İnternet Nedir? Nasıl Çalışır? ve Nasıl Çalışır? Dr. Süleyman Sadi Seferoğlu Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi 06532 Beytepe - ANKARA 1 1

İnternet dünya çapında herkese açık bir haberleşme ağıdır. İnternet: Birbirlerine bağlı ağlardan oluşan küresel bir ağ İnternet, milyonlarca bilgisayarı birbirine bağlayarak dünya çapında iletişim yapma olanağı sağlayan uluslararası bir bilgisayar ağıdır. İnternet dünya çapında herkese açık bir haberleşme ağıdır. İnternet, merkezi bir otoriteden yoksun, kontrolsüz bir ağdır. 2 2

İnternet’e Bağlanma (1) Kişisel Bilgisayarınız 33.6 Kbps dial-up Octal omurga (155 Mbps) İnternet Servis Sağlayıcısı T1 hattı ulaşımı (1.544 Mbps) 3 3

İnternet’e Bağlanma (2) Bireysel İnternet servisi veren kuruluşlara “İnternet Servis Sağlayıcıları” (İSS) denir. İnternet’e bağlanmak için bilgisayar donanımına ve yazılımına ve ayrıca bir telefon hattına sahip olmak gerekir. Bunun yanında ayrıca bir İnternet Servis Sağlayıcısı (ISS) gereklidir. Bilgisayar+Modem+İletişim Yazılımı+Telefon Hattı => İSS => Dünya

İnternet’in posta servisi İnternet’in çoklu ortam bölümü İnternet’i Tanıma (İnternet Kaynakları) E-Posta İnternet’in posta servisi IRC FTP Telnet Gopher Web (World Wide Web) İnternet’in çoklu ortam bölümü 4 4

İnternet Servisleri: E-Posta (1) E-posta (e-mail), İnternet’in posta sistemidir. E-posta, bireylerin bilgisayar ağına bağlantısını sağlayan bir araçtır. Bu sistem, bireylerin bir veya birden fazla alıcıya mesaj yollayabilmelerine olanak verir. Günümüzde modern e-posta servisleri e-posta mesajlarına ses, video ve grafiklerin eklenmesine olanak vermektedirler. E-postanın işleyişi normal postanın işleyişiyle bir paralellik taşır. Bireyler başkalarına, onların e-posta adreslerini kullanarak mesaj yollarlar. Mesaj alan bireyler de mesajı yollayan bireyin adresine yanıt yollarlar.

İnternet Servisleri: E-Posta (2) E-postanın üstünlükleri: En açık avantajı hızlılığıdır. Normal posta ile bir mesaj yollama işi günler alabilir. E-posta ile ise dünyanın öbür ucuna yollanan bir mesaj bir kaç dakika veya saniye içinde yerine ulaşabilir. E-postanın bir başka avantajı da kullanıcının e-postayı kullanarak veritabanlarına ve dosya arşivlerine/kütüphanelerine ulaşabilmesidir. E-postanın telefona da üstünlüğü vardır. Birine bir mesaj yollanmak istendiği zaman, gönderici mesaj yollama işini kendisine uygun olan bir zamanda yapar ve alıcı da mesajı kendisine uygun olan bir zamanda okur ve yanıtlar. E-posta, sistemin geneli için yapılan genel harcamalar göz önüne alınmazsa ücretsizdir.

E-Posta: Herkesin kendine özgü bir adresi ve posta kutusu vardır sadi@hacettepe.edu.tr destek@ibm.com.tr İnternet president@whitehouse.gov tuketici@hurriyet.com.tr cankaya@tccb.gov.tr

Tartışma Listeleri Tartışma listeleri belli konuların tartışıldığı ortamlardır. Tartışma listelerinin isimleri ve adresleri vardır ve listeler belli tür makinalarda yer almaktadırlar. Bu makinalara “listserv” (veya listprotocol) denilmektedir. Bir tartışma listesine yollanan mesajlar bir sunucu bilgisayar aracılığıyla çoğaltılarak listeye üye olan herkesin posta kutusuna gönderilmektedir. . İlgi duyulan bir konuyla ilgili olarak kurulan bir tartışma listesine üye olunarak dünyanın değişik yerlerinde o ilgi alanında çalışanların (meslektaşların) ya da ilgili diğer kişilerin fikirlerini öğrenmek ve bu arada kendi düşüncelerimizi de onlarla paylaşmak mümkün olabilmektedir.

