Spor Psikolojisi Konsantrasyon ve Dikkat

KONSANTRASYON Konsantrasyonun tanımı nedir? Dikkat çeşitleri nelerdir? Dikkatin yönü nasıl değiştirilir? Dikkat problemleri nelerdir? İçsel konuşma Dikkat becerisi nasıl ölçülür? Dikkat nasıl geliştirilir?

KONSANTRASYON NEDİR DİKKATİN UYGUN İPUCUNA ODAKLANMASI Çevrede uygun olmayan ipuçları yok edilmeli Örnek: Basketbol maçı Durum: Sonucu belirleyecek olan bir serbest atış Uygun ipuçları Uygun olmayan ipuçları ODAKLANAN DİKKATİN KORUNMASI Yorgunluk, dikkatin korunmasını engellememeli Örnek: Ortam: Maraton yarışı Durum: 10 km Dikkatin korunmasını engelleyici faktörler Önlemler ?

DİKKAT STİLLERİ GENİŞLİK BOYUTU 1: GENİŞ DİKKAT Dikkatin aynı anda birçok ipucuna odaklanması 2:DAR DİKKAT Dikkat bir ya da iki ipucuna odaklanması YÖN BOYUTU 1:DIŞSAL DİKKAT Dikkatin dışsal bir nesneye yönelmesi 2:İÇSEL DİKKAT Dikkatin duygu ve düşüncelere yönelmesi

DİKKAT STİLİ ÇEŞİTLERİ GENİŞ-DIŞSAL GENİŞ-İÇSEL DAR-DIŞSAL DAR-İÇSEL

DIŞSAL GENİŞ DAR İÇSEL (NİDEFFER, 1993) DEĞERLENDİRME PERFORMANS SERGİLEME DEĞERLENDİRME GENİŞ DAR ZİHİNSEL PROVA ANALİZ İÇSEL (NİDEFFER, 1993)

İYİ KONSANTRASYON Seçici dikkat Göreve % 100 odaklanma Gerekli süre zarfında uygun odağı koruma Gerekliliklere göre dikkati yönlendirebilme, değiştirebilme

KONSANTRASYON DIŞSAL Seyirci Oyuncular Hava Yedek oyuncular Antrenör Yöneticiler İÇSEL Vücuttan gelen uyarımlar Duygular Düşünceler

DİKKAT VE KAYGI DİKKATSEL TETİKTE OLMA Uyarılmış arttıkça, birey tercih ettiği dikkat stiline kilitlenir Bireyin dikkat odağı istemsiz bir şekilde daralmaya başlar Birey daha içsel olarak odaklanmaya eğilim gösterir

DİKKAT VE KAYGI AŞIRI KAYGI + UYGUN OLMAYAN DİKKAT = TUTULMA

TUTULMA (CHOKING) İçsel: Sebebi: İçsel veya dışsal olabilir Aşırı canlılık düzeyi, kendini kontrolün kaybedilmesi, başarısızlık beklentisi Dışsal: Kalabalık, başarma korkusu, antrenörün ve takım arkadaşlarının beklentilerini

TUTULMA SÜRECİ Tutulamaya neden olan koşullar: Önemli yarışmalar Yarışmada önemli bir oyun Antrenör, takım arkadaşı değerlendirilmelerinde Dikkat değişiklikleri içsel odak dar odak azalan esneklik Performansın Bozuklukları Zamanlama ve koordinasyonun kaybolması Kassal gerginlik ve yorulma Acelecilik Uygun ipuçlarına dikkat edememe Fiziksel Değişkenler Kassal gerginliğin artması Nefes alıp-verme hızının artması Kalp atım hızının artması

TUTULMANIN ÜSTESİNDE GELME… Yarışmaya benzer ortamlarda antrenman yapmak Kendine güvenin arttırılması Yarışma öncesi ve yarış esnası için zihinsel planlamanın yapılması

DİKKAT PROBLEMLERİ Geçmiş olaylara dikkat etmek Geçmişte yapılan kötü hatalar Gelecek olaylara dikkat etmek Başka bir hata yaparsam ne olur ?

DİKKAT PROBLEMLERİ Çok fazla ipucuna dikkat etmek Uzun süreli egzersiz ve yarışmalarda Geniş-dışsal odağa sahip olan insanlar Seyirci faktörü Beden mekaniğini fazla analiz etmek İçsel-dar odağa sahip olan insanlar Çabuk karar ve reaksiyon gerektiren durumlarda performans üzerinde olumsuz etki

İÇSEL KONUŞMA (SELF-TALK) Olumlu içsel konuşma Öz-saygı Güdüleme Dikkatsel odak Performans Güdüleme boyutu (ben bunu yaparım) Öğretim boyutu (gözlerini toptan ayırma) Olumsuz içsel konuşma Kaygı Olumsuz duygu durumu Şüphe

İÇSEL KONUŞMA İçsel Konuşmanın Kullanımları: Beceri kazanımı Kötü alışkanlıkların bırakılması Hareketi başlatma Çabayı devam etme

İÇSEL KONUŞMAYI GELİŞTİRİCİ TEKNİKLER Düşünceyi Durdurma İstenmeyen düşünceye konsantre ol, Düşünmeyi durdurmak için bir ipucu kullan “YETER, DUR” Zihnini temizle Görevle ilgili ipuçlarına odaklan Bu işlemi tekrarla

İÇSEL KONUŞMAYI GELİŞTİRİCİ TEKNİKLER Olumsuz İçsel Konuşmayı Olumluya Çevirme Performansı etkileyen olumsuz içsel konuşmaları belirle, Olumsuz içsel konuşmalara neden olan durumları tanı, Her bir olumsuz ifade için olumlu ifade bul, Olumsuzlar ve onlara karşılık gelen olumlu ifadelerin yer aldığı bir tablo hazırla

DİKKATİN DEĞERLENDİRİLMESİ Etkili dikkat stili Dışsal ve içsel uyarılar ile aynı anda ilgilenebilir Geniş-dışsal odak yüksek Geniş-içsel odak yüksek Dikkatini geniş odaktan dar odağa kaydırabilir Etkisiz dikkat stili Çok fazla dışsal ve içsel uyarıcıya maruz kalır Dikkatini daraltamaz Uygun ipuçlarına odaklanamaz

KONSANTRASYONU GELİŞTİRİCİ PRATİK ÖNERİLER İpucu kelimelerini kullanmak Yargılayıcı olmayan düşünceyi yerleştirmek Olumsuzdan olumluya Rutinleri yerleştirmek (planlama) Şu ana odaklanmış kalmak Bilgisayar oyunları

KONSANTRASYONU GELİŞTİRİCİ PRATİK ÖNERİLER Odak değiştirmek için; Tv önünde kitap okumak Spor müsabakası izlemek(hızlı oynanan oyunlar) Konsantrasyonu bozan dış etmenleri belirle, bunlarla başa çıkmak için strateji geliştir

KONSANTRASYONU GELİŞTİRİCİ EGZERSİZLER Dikkati değiştirmeyi öğrenmek Odağı korumayı öğrenmek Uygun ipuçlarını aramak Oyun konsantrasyonunun provasını yapmak.

İLGİNİZ ve SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER