ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİNİN TEMELLERİ Öğr. Gör. Osman GÜÇTEKİN

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ Elektriğe ilişkin olarak gözlenen ilk olay statik elektriklenmedir. Milattan 600 yıl kadar önce eski Grek (Yunan) filozofu Thales , fosilleşmiş reçine olan kehribarın saça ya da yünlü kumaşa sürtülmesiyle saman çöplerini çektiğini belirledi.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ Kehribarın çekim kuvveti çok zayıf olduğundan bu buluş pratik bir uygulama alanı bulamadı. 1540-1603 yılları arasında yaşayan İngiliz bilgin William Gilbert kehribardan başka cam ve ebonit gibi cisimlerin de aynı özelliği kazandığını gördü.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ W. Gilbert, bu olaya kehribarımsı kuvvet anlamına gelen ve kehribarın Yunanca adı olan "elektronsı" sözcüğünden türetilen elektrik kuvveti adını verdi. Sonuç olarak gerek Thales, gerekse, W. Gilbert'in buluşları statik elektrik olarak tanımlanmıştır.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1650 ve 1671 yılları arasında Otto von Guericke , elektrikle yüklü cisimler arasında çekme kuvveti olduğu gibi itme kuvvetinin de olduğunu belirledi. Aynı zamanda sürtme ile elektrik üreten makineyi yaptı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1675 yılında Isaac Newton elektrostatik indüksiyonu buldu.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1729 yılında İngiliz Stephen Gray, iletken ve yalıtkanlar arasındaki farkı gösterdi. Metallerin iletken, ametallerin yalıtkan olduğunu keşfetti.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1747 yılında Benjamin Franklin, cam ve reçinede görülen zıt iki cins elektriklenmeyi, pozitif (+) ve negatif (-) kelimelerini kullanarak ayırdı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1752 yılında Benjamin Franklin, bu kez yaptığı uçurtma deneyiyle yıldırım ve şimşeğin bir elektriklenme olduğunu kanıtladı.Bu deney paratonerin bulunması demekti.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1767 yılında Joseph Priestley elektrik yüklerinin birbirlerini, aralarındaki uzaklığın karesiyle ters orantılı olarak ittiklerini ya da çektiklerini buldu.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1777 yılında Charles Augistin Coulomb, yüklü iki metal küre arasındaki itme veya çekme kuvvetini ölçebilen aygıtı yaptı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1785 yılında Charles Augistin Coulomb, elektrik ve manyetik kuvvetleri veren ters kare kanununu buldu.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1791 yılında Luigi Galvani kurbağa bacağına iki farklı metali dokundurunca bacağın büzüldüğünü gözledi ve kimyasal yolla elektrik üreten pillerin temelini attı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1799 yılında Aleksandro Volta, çinko ve gümüş elektrotların tuzlu su içinde konulduğuda aralarında tepkime oluştuğunu keşfetti. İlk defa kimyasal yolla elektrik üretildi; yani volta pilini icat etti. İlk ticari piller üretildi.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1808 yılında Humpry Davy elektrik akımı taşıyan iki kömür elektrodu arasında ark (kıvılcım) oluşturdu. Bu olay, elektriğin ışık ve ısı enerjisine dönüşebileceğini gösterdi.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1819 yılında Hans Christon Orsted içinden elektrik akımı geçen bir iletkenin yakınındaki pusulayı saptırdığını gözlemledi. Bu bulgudan hareketle elektrik akımının manyetik alan oluşturduğunu kanıtladı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1820: Fransız matematikçi ve fizikçi André Marie Ampére (1775 - 1836), Oersted’in olgusunu betimleyen ve Ampére Yasası olarak adlandırılan magnetik alan ile bu alanı doğuran elektrik akımı arasındaki bağıntıyı formüle etti.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1825 yılında Alman fizikçi George Simon Ohm, kendi adını taşıyan kuramı (kanunu) ortaya koydu.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1829: İskoç asıllı bir Amerikalı olan Joseph Henry (1797 –1878), demir çekirdek etrafında tel sarımı suretiyle yaptığı bobin ile güçlü magnetik alan oluşturarak bir tondan fazla metali kaldırmayı başardı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1831: İngiliz fizikçi ve kimyager Michael Faraday, (1791 – 1867) Bir buhar makinesi ile bakır bir plakayı bir mıknatısın magnetik alanı içinde döndürerek elektrik üretti. Bu ilk generatördür.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1831 yılında Michael Faraday ve Joseph Henry birbirinden habersiz olarak manyetik alan içinde hareket eden iletkende elektromotor kuvvet (gerilim) oluştuğunu belirlemiş oldu. Bu buluş; dinamo, alternatör vb. cihazların geliştirilmesinde önemli bir katkı sağladı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1834: Alman fizikçi Heinrich Lenz (1804-65), Lenz yasası olarak bilinen, akan bir elektrik akımına ters yönde bir direnç vardır kuramını geliştirdi.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1844: Amerikalı Samuel Morse (1791 - 1872), kısa ve uzun sinyalleri bir hat ile göndermekle ilk elektrikli telgrafı yaptı. Kısa ve uzun sinyallerin harflerdeki kodlamasına, Samuel Morse anısına Mors alfabesi dendi.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1864: İskoçyalı matematikçi ve fizikçi James Clerk Maxwell (1831-79), Kuantum fiziği öncesi bilinen bütün elektrik ve magnetik kuramları açıkladı. Maxwell denklemleri olarak bilinen dört temel denklem onun tarafından ortaya atılmıştır.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1876: Amerikalı Alexander Graham Bell (1847–1922), elektrik titreşimlerini sese dönüştürerek telefonu buldu ve patentini aldı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1877: Amerikalı Thomas Alva Edison (1847 – 1931), sesi kaydedip yineleyebilen gramofonu (fonograf) geliştirdi.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1879: Edison karbon flamanlı akkor lamba için patent başvurusu yaptı. Üç yıl sonra New York sokaklarında bu lambalar ışıyordu. Edison yaşamı boyunca gerçekleştirdiği hareketli resim kamerası, teyp, projektör gibi çeşitli buluşları için 1093 tane patent almıştır.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1880: San Fransisko da elektrik satmak için ilk şirket kuruldu. (California Electric Light Company)

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1881: E.W. v. Siemens tarafından elektrikli tramvay yapıldı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1883: Nikola Tesla (1856 - 1943), TESLA BOBİNİ’ni buldu. Bu, elektriğin gerilimini dönüştürebilecek ve uzak mesafelere iletmeyi kolaylaştıracak bir transformatör olup Tesla’nın alternatif akım projesinin önemli bir ayağıdır.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1887: Nikola Tesla alternatif akım generatörünü buldu. Böylece elektrik enerjisi uzun mesafelere kolaylıkla iletilebilecekti.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1888 yılında DC olarak elektrik enerjisi dağıtmanın zorlukları anlaşıldı ve AC elektrik enerjisi üretim ve dağıtımına başlandı. Bu sistemde üretilen AC enerji, transformatör ile 3000 volta yükseltildi. Tüketim noktasında yine transformatör kullanılarak 500 volta düşürüldü ve alıcılar çalıştırıldı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1892: İtalyan fizikçi Guglielmo Marconi (1874 - 1937), sinyalleri birkaç km uzağa ulaştırarak telsiz telgraf patentini aldı. Daha sonra ilk kıtalararası radyo sinyalini göndermeyi başardı. 1901'de, İngiltere Cornwall'dan gönderilen sinyaller, Kanada'dan alındı. Bu olaydan sonra birçok yerde telsiz telgraf istasyonları kurulmaya başlandı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1895: Alternatif akım üreten ilk generatör Niagara şelalesine kuruldu.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1897: İngiliz fizikçi Sir Joseph John Thomson (1856 – 1940), elektronu keşfetti.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1911: Elektrikli klima yapıldı - W. Carrier. 1913: Elektrikli buzdolabı yapıldı. - A. Goss.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1920 yılında ilk hidroelektrik santral kurularak su gücüyle elektrik enerjisi üretimine başlandı. Daha sonraki yıllarda ise kömür ve petrol gibi kaynaklara dayalı elektrik enerjisi üretim santralleri kuruldu.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1923: Rus asıllı ABD'li elektrik mühendisi Vladimir Kosma Zworykin ilk kez resim tarama yöntemini tümüyle elektronik olarak yapan ikonoskopu buldu. Ertesi yıl da kineskop olarak adlandırılan resim tüpünün patentlerini aldı. Bu iki buluş, ilk televizyon sisteminin oluşturulmasına temel oluşturdu. 1950'li yıllarda televizyon artık izlenilmeye başlanmıştı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1930: ABD'li elektrik mühendisi Vannevar Bush (1890 - 1974)'un yönetiminde Cambridge'de Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT)'nde ilk bilgisayar yapıldı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1942: İlk elektronik bilgisayarın yapımına başlandı ve aygıtın yapımı 1945 yılında tamamlandı (ENIAC).

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1947: John Bardeen, Walter Houser Brittain ve William Bradford Shockley ABD'deki Laboratuvarları'nda Bell transistörü buldular. Elektrik sinyallerinin yükseltilmesini, denetlenmesini ya da üretilmesini sağlayan bu yarı iletken aygıt nedeniyle bulucular 1956 Nobel Fizik Ödülü'nü paylaşmışlardır. Transistörler elektronik alanında bir devrim olarak kabul edilir.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1954: Dünyanın ilk nükleer santralı Rusya'da elektrik üretimine başladı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1954: İlk defa güneş enerjisini doğrudan elektrik enerjisine dönüştüren foto transistör ve fotovoltaik pil keşfedildi ve patenti alındı. Bu olay özellikle uydu ve uzay çalışmalarının ivmelenmesinin en önemli nedenleri arasındadır.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1973: petrol krizi özellikle yenilenebilir (alternatif) enerji kaynaklarının önemini dünya gündemine getirmiştir.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 1986: Çernobil Faciası elektrik enerjisi üretiminde nükleer teknolojinin sorgulanmasına ve çevre örgütlerinin tepkilerinin artmasına neden oldu.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 2000 : Deniz dalgasının hareketinden yararlanılarak enerji üretilen ilk santral İskoçya'da işletmeye alındı.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 2011 Fukushima Daichi tarihteki en büyük ikinci nükleer santral faciası olarak kayıtlara geçti.

ELEKTRİĞİN KISA TARİHÇESİ 2011 Fukushima Daichi tarihteki en büyük ikinci nükleer santral faciası olarak kayıtlara geçti.