Türkiye’de Spor Yönetimi

Kısa Tarih Türkiye’de spor 1922’de İstanbul’da 16 spor kulübünün bir araya gelerek İdman İttifakını oluşturmasıyla ilk çok sporlu ve özerk bir spor yönetim örgütüne sahip olmuştur: İdman ittifakı heyet-i muvakkadesi

1936’da bu özerk kurum spora siyasetin müdahalesiyle yerini “Türk Spor Kurumu”na bırakmıştır.

Kısa Tarih 1938’de günün koşulları ve siyasi istekler nedeniyle sporun yönetim sorumluluğu 3530 sayılı kanunla Başbakanlığa bağlı “Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğü”ne verilmiştir.

Kısa Tarih Bu örgüt 1942'de 4235 sayılı yasayla kuruluş yasası değiştirilerek Milli Eğitim Bakanlığı'na, 1960 yılında tekrar Başbakanlığa bağlandı.

Kısa Tarih Spor işlerinin ilk kez bakanlık düzeyinde ele alınması 1969'da kurulan 2. Demirel Hükümeti'nde (3 Kasım 1969) “Gençlik ve Spor Bakanlığı”nın kurulmasıyla gerçekleşti. 6 Şubat 1970 tarih, 3/707 sayılı Cumhurbaşkanlığı tezkeresiyle sporun yönetimi adı geçen Bakanlık kapsamına alındı.

Kısa Tarih 1982 tarihli yeni Anayasa'da spora yer verildi. Böylece ülkemizde ilk kez spor ve sporcu Anayasa'nın teminatı altına alındı.

Kısa Tarih Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü'nce yönetilen Türk sporu 14.12.1983 tarihinde de 179 sayılı kanun hükmünde kararnameyle Milli Eğitim ve Gençlik ve Spor Bakanlığı bünyesinde alındı.

Kısa Tarih 1986 yılında 3289 sayılı yasayla BTGM olan adı, Beden Terbiyesi ve Spor Genel Müdürlüğü olarak değiştirildi. 1989 yılında Başbakanlığa (Devlet Bakanlığı sorumluluğunda) bağlandı ve adı "Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü" olarak değiştirildi.

Kısa Tarih 17 Haziran 1992 tarihli ve 3813 sayılı kanunla Futbol Federasyonu özerk oldu, 1993 yılında federasyon başkanlarının seçimle iş başına gelmesine ilişkin yönetmelik çıkarıldı. İlk seçimler 5230 delegenin katılımıyla 5 Aralık 1993'te yapıldı.

Kısa Tarih 13 Mart 2004’de 5105 nolu “Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” (md. 2, ek 9. md) değişikliği ve 14/07/2004 tarihli ve

Kısa Tarih 25522 sayılı Resmî Gazete’de “Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Özerk Spor Federasyonları Çerçeve Statüsü” yayınlandı.

Kısa Tarih Futbol dışındaki spor federasyonları da özerk olmaya başladılar ve bir iki federasyon dışında spor federasyonları özerk oldu.

Kısa Tarih 2011 yılında Gençlik ve Spor Bakanlığı kuruldu. Spor Genel Müdürlüğü (bağlı kuruluş) Gençlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Proje ve koordinasyon Genel Müdürlüğü Eğitim Kültür ve Araştırma Genel Müdürlüğü olmak üzere (2 adet daha var) yeni bir yapılanmaya gidildi.

2.1.BAGIMSIZ YAPILANMA 2.1.1.Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK) 1908'de Selim Sırrı Tarcan tarafından Osmanlı Milli Olimpiyat Komitesi kurulmuş ve 1911 'de IOC tarafından resmi olarak kabul edilmiştir. 1962'ye kadar başkanları devlet tarafından atanan TMOK 1962’de tam bağımsız oldu. 1956 olm. Oy. öncesi BTGM ve Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Başkanı imzası atan Nizamettin Kırşan

TMOK TMOK bugün Türkiye’nin spordan sorumlu hükümet dışı en önemli kuruluşudur.

TMOK TMOK’un amaçları IOC kuralları uyarınca ülkede amatör sporu ve olimpik faaliyetleri geliştirip, olimpizm ruhunu yaymak, spor ve ilgili konularda araştırmalar yapmak olarak özetlenebilir.

