ELEKTRİK SİSTEMİ

2. ELEKTRİK SİSTEMİ 3 amaç için kullanılır ve buna göre 3 alt sistemden oluşur: İlk hareket (marş) sistemi Ateşleme sistemi (Benzinli -Otto motorlar) Akü doldurma (şarj) sistemi

Elektrik Sistemi 1-Akü 2- Şasi kablosu 3-Akım kablosu 4-Anahtar 5-Yardımcı anahtar 6-Konjektör 7-İlk hareket motoru 8-ilk hareket motoru otomatiği 9-Alternatör (şarj dinamosu) 10-Krank mili volanı 11-Vantilatör 12-İndüksiyon bobini 13-Distribütör 14-Buji

Akü Doğru akım elektrik enerjisini kimyasal enerjiye çevirip depo eden, devresine alıcılar bağlandığında bu enerjiyi tekrar elektrik enerjisine dönüştürerek alıcıları çalıştıran, elektro kimyasal statik bir elemandır. Akünün Görevleri Motor çalışmadığı zamanlarda kullanılacak alıcılara akım göndermek (Radyo, Kalorifer, çakmak, lambalar gibi alıcılar) Motorun ilk çalıştırılmasında marş motoruna elektrik akımı vermek Motor çalışırken elektrik sisteminde akım ve gerilim dengelemesi yapmak.

Akü Yoğunluk Kontrolü Elektrolit yoğunluğunu ölçmeye yarayan alete Hidrometre denir. Batarya işlerinde kullanılan hidrometreler bir cam tüp içerisinde bölümlenmiş şamandıradan ibarettir. Tüpün ucundaki lastik şırınga sıkılıp bırakılınca tüpe elektrolit alınır. Sıvının yoğunluğuna göre şamandıra yüzer. Sıvı seviyesinde elektrolit yoğunluğunun değeri okunur.

Elektrolit yoğunluğuna göre bataryanın şarj durumu 1,28 - 1,26 tam şarjlı 1,26 - 1,23 3/4 şarjlı 1,23 - 1,20 1/2 şarjlı 1,20 - 1,17 1/4 şarjlı 1.17 - 1,14 şarjsız 1,14 - 1,11 tamamen boş Renklere göre hidrometrede batarya şarj durumu Mavi - Şarjlı Sarı - 1 / 2 Şarjlı Kırmızı- Şarjsız

1- İlk Hareket (Marş) Motoru Görevi, motora ilk hareketi vermek olan marş sistemi bunu marş motoru ile gerçekleştirir. Marş motoru elektrik enerjisini hareket enerjisine çevirir. Hareket için ilk enerjiyi akümülatörden alır. Marş motoru hareketini volan dişlisine iletir. Volan dişlisi de krank milini harekete geçirerek motorun çalışmasını sağlar.

İlk Hareket (Marş) Motoru Bir motoru çalıştırabilmek için gereken en az döndürme hızı, motorun yapısına ve çalışma koşullarına bağlı olarak değişir; Benzinli motorlar için 40-60 d/d Dizel motor için 80-100 d/d’dır.

İlk Hareket (Marş) Motoru Uzun süreli marş yapma, aküye ve marş motoruna zarar verir. Sürekli olarak marş yapma süresi 10–15 sn.dir. 10–15 sn.den fazla marş yapılırsa akü boşalır. Motor çalışırken marş yapılmaz. Eğer yapılırsa marş dişlisi ve volan dişlileri zarar görür. Marş durumunda marş motoru dönmüyorsa sorun akünün zayıflaması olabilir.

