ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ VE ÖĞELERİ Doç. Dr. Hakan KOLAYİŞ

Davranış İnsanın başka bir insan ya da araştırmacı tarafından gözlenebilen ya da kendisince değişik yöntemlerle anlatılabilen bilinçli etkinliktir. insan davranışını oluşturan 3 ana öğe vardır. Bilişsel (cognitive) etkinlikler: düşünme, akıl yürütme, sorun çözme, anma, kavram ve ilke öğrenme, Devinimsel (psikomotor) etkinlikler: yürüme, yazma, konuşma, belli makine ve aletleri kullanma, Duyuşsal (algısal) etkinlikler: tutumlar, çoşkular, değerler, ilgiler, güdüler,

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ Nasıl ki insanlar, yaşamlarını davranışlarına borçlu iseler, örgütler de yaşamlarını üyelerinin davranışlarına borçludur. İnsanlar örgütlerde ürün üreterek örgütün yaşamasına katkıda bulunurlar. Örgütsel davranış örgütün amaçlarını gerçekleştirmek için üyelerinin yaptıkları etkinliklerden oluşur.

Örgütsel davranışın öğeleri Güdülenme (motivasyon) Yeterlik Ortam Etkileşim Edim

Güdülenme (motivasyon) İş görenin gerçekleştireceği amaçlar kendisince değil, örgütçe konulmuştur. Bu yüzden güdülenme çoğunlukla içsel olmaktan çok dışsal zorlamayla oluşturulmaya çalışılır. Örgütsel amaçlara güdülenme istenen düzeye çıkarılmaya bilir.

Yeterlik Örgütün iş görenlerinden istediği yeterlik, çoğunlukla belli bir alanda ve yüksek düzeydedir. Aynı bilgi ve becerileri sürekli yinelemeye dayanan yeterlik, iş göreni tutum bozukluklarına götürebilir ya da rahata alıştırabilir.

Ortam Örgüt ortamı, çoğunlukla daha katı ve kısıtlı ilke ve kurallara sahiptir. Bu ortam, çoğu kez işin yapılmasına elverişli koşullarla donatılmış olduğundan, sağlığa, değişikliğe, kişisel biçime daha az uygun olabilir.

Etkileşim Örgüt ortamında iş görenin kiminle, nasıl etkileşeceği, çoğunlukla ilke, kural, biçim ve programa bağlanmıştır. Kimi kez iş görenin doğal gereksinimlerinin karşılanması bile kısıtlanmış ve sınırlanmış olabilir. İş gören yönlendirilmiş ve kısıtlanmış bir etkileşim yapmak zorunda kalabilir.

Edim Edim, elde edilen üründür. İş görenin çalışma biçimi ve elde edeceği edim, önceden belirlenmiş, programlanmış ve ölçülenmiştir. Belli edimleri, belli nicelikte ve nitelikte elde etmek zorundadır. Görevi değiştirilmedikçe değişik bir ürün üretmesine izin verilmez. Belli bir ölçünün altına düşen edimi için cezalandırılır ya da üstüne çıkan edimi içinde ödüllendirilme olasılığı yüksektir.

Örgütsel davranışın amacı Örgütsel edim elde etmektir. Örgütsel edim,örgütün amacını gerçekleştirmek için, her iş görenin payına düşen ürünü üretme, işi yapmak, işi bitirmek, görevde başarı göstermek, verimliliğe ulaşmak gibi sözlerle anlatır. Örgütsel edim, ürün, hizmet, başarı, iş, haz gibi iş görenin örgütsel davranışları sonucunda elde ettikleridir.

Örgütsel edinimin formülü Bilgi x beceri: yeterlik Tutum x görev: güdülenme Yeterlik x güdülenme: davranış Davranış x örgütsel ortam: örgütsel davranış Örgütsel davranış x örgütsel amaçlar: örgütsel edim

Örgütsel ortam Örgütün her türlü kaynak, araç, gereç ve benzerlerini içine alan; iş göreni örgütsel edime götüren tüm etkenleri kapsayan bir kavramdır.

Örgütsel davranış oluşum modeli A. Davranışı yapan iş gören: örgütün varoluşunu borçlu olduğu “ ben sistemi” dir. B. Örgütün işlevsel çevresi: örgütün kuruluş nedeni olan amaçlarını gerçekleştirecek işleri ve bunların araçları olan fiziksel, teknik, teknolojik varlıkları içerir. İşlevsel çevre, göreli bir sistemdir. Görev iş akımı, ve sıradizin alt yapılarını oluşturur. C. Örgütün toplumsal çevresi: örgütün amaçlarını gerçekleştirmeye, iş görenin gereksinimlerini karşılamaya yardımcı olan kişiler arası ilişkiler dokusu ve bunların doğurgularıdır. Bu çevre örgütün kültürel yapısı ile kümeleşme ve rol yapılarından oluşur. Toplumsal çevre örgütün toplumsal açık bir sistem olmasını sağlar

Roller A B / A C / B C / A-B=görev: Personelin örgütte yapmakla vazifeli olduğu görevleri A-C=rol: Personelin çevresindeki diğer çalışanların kendinden beklediklerini yerine getirmesidir B-C=ortam: Örgütün işlevsel çevresi ile toplumsal çevresinin etkileşimi ile oluşur

Sorular