TMOK Görevleri kısaca şöyledir; Olimpik hareketin ve sporun geliştirilerek korunması Olimpiyat ve benzeri oyunları Türkiye’de yapılması halinde bunların organizasyonu Türk spor federasyonlarının IOC ve diğer milli olimpiyat komiteleri ile bağlantılarını sağlamak

TMOK Olimpiyatlara katılacak sporcuların kontrolü Olimpiyatlara katılacakların oluşturulması, yönetilmesi, gereksinimlerinin karşılanması ve denetimi Spor federasyonlarıyla bağlantı kurma ve işbirliği

TMOK Yılda bir kez 'olimpik gün' düzenlenmesi, Anti-Doping çalışmalarının desteklenmesi ve denetlenmesi, Sporda fair play olgusunun geliştirilmesi,

TMOK TMOK, En üst düzey karar organı olan Genel Kurul, Yönetim ve yürütme işlerini yapan Yönetim Kurulu, Denetleme ve kontrol organı olarak Denetleme Kurulu, Konsey ve çeşitli çalışma alanları olan 12 komisyondan oluşur. Merkezi İstanbul'da bulunan TMOK'un taşra teşkilatlanması veya başka bir şubesi yoktur.

Türk Spor Vakfı TMOK tarafından spora parasal kaynak yaratmak için kurulmuştur. Faaliyetlerini üç temel platformda gerçekleştirir. Türk Sporunun gelişmesini sağlayacak nitelikte bilimsel araştırmalar yapmak,

Sporun her dalında teknik ve idari yöneticilerin, özellikle sporcuların eğitimini sağlamak, sporcuların gelişerek, performans arttırmaları için destek ve yardımda bulunmak, Federasyonların etkinliklerin oluşmasına katkıda bulunup, malzeme ve teknik eleman sağlaması açısından yardımcı olmaktadır.

2.1.3. Türkiye Amatör Spor Kulüpleri Konfederasyonu 29 Ekim 1980 tarihinde Ankara, Bursa, Trabzon ve Samsun Amatör Spor Kulüpleri Federasyonları’nın katılımlarıyla Dernekler Kanununa göre kurulmuş bir üst örgüttür.

Amacı Amatör spor kulüplerini savunmak, Türkiye'de spor yönetimine katılmak, Kulüpler için mali kaynak aranmasına, kadro eğitimine ve gerekli malzeme teminine katkıda bulunmak.

2.1.4. Spor Bilimleri Derneği 1992 yılında bir grup spor bilimci tarafından kurulan dernek Türkiye’de yaşayan bireylerin sağlıklı ve aktif bir yaşam tarzını benimseyip sürdürmelerini, Beceri ve performans sporlarının gelişimine katkıda bulunmayı benimsemiş bir kuruluştur.

2.1.5. Kulüpler ve Diğerleri Türkiye’de sporun bağımsız yapılanmasına bakıldığında TMOK'un dışında kalan spor örgütlerinin spor yönetim organları olarak değil de daha çok spora destek veren kurumlar olduğu görülmektedir.

Kulüpler ve Diğerleri 23/11/2004 tarih ve 5253 sayılı Dernekler Kanununa göre kurulan spor kulüplerinin 2000 yılı rakamlarına göre sayısı 5862, 2014 2015 Askeri 12 6 İhtisas 608 516 Müessese 1.221 1157 Okul 1.542 1219 Spor Kulübü 6.637 10808 Toplam 13.211 13.706

Kulüpler ve Diğerleri Spor kulüplerinin önemli bir kısmı kamu kurum ve kuruluşlarının bünyesinde (DSİ. Ego. TMO, Gazi Ünv. Spor Kulübü vb) yer almaktadır. Ekonomik sıkıntılarında etkisiyle özel girişimin spor kulüplerine destek olma ya da spor kulübü oluşturma gibi bir eğilimi olmadığı söylenebilir.

Kulüpler ve Diğerleri Takım sporları ya da ferdi sporlarda kulüplerin çoğu ya kamu kuruluşları, ya taşradaki Genlik Spor İl Müdürlükleri ya da bankalar tarafından desteklenmektedir. Özellikle futbolda belediyeler (yeni belediye kanunu ile bu durum ortadan kalmış görünmekte) kendi adlarıyla kulüpler oluşturmaktadır.

Kulüpler ve Diğerleri Bunun dışında spor kulüplerinin büyük çoğunluğu Sadece bir ya da birkaç branşını organize edip desteklemekte ve Gönüllü katılımcılardan çok, lisanslı sporculara, Herkes için spor fikrinden ziyade, yarışma sporlarına yönelik hizmet vermektedir. 

