Program Geliştirmenin Felsefi Temelleri

Program geliştirme çalışmalarında felsefeden çeşitli aşamalarda yararlanılabilir. Bunların başında program tasarımı ve özellikle de hedeflerin belirlenmesi aşamaları gelmektedir. Felsefe, bir okul için düşünce tarzını, görüşleri, inançları yansıttığı ve hedef ile içeriği etkilediğinden program geliştirmede önemli bir yer tutar.

Felsefe, eğitimcilere, özellikle program geliştirme uzmanlarına okul ve sınıf ortamlarını düzenlemede bir yapı ve taban sağlar. Okulların ne için olduğunu, hangi konuların değerli olduğunu, öğrencilerin nasıl öğrendiğini ve hangi yöntem ve tekniklerin kullanıldığını yanıtlamaya yardımcı olur. Ayrıca eğitimin hedeflerini, içeriğin seçilmesini ve örgütlenmesini, öğrenme-öğretme sürecini genel olarak okulda ve sınıflarda üzerinde durulmak istenen etkinlikleri belirlemede bir temel sağlar.

Program geliştirmenin hemen hemen her öğesi felsefeye dayanır. Felsefe, bir programı geliştirmeye karar vermede başlangıç noktasıdır ve programla ilgili sonraki kararlar için de bir temel oluşturur. Bu nedenle felsefe, program hedeflerini, araçlarını ve sonuçlarını belirlemede bir ölçüt haline gelmiştir.

Her program geliştirme çalışması belli bir felsefeye dayalı olarak yapılmalıdır. Temele alınan felsefe, eğitim programlarının temel yapısını oluşturmada etkili olmasının yanında, özellikle programın hedef öğesi üzerinde önemli etkilere sahiptir. Hedefler büyük ölçüde ülkenin eğitim felsefesini de ortaya koymaktadır. Felsefe; hedeflerin bireye ve topluma uygunluk derecesinin tayin edilmesinde, hedeflerin iç-dış tutarlılığının sağlanmasında, hedefleri önem derecesine göre sıralamada önemli işlevlere sahiptir.

Bir ülkede düzenlenen eğitim programlarında temele alınan felsefe, toplumda hakim olan felsefeyle uyum içinde olmalıdır. Her toplum günün koşullarına göre kendine uygun eğitim felsefesini benimser. Bu nedenle belli başlı felsefi görüşleri ve eğitime etki eden eğitim felsefelerini incelemekte yarar görülmektedir.

Başlıca Felsefeler Eğitimi, başlıca dört felsefe etkilemiştir. Bunlar; İdealizm (idealist görüş) Realizm (gerçekçi görüş) Pragmatizm (yararcılık-faydacı görüş) Existentializm (Varoluşçuluk)

Yön verdiği eğitim felsefesi yaklaşımı Felsefe Yaklaşımı Yön verdiği eğitim felsefesi yaklaşımı Temel Özellikler İdealizm Esasicilik Bilginin kaynağı sezgisel düşüncelerdir. Gerçek bilgi akıl tarafından üretilir. Okul, kültürel mirası oluşturan değerleri öğretmelidir. İyi, doğru, güzel gibi değerler mutlaktır ve bütün insanlar için geçerlidir.

Yön verdiği eğitim felsefesi yaklaşımı Felsefe Yaklaşımı Yön verdiği eğitim felsefesi yaklaşımı Temel Özellikler Realizm Daimicilik Esasicilik Varolan (her şey) gerçektir. Asıl olan maddedir. Bilginin kaynağı yaşanan çevredir. Nesnellik düşüncesine dayanır. Toplumsal değerleri koruma ve yeni kuşaklara aktarma söz konusudur. Bilgiyi elde etmede deney ve gözlemi kullanır. Gerçek konular ve bu konularla zihnin ilişkisi esastır.

Yön verdiği eğitim felsefesi yaklaşımı Felsefe Yaklaşımı Yön verdiği eğitim felsefesi yaklaşımı Temel Özellikler Pragmatizm İlerlemecilik Deneyimlerle faydalı sonuçları elde etme esastır. Bilgi, yaşantı yoluyla elde edilir. Değerler görecilidir ve bireyler arasındaki etkileşime göre biçimlenir. Bireysel özellikler ve öğrenci katılımı önemlidir. Yaşamın kendisi önemlidir.

Yön verdiği eğitim felsefesi yaklaşımı Felsefe Yaklaşımı Yön verdiği eğitim felsefesi yaklaşımı Temel Özellikler Existentializm Yeniden Kurmacılık Özgürlükler temeldir. Eğitim bireyin kişilik geliştirmesine yardımcı olmalıdır. Her birey değerlidir ve özgürdür. Bireye, saygı duyulmalıdır.

Eğitim Felsefeleri Eğitim felsefeleri üzerine ortak görüşe varılmış dört felsefe vardır: Daimicilik (Prennialism) Esasicilik (Essentialism) İlerlemecilik (Progressivism) Yeniden Kurmacılık (Reconstructionism)

1) Daimicilik Temelinde realizm vardır. Eğitimin amacı akıllı kişileri seçmek ve üstün zekalı kişiler yetiştirmektir. Eğitim durumlarında geleneksel (anlatım) ve sokratik (soru-cevap) yöntemler kullanılmalıdır. Değişmeyen evrensel ve entelektüel bir eğitim ve sabit bir program anlayışı hakimdir.

Çocuklara belli zamanda geçerli olan bilgiler yerine, her zaman, her yerde ve her yaş için geçerli olan bilgi ve beceriler kazandırılmalıdır. Eğitimde klasik eserler önemlidir. Eğitim hayatın kopyası değil ona hazırlıktır. Zihinsel gelişme yönünden üst düzeyde, seçkin bireyler yetiştirmeyi hedefler.

2) Esasicilik Realizm ve idealizmden etkilenmiştir. Eğitimin temel amacı, yetenekli kişileri eğitmektir. Öğretmen merkezlidir ve öğretmeni alanında uzman kişi olarak değerlendirir. Programın daha çok konu alanı üzerinde durur. Temel beceriler ve temel konuların öğretilmesi esastır.

Bireylerin zihinsel yetilerini geliştirmelerine yardımcı olmayı amaçlar. Öğrenmenin doğasında sıkı çalışma ve zorlama vardır. Eğitimin görevi, kültürel mirası aktarmaktır. Öğretmen otoritesi sınıfta sağlanmalıdır. Daha çok öğretmen ve konu merkezli strateji-yöntemleri kullanır (Sunu-Anlatım)

3) İlerlemecilik Temelinde pragmatizm vardır. Öğrