Yönetimin Fonksiyonları Belirli amaçlara varabilmek için planlama, örgütleme,yöneltme ve denetleme sürecidir. Yönetimin Fonksiyonları Planlama Örgütleme Yöneltme Denetim Haberleşme

PLANLAMA Bir amacın gerçekleştirilmesi için, nelerin, nasıl, neden, ne zaman, ne ile ve kim tarafından yapılacağının önceden kararlaştırılarak bir hareket tarzının belirlenmesidir. PLANLAMANIN AŞAMALARI 1. Amaçların belirlenmesi 2. Amaçları gerçekleştirecek koşulların saptan-ması 3. Seçeneklerin belirlenmesi ve kararlaştırılması 4. En uygun seçeneğin seçilmesi

PLANLAMANIN ÖZELLİKLERİ 1. Amaç ve hedeflere ulaşmayı sağlar 2. Esnek olmalıdır 3. Ekonomik olmalıdır 4. Her işletme için kısa,orta ve uzun dönemler için ayrı ayrı olmalıdır 5. Gelecekteki belirsizlikleri azaltıcı özellikte olmalıdır 6. Yetki göçerimini kolaylaştırmalıdır 7. Eşgüdüm (koodinasyon) sağlamalı 8. Kontrolü gerçekleştirecek standartları ortaya koymalı

PLANLAMANIN YARARLARI 1.Planlama işletmenin tüm faaliyetlerinin amaca dönük olmasını sağlar 2.Diğer yönetim fonksiyonlarının uygulanmasına yardımcı olur 3.Yöneticiler,geleceği daha tutarlı ve açık biçimde görme alışkanlığını planlama aracılığı ile edinirler 4.Yetki aktarımını kolaylaştırarak yöneticilere zaman kalmasını sağlar 5. Belirsizlikleri azaltır, olaylara daha doğru ve akılcı bakmayı sağlar 6. İşletmenin kaynaklarını daha etkin kullanılmasına yardımcı olur 7. Çalışanların işbirliği ve desteğinin ortak bir hedefe yönelmesini sağlar.

1. Nitelikleri açısından PLANLARIN ÇEŞİTLERİ 1. Nitelikleri açısından a. Stratejik planlar b. Yönetsel planlar 2. Süreleri açısından Kısa süreli Uzun süreli planlar Orta süreli planlar 3. Kullanım biçimleri açısından a.Tek kullanımlı planlar b.Sürekli kullanımlı planlar

4.Teknik yapıları açısından a.Değişmez planlar b.Değişken planlar 5.Kapsamları açısından a. Genel planlar b. İşletme bölümleri ile ilgili planlar

Planlama ile ilgili önemli kavramlar Program: Bir amacın gerçekleştirilmesi için gerekli olan adımların her birinden sorumlu olan kimseleri ve her birinin sürelerini belirleyen planlardır. Bütçe: Yapılan planların ve beklenen sonuçların rakamlarla ifadelendirilmesidir. Bu sebeple bütçelere, rakamlandırılmış plan yada program adı da verilir. Yöntem: Hedefe ulaşmak için her adımda nasıl hareket edileceğini ne gibi birbirini izleyen işlerin görüleceğini belirtir. Gen Yöntem: İşletmelerde sık sık tekrarlanan olaylarda bir devamlılık arzu ediliyorsa bu takdirde yapılan planlardır.

ÖRGÜTLEME (ORGANİZE ETME) Planlarda belirlenen amaçları gerçekleş-tirmek için önceden belirlenen iş ve mevkilere görevli seçimi, iş gören ve görevler arası çalışma düzenlerinin belirlenmesi örgütlendirme çalışmalarını oluşturmaktadır.

ÖRGÜTLEMENİN AŞAMALARI 1. Yapılacak işlerin neler olduğu saptanır ve sınırlandırılır 2.En uygun nitelikli kişiler,niteliklerine uygun görevlerine atanır 3.Çeşitli işlerin gerektirdiği yetki ve sorumlulukların belirlenmesi yapılır 4.Haberleşme yolu belirlenir 5.İşletmede kimlerin, nerede, nasıl ve ne zamanlar çalışacağının belirlenmesi yapılır

ÖRGÜTLEMEDE ÖNEMLİ KAVRAMLAR YETKİ: Herhangi bir şeyi yapabilme hakkıdır. Yönetici emir verme ve emirlerinin uygulanmasını isteme hakkına sahiptir. Yetki asıl kaynağını kuvvetten alır. KUVVET: Herhangi bir şeyi yapabilme yeteneğidir. Bir kimsenin kuvveti yetkilerini aşmamalıdır. ETKİ:Başkalarını yönlendirme yeteneğidir. SORUMLULUK:Kişinin kendi davranışlarını kontrol etmesini sağlayan ahlaki kurallar. Sorumluluk bütün örgüt üyelerince paylaşılması gerekir. HESAP VERME: Yöneticinin dışında astların sorumluluğu karşısında üstlerine bilgi vermesidir

YÖNETİCİNİN DENETİM ALANI: Bir yöneticinin etkin bir şekilde yönetebileceği astlarının sayısıdır.

ÖRGÜTLEMEDE BÖLÜMLERE AYIRMA İşlevlerine göre Üretilen mal yada hizmete göre Müşteri temeline göre Sayı temeline göre Bölge temeline göre Süreç ve makine temeline göre Zaman temeline göre Proje temeline göre Matrix temeline göre

ÖRGÜTLEMEDE ÜNİTELER 1.HAT ÜNİTE: Hat ünitelerin görevlileri örgüt amaçlarına ulaşabilmek için doğrudan bir sorumluluğu olan çalışanlardır. Hat görevi yapanlar astlarına emir verebilme yetkisine de sahip olan görevlilerdir. 2.KURMAY ÜNİTE: Hat ünite görevi yapanlara planlama, araştırma gibi konularda yardımcı olan, yetki ve sorumlulukları sadece ilgilendikleri fonksiyonel işle sınırlı olan görevlilerdir.