Bu konuda da başarılı olup olmadıklarını gösteren rakamlar (2008 yılı futbol hariç 543.451) 2014 yılı rakamları meb,tff,sgm ve spor kartı dahil 2008-2014-2015 Lisanslı Faal Futbol Bayan 456.596 1.308.393 1.116,401 54.605 549.972 154,219 3377 Erkek 1.184.386 3.412.978 2,417,911 125.678 1.584.291 297,204 593.388 Toplam 1.640.982 4.721.371 3,534,312 180.283 2.134.263 451,423

2.1.6. Yerel Düzeyde Türkiye’de sporun bağımsız yapılanmasında yerel düzeyde kayda değer bir teşkilat mevcut değildir. Ancak, dernekler kanuna tabi kurulan bazı dernekler ve bazı siyasi partilerin 'gençlik kolları' taşrada kendi çabaları ile bir takım sportif etkinlikler düzenlemektedir.

DEVLET YAPILANMASI Türkiye’de spor Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından temsil edilir.

DEVLET YAPILANMASI Anayasanın öngördüğü maddeleri yerine getirmek üzere sporu yöneten sorumlu kurum 2011 yılından bu yana GSB bağlı olarak çalışan Spor Genel Müdürlüğüdür (SGM).

DEVLET YAPILANMASI Spor Genel Müdürü kendisine doğrudan bağlı özel kalem müdürlüğü ile danışma, ceza, disiplin, teftiş, hukuk, savunma gibi alanlardaki kurul ve başkanlıklarla 81 Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Başkanları ile çalışır.

DEVLET YAPILANMASI 4 Genel Müdür yardımcısı kendilerine bağlı federasyon başkanlıklarından ve 12 daire başkanlığından sorumludur.

DEVLET YAPILANMASI olmak üzere 4 birimden meydana gelir. SGM Merkez teşkilatı Ana Hizmet Birimler, Yardımcı Birimler, Danışma- Denetim ve Bağlı Birimler olmak üzere 4 birimden meydana gelir. Taşra Teşkilatı ise il ve ilçe Müdürlüklerinden oluşur.

DEVLET YAPILANMASI SGM'nin görevleri kısaca şöyledir; Vatandaşın ve okul dışı gençlerin fizik, moral güç ve yeteneklerini sağlayan beden eğitimi, oyun, jimnastik ve spor faaliyetlerini yürütmek,

DEVLET YAPILANMASI Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bütün öğretim kurumlarının; yurt içi ve yurt dışı spor faaliyetlerini programlamak, beden eğitimi ve spor faaliyetlerinin esaslarını tespit etmek, yürütmek, bu faaliyetlere ait araç, gereç ve benzeri ihtiyaçları sağlamak

DEVLET YAPILANMASI Okul dışı izcilik ve spor faaliyetleri ile gençlik faaliyetlerini programlamak, düzenlemek, yönetmek ve gelişmesini sağlamak Sporcu ve spor kulüpleri ile gençlik derneklerinin tescil işlemlerini yapmak.

DEVLET YAPILANMASI Spor federasyonlarının kurulması ve spor dallarını belirlemek için gerekli usul ve esasları tayin ve tespit etmek, Spor müsabakalarında milletlerarası kuralların ve her türlü talimatın uygulanmasını sağlamak,

DEVLET YAPILANMASI Gençliğin boş zamanlarının değerlendirilmesi hususunda diğer kuruluşlarla işbirliği yapmak, Sporcu sağlığı ile ilgili tedbirleri almak

DEVLET YAPILANMASI Beden eğitimi ve spor alanında teknik bilgi ve spora ilgiyi artıracak yayınlar yapmak.

DEVLET YAPILANMASI Beden eğitimi, gençlik ve spor faaliyetleri için gerekli olan saha. tesis ve malzemeleri yaptırmak, işletmek ve bu tesisleri vatandaşın kullanımına sunmak.

DEVLET YAPILANMASI Uluslararası spor temas ve münasebetlerinde resmi merci görevi yapmak. Spor kulüp ve kuruluşları ile spor amacını taşıyan teşekkül, sporcu ve spor elemanlarını denetlemek.

DEVLET YAPILANMASI Başarılı sporculara ve çalıştırıcılarına yardım etmek ve ödüllendirmek.

Yerel Düzeyde Devletin spordaki yerel temsilcisi SGM'nin taşra teşkilatıdır. İllerde Gençlik Hizmetleri ve Spor il Müdürlükleri, ilçelerde Gençlik Hizmetleri ve Spor İlçe Müdürlükleri vardır. İllerde vali ilçelerde kaymakam Gençlik Hizmetleri ve Spor başkanıdır.

