte Pisagor, felsefede Tales ve tıpta Hipokrat gibi ünlü bilim adamlarını yetiştirmişlerdir.

Homeros’un İlyada isimli eserinde Spartalı kahraman Arghilleus (Aşil)

Arghilleus, arkadaşının yarasını sararken (Truva Savaşı)

Yunanlılar bir savaşta. Öndeki Arghilleus (Aşil)

Milet’te tiyatro sütun başı

HAZIRLAYAN : Hasan ÇETİNER Acısu İlköğretim Okulu Sosyal Bilgiler Öğretmeni