ÖRGÜTLEMEDE MERKEZLEŞME (santralizasyon) ve MERKEŞLEŞMEME (Desantralizasyon): MERKEZLEŞME (santralizasyon): Tüm görevlerin bir merkezden veya merkez yöneticileri tarafından yürütüldüğü durumlardır. MERKEŞLEŞMEME (Desantralizasyon): Bir işletmede görevlerin, kuvvetin ve yetkinin işletme örgütü içinde alt kademelere devri (göçerilmesi) durumudur.

YÖNELTME Bir örgütteki kişilerin o örgütün amaçları doğrultusunda çalışmalarını sağlamak için yönlendirilmesi ve güdülendirilmesi sürecidir. Yöneltme astlarına hangi işleri nasıl yapacaklarını söylemeyi ve yapılan yanlışları düzeltme yollarını göstermeyi de kapsar. Etkin bir yöneltme astları ve yanındakileri güdüleyerek bir duyarlılık ve önderlik de gerektirir.

DENETİM (KONTROL) İşletmenin tümünün ve ayrı ayrı bölümlerinin işleyişlerini değerlendirerek, bunları geliştirici değişiklikler yapmaktır. Denetimin temel amacı planların öngördüğü sonuçlara hangi ölçülerde ulaşıldığını saptamaktır.

DENETİMİN AŞAMALARI 1.Standartların belirlenmesi 2.Gerçekleşen durumun belirlenmesi 3.Standartlarla gerçekleşen sonuçların karşılaştırılması 4.Sapmaların nedenlerini belirleyip önlemler almak Bir başka deyişle; Beklenen standartlarla gerçekleşen standartlar arasındaki farkın ortaya çıkarılmasına DENETİM denir.

DENETİM SİSTEMLERİ 1. Dolaysız Denetim= Direkt Denetim= Açık Denetim Sistemi: Bu sistemde hataları önleyici kurallar bizzat sistemin içinde yer almaktadır. Uygulamada ADS hareketten çok standarttın yada standartların değiştirilmesi amacı ile kullanılır. 2. Dolaylı Denetim= Endirekt Denetim= Kapalı Denetim Sistemi: Sistemde hatalar ortaya çıktıktan sonra düzenleyici önlemler alınır.Üretim kalitesinin denetiminde denetleyiciler üretilen mallar, ürünler arasından örnekler seçerek bu örnekleri önceden saptanan kalite standartları ile karşılaştırırlar. Eğer standartlardan bir sapma ortaya çıkarsa yöntem ve üretimde yeniden ayarlamalar yapılır.

DENETİMDE UYGULANAN KANTİTATİF YÖNTEMLER 1.Elektronik bilgi işlem yöntemi 2.Doğrudan programlama yöntemi 3.Pert yöntemi (program değiştirme yada yeniden inceleme tekniği) 4.Kritik yol yöntemi 5.Kara geçiş yöntemi (başabaş analizleri)

Kâra Geçiş Noktası KGN= Sabit maliyetler Satış fiyatı – Değişken maliyetler KGN= Satış fiyatı x Sabit maliyetler Değişken maliyetler KGN= Amaçlanan kar + Sabit maliyetler Satış fiyatı - Değişken maliyetler

ÖRNEK PROBLEM: Bir ilaç fabrikasında A ampul üretimi yapılmaktadır ÖRNEK PROBLEM: Bir ilaç fabrikasında A ampul üretimi yapılmaktadır. Ampullerin birim başına değişken üretim maliyeti 4 TL yıllık sabit maliyetler 240 TL ve KGN=6.000 birim olduğuna göre; a) Bir ampulun satış fiyatı? b) Toplam en az ne kadar satış yapılırsa kara geçilir? c)Ampul üretiminden fabrika yıllık 160.000 TL kar sağlamayı amaçladığına göre bu amacı gerçekleştirmek için en az kaç ampul satıldığında kâra geçer?

HABERLEŞME Dar ve basit anlamda insanlar arasındaki bilgi, duygu ve düşünce alışverişidir. Haberleşme iki bakımdan önemlidir: 1.Haberleri kullanacak olan şahısların arasında haberlerin en iyi şekilde dağılmasını sağlayacak biçimde haberleşme örgütünü kurabilme, 2.Uygulama ile bilgileri gruplandırmak, çeşitli varsayımları değerlendirmek ve bunlar arasında seçim yaparak karara varmak ve bu kararı uygulayıcılara aktarmak.

HABERLEŞME BİLGİ KANALLARI 1. Bilginin Alınış Türü Bakımından Bilgi Kanalları a) Biçimsel (Formel) Haberleşme: Günlük bir takım görevlerin nasıl, ne zaman ve hangi sırayla kimler tarafından yapılacağını gösteren bilgi alışverişidir. Bu tür haberleşme belirli kanallardan geçer. b) Biçimsel olmayan (Non-Formel) Haberleşme: Normal biçimsel kanallar kullanılmadan yapılan bilgi toplanmasıdır. 2. Bilginin Akış Yönüne Göre Haberleşme a) Yukarıya doğru haberleşme b) Aşağıya doğru haberleşme c) Yatay haberleşme

KAYNAKLAR Ömer Dinçer, Y. Fidan, İşletme Yönetimine Giriş,Eramat yayıncılık,1995. Bayteş yayıncılık,1983. Erdoğan Taşkın,İşletme Yönetiminde Matriz Örgüt yapısı, Kazancı Matbaacılık,1997.