Yerel Düzeyde İl ve İlçe Müdürleri SGM’nin görevlerini taşrada yerine getirmekle yükümlüdür. Ayrıca, illerde federasyonlarla taşranın uyumlu çalışmasını sağlamak ve bağlantı kurmakla görevli gönüllü spor dalı temsilcileri bulunur.

Yerel Düzeyde 13/07/2005 tarih ve 5393 sayılı Belediye kanununda belediyelere sporla ilgili çeşitli görevler verilmiştir.

Yerel Düzeyde Bunun yanı sıra Belediyelere 3289 sayılı kanuna göre belediye ve il özel idarelerinin 1 yıl önceki gelirleri toplamının %1’ini spor faaliyetleri için tahsis etme zorunluluğu getirmiştir.

Yerel Düzeyde Kanunun bu maddesi 2005 yılında yürürlükten kaldırılarak, spor bu destekten mahrum bırakılmıştır (tam faydalandığı da olmamıştır).

Yerel Düzeyde Ancak, ülkenin yıllardır içinde bulunduğu ekonomik durum dikkate alındığında yerel yönetimlerde sporun hatta eğitimin öncelikli yatırım alanları olmadığı açıktır. Türkiye'de belediye giderlerinin %0,08’ini eğitim, kültür, sanat ve spor oluşturur.

Federasyonlar Türkiye’de Nisan 2004 yılında GSGM kanununda yapılan değişiklikle spor federasyonlarına özerklik hakkı tanınmıştır. 2011’den bu yana federasyonlar idari ve mali yönden bağımsız yapı içinde faaliyetlerini sürdürmektedir.

Federasyonlar Ülke'de spor ekonomik kaynak yaratma açısından büyük sıkıntılar içindedir. Bağımsız kurumların teşekkül edememesi ve devlete bağımlı federasyonların bağımsızlaşamaması büyük ölçüde bu sebeplerin içinde sayılmaktaydı.

Federasyonlar Ancak, bugün Federasyonların önemli bir çoğunluğu özerk hatta bağımsız olmuştur. Dolayısı ile bu sıkıntılar da bitecek.

Finans Genel Müdürlüğün Gelirlerini Spor lotari hisseleri, Genel bütçeden alınan ödenek, Spor müsabakalarından alınacak hisseler, Her türlü reklam ve yayın hakkı gelirleri, Bağışlar, Gayrimenkul satış gelirleri vb. oluşturur (GSGM Kanun Md:14-m).

Sayılarla Avrupa ve Türkiye Aşağıda açıklanacak olan rakamlar dersin bundan sonraki kısımlarına temel olması amacıyla verilmiştir.

Sayılarla Avrupa ve Türkiye Bu sayılar, diğer alanlarda olduğu gibi sporda da gelişmiş ülkelerin spora bakışlarını ve verdikleri önemin temel bir göstergesi olması bakımından sporla ilgili her türlü kurum kuruluş ve kişiler açısından İBRETLİKTİR

Avrupa Ülkelerinin Nüfus, Kulüp ve Sporcu Sayıları Ülke adı Nüfus Kulüp Sayısı Sporcu Sayısı Kulüp Başına Düşen Nüfus Kulüp Başına Düşen Sporcu Sayısı Belçika 9.890.000 17.500 1.350.000 565 77 Danimarka 5.135.400 9.808 1.850.000 524 189 Fransa 55.000.000 165.000 13.000.000 333 79 Almanya 83.300.000 80.000 24.000.000 1.000 300 İtalya 57.080.000 70.000 14.000.000 815 200 Lüksemburg 378.400 1.100 120.000 344 109 Hollanda 15.000.000 36.000 4.000.000 417 111 Portekiz 10.500.000 5.000 2.000.000 2100 400 Britanya 57.411.000 160.000 6.500.000 359 40 Türkiye 73.000.000 10.020 850.000 8186 75

AVRUPA ÜLKELERİNDE NÜFUS VE SPORCU SAYILARI ORANLARI Ülke Adı % Nüfus/Sporcu Sayısı Belçika % 13,650 Danimarka % 36.024 Fransa Almanya % 30 İtalya % 24.526 Lüksemburg % 31.712 Hollanda % 26.666 Portekiz % 19.047 Britanya* % 11.321 Türkiye % 0.833