USENET: Ortak İlgi Alanlarının Buluştuğu Yer alt.magic rec.sport.weightlifting sci.chem clari.news.education clari.news.usa.gov.misc soc.culture.turkish 6 6

Telnet: Uzaktaki Bilgisayara Bağlanma Kişisel Bilgisayarınız Octal omurga (155 Mbps) Uzaktaki Bilgisayar 33.6 Kbps çevirmeli arama İnternet Servis Sağlayıcısı(ları) T1 hattı ulaşımı (1.544 Mbps) Telnet, bir kullanıcının İnternet üzerinden başka bir bilgisayara (oradaymış gibi) bağlanmasına olanak veren bir sistemdir.

Dosya Transfer Protokolü (FTP) : Dosya Yükleme/İndirme Dosya aktarımı (FTP) iki bilgisayar arasında dosya aktarımına olanak sağlayan bir sistemdir. Nüfus Sayımı 7 7

İnternet Servisleri: Gopher (1) Gopher, hiyerarşik bir menü yapısına sahip, İnternet’teki değişik bilgisayarlarda bulunan dizinleri ve dosyaları gösteren ve kullanıma sunan metin-tabanlı bir sistemdir.

İnternet Servisleri: Gopher (2) Gopher, hiyerarşili menü sistemine dayanan bir bilgi bankasıdır.

World Wide Web (WWW, Web, W3): Grafik Arayüzü Web İnternet’in çoklu-ortam bölümüdür. İnternet’in bu bölümünde metinlerin yanında grafikler, hareketli resimler, sesler, video ve film klipleri, çeşitli canlandırmalar, yazılım programları vb. şeyleri gözlemek mümkündür. NASA Web Tarayıcıları

World Wide Web: Alan Adları (Domain Names) .edu=education=eğitim kuruluşları (üniversite) .com=commercial=ticari kuruluşlar .org=organization=sivil toplum örgütleri, vakıflar, dernekler .net=networks=İnternet hizmeti veren kuruluşlar .gov=government=kamu kuruluşları .mil=military=askeri kuruluşlar .k12=12 Yıllık eğitim (İlköğretim Okulları ve Liseler) .bbs=Bulletin Board System=Bülten Panosu (BBS) hizmeti veren kuruluşlar .gen=general=genel adresler .nom=Bireylerin kullanımı için alt alan.

İnternet’te Adresler İnternet’te herkesin kendine özgü bir adresi vardır. Adresler hiyerarşik bir yapıya sahiptir (özelden genele doğru gider) ve adresin yapısı, servisin ne tür bir servis olduğunu ve hizmetin ne tür bir kuruluştan alındığını bildirir. İnternet adreslerinde her bölüm nokta işareti ile ayrılır. E-Posta sisteminde adreslerin yapısı aşağıdaki gibidir: <kullanıcı.kimliği@ana.sistemin.adresi.tür> Web’de adreslerin yapısı: Yöntem://servis.kurum.alanadı.tür/bilgidosyası Örnekler: http://www.hacettepe.edu.tr/ http://www.yok.gov.tr/

İnternet’te Haberleşme IRC (Internet Relay Chat) Sohbet Odaları Real Audio İnternet Telefonu E-Posta 9 9

IRC: Bütün Dünya İle Etkileşimli (İnteraktif) İletişim > Türkiye’de Bilgisayar Destekli Eğitimin Durumu. > Eğitimde Yeni Yapılanma? > Yaz tatili ile ilgili planlarımız? 12 12

Real Audio: Geçmişi ve Geleceği Dinlemek İnternet CD - Depo Sunucusu 12 13

İnternet Telefonu: Bütün Dünya İle İletişim 12 14

İnternette Arama/Tarama Yapma Archie Veronica Gopher WAIS Webcrawler Yahoo AltaVista http://www.netbul.com/ http://www.arabul.com/ http://www.turkvista.com/ http://www.nerede.com/ Web’de tarama yapmaya olanak veren sitelere “tarama motorları” denir. 13 15

İnternet Servis Sağlayıcısı Bir İnternet Servis Sağlayıcısı (İSS) Seçme İnternet Servis Sağlayıcısı 1 Numara Kurma ücreti Müşteri hizmetleri Saatlik Ücretler Aylık Ücret Aylık Sabit Ücret 14 16

? ? ? ? ? PPP shell html LAN SLIP http TCP/IP Kısaltmaların Anlamları? 15 17