Marş Sisteminin Parçaları Akü, Kontak anahtarı, Marş motoru, Marş şalteri veya marş selenoidi, Volan, Volan dişlisi

2- Ateşleme Donanımı Otto motorlarda emme zamanında silindir içerisine alınan hava- yakıt karışımının kontrollü bir şekilde tutuşturulması gereklidir. 2 veya 4 zamanlı “Otto” motorlarında emme zamanında içeri alınan karışım, sıkıştırma zamanında sıkıştırılarak basınç ve sıcaklığı yükseltilir. Sıkıştırma sonunda, karışımın mümkün olduğu kadar üst ölü noktaya yakın bir zamanda (yerde) tutuşturulması ile üst ölü noktayı birkaç derece geçe maksimum basınç oluşturulması kontrollü bir yanma ile sağlanmalıdır. Bu nedenle emme zamanında silindir içerisine alınan karışımın tutuşturulması bir kıvılcım (elektrik arkı) ile olur.

ATEŞLEME SİSTEMİ NEDİR? Benzinli motorlarda silindir içindeki karışımı tutuşturabilecek kıvılcım oluşabilmesi için; yüksek gerilim üreten ve bu gerilimi motorun değişik çalışma koşullarında ateşleme sırasına göre silindirlere dağıtan sisteme ateşleme sistemi denir. Bu amaçla 6 V yada 12 V akü gerilimi 15 000-20 000 V arasında bir değere yükseltilerek, buji tırnakları arasında elektrik arkı oluşturulmaktadır. Ateşleme sistemleri Manyetolu Ateşleme Sistemi Akülü (klasik) Ateşleme Sistemi Elektronik Ateşleme Sistemi

İndüksiyon Bobini Nedir? Akü veya manyetodan alınan 6-12 V’luk gerilim indüksiyon bobini ile 15 000-20 000 V değere yükseltilir, bu yüksek gerilim, bujide ateşleme için gereken kıvılcımı oluşturur. Bu kıvılcım, yanma odasındaki bujinin iki elektrodu arasında meydana gelmektedir Distribütör (dağıtıcı) Nedir? Distribütör (dağıtıcı) oluşan yüksek gerilimi ateşleme sırasına göre bujilere dağıtır, hareketini kam (eksantrik) milinden alır.

Dağıtıcı Buji Kıvılcım Kontak Devre Kesici Akü İndüksiyon Bobini (Elektrik arkı) Kontak Kondansatörler elektrik yüklerini kısa süreliğine depo etmeye yarayan devre elemanlarıdır Devre Kesici Akü İndüksiyon Bobini Kapasitör/kondansatör/meksefe

Buji Aldığı çok yüksek elektrik gerilim (20 000 V) ile kıvılcım oluşturarak ateşleme yapar ve silindirde sıkıştırılan dolgunun yakılmasını sağlar

3- Akü Doldrma Sistemleri (Şarj Jeneratörleri) Görevi, motorun ilk harekete geçmesi sırasında aküden çekilen elektrik enerjisini yeniden doldurmak ve çalışma sırasında tüketiciler için gerekli olan enerjiyi sağlamaktır. Jeneratör motor tarafından bir kayış-kasnak düzeni ile tahrik edilir. Şarj jeneratörleri iki gruba ayrılır: Şarj dinamoları (doğru akım jeneratörleri) – Eski sistem Alternatörler (alternatif akım jeneratörleri) – Günümüzde kullanılan araçlarda

Konjektör (Regülatör)ün görevi, aternatörlerde şarj gerilimini belli bir değerde sınırlayarak sistemdeki bütün alıcıları yüksek gerilimden korumaktır. 1 Motor yüksek devirlerde çalışıyor ve Şarj sisteminin ürettiği akım alıcıların harcadığı akımdan yüksek Sistemin ürettiği akımın bir bölümü alıcılara bir bölümü de akünün şarj edilmesine harcanır. Elektrikli alıcılar kullanılmıyor ve Akü tam şarjlı şarj sisteminde konjektör devreye girerek şarj akımını sınırlar ve sistemi boşta çalıştırır. 2

Şarj Sisteminin Parçaları Araç motoru düşük devirlerde çalışırken şarj sisteminin vereceği akım alıcıları beslemeye yetmeyebilir. Bu durumda alıcıların beslenmesi işini alternatör ve akü birlikte yapar. 3 Şarj Sisteminin Parçaları Akü, alternatör, regülatör (konjektör), şarj göstergesi, devre kabloları