ISTATİSTİK I FIRAT EMİR DERS II

Veri Toplama Yöntemleri (Veri Kaynakları) VERİ: Değişkenlere karşılık gelen denek ya da gözlem değerlerine de “Veri” denir. Veri Toplama Yöntemleri (Veri Kaynakları) Tutulan eski kayıtlar, yayınlanan raporlar ve yıllıklar Anket veya saha araştırması Deney veya gözlem yaparak veri toplama Önceden çeşitli kurumlar tarafından ya da çeşitli araştırmalar için hazırlanmış veri bankalarından hazır verilerin kullanılması.

VERİ TASNİFİ (DÜZENLENMESİ) Verilerin Basit Seri Şeklinde Düzenlenmesi Aşağıdaki sayılar saat 24 ile 7 arasında bir telefon santraline gelen toplam 911 çağrının 36 günlük dağılımını göstermektedir. 22 76 6 23 54 31 30 27 35 19 71 48 17 30 48 28 105 22 63 41 26 37 35 44 11 41 64 65 52 63 8 34 38 32 43 30

Dağılım Sınırları: Veri kümesinde (Dağılımda) verilerin aldığı en büyük ve en küçük gözlem değerleridir. En büyük değer (Xmax=Maksimum): Veri kümesinin aldığı en büyük değerdir buna dağılımın üst sınırı da denir. Örneğimizde istatistik dersi final sınavından alınan en yüksek not olan 100 değeridir. En küçük değer (Xmin=Minimum): Veri kümesinin aldığı en küçük değerdir buna dağılımın alt sınırı da denir. Örneğimizde istatistik dersi final sınavından alınan en düşük not olan 40 değeridir. Dağılım Genişliği (Aralığı) : Dağılımın en büyük (üst sınır) değeri ile en küçük (alt sınır) değeri arasındaki farktır. Örneğimizde, Dağılım genişliği (DG) = En büyük değer - En küçük değer = 100 - 40 = 60

Frekans: Değişkene ait aynı değere sahip bir verinin kaç kez tekrarlandığını gösterir. Değişkene ait verinin frekansı (sıklığı) fi ile gösterilir.

Verilerin Gruplanmış (Sınıflanmış) Seri Şeklinde Düzenlenmesi Bir değişkene ait çok sayıda ve birbirinden farklı veri mevcut ise bu verileri tasnif edilmiş seri (küme) şeklinde düzenlemek zordur. Bu gibi durumlarda değişkenlerin birbirine yakın değere sahip verileri bir arada toplanarak gruplanmış seri olarak sunulabilir.

Sınıf: Eşit ya da birbirine yakın değere sahip verilerin (gözlemlerin, deneklerin) bir arada gösterilerek oluşturulan her bir gruba sınıf denir. Sınıf sayısı, k ile ifade edilir. Sınıfın Alt Sınırı (AS): Bir sınıfta yer alan en küçük değerdir. Örneğimizde AA (birinci) grubun alt sınırı 90 ve BA (ikinci) grubun alt sınırı 85 vb. gibidir. Sınıfın Üst Sınırı (ÜS): Bir sınıfta yer alan en büyük değerdir. Örneğimizde AA (birinci) grubun üst sınırı 100 ve BA (ikinci) grubun üst sınırı 89 vb. gibidir.

Sınıf Aralığı: Ard arda gelen iki sınıfın üst sınır (en büyük değer) ile alt sınır (en küçük değer) arasındaki farktır. Sınıf aralığı, ss ile ifade edilir. Örneğimizde AA (birinci) grubun sınıf aralığı 11 ve BA (ikinci) grubun sınıf aralığı 5 vb. gibidir Sınıf Sıklığı (Sınıf Frekansı): Bir sınıfta yer alan gözlem ya da denek sayısıdır. Örneğimizde AA (birinci) grubun sınıf sıklığı 50 ve BA (ikinci) grubun sınıf sıklığı 60 vb. gibidir. Kümülatif Sıklık (Frekans): Sınıf sıklıklarının üst üste eklenmesi ile oluşan sıklıklara denir.

Sınıf Orta Değeri (mi): Bir sınıfın alt ve üst sınır değerlerinin ortalaması o sınıfın orta değerini verir. Nisbi Frekans: Bir sınıfın frekansının toplam verı sayısına bölünmesi ile elde edilir. Kümülatif Nisbi Sıklık (Frekans): Sınıf nisbi sıklıklarının üst üste eklenmesi ile oluşan sıklıklara denir.

Seriler Sayısal veriler yıl, ay, hafta vb. gibi zamana bağlı olarak sıralanmışsa zaman serisi oluşturulmuş olur. Zaman serileri araştırılan konunun özelliğine göre artan, azalan ya da dalgalı zaman serisi olabilir

Veriler toplandıkları ülke, bölge, şehir, ilçe vb Veriler toplandıkları ülke, bölge, şehir, ilçe vb. gibi bir mekâna göre düzenlenip sıralanmışsa mekânsal seriler oluşturulmuş olur.

Grafiksel Sunumlar Grafikler toplanan verilerin tasnif ve gruplama işleminden geçirildikten sonra rakamlar yerine kolayca görsel olarak algılanabilecek şekiller yardımıyla sunulmasıdır. Daire Grafikleri Yardımıyla Verilerin Sunumu Sütun (Çubuk) Grafikleri Yardımıyla Verilerin Sunumu Zaman Serisi Grafikleri Yardımıyla Verilerin Sunumu (Kartezyen Grafikler) Histogram Yardımıyla Verilerin Sunumu (Gruplanmış Verilerin Grafikleri) Frekans Poligonu Yardımıyla Verilerin Sunumu

Daire Grafiği

Sütun (Çubuk) Grafikleri

Zaman Serisi Grafikleri Yardımıyla Verilerin Sunumu (Kartezyen Grafikler)

Histogram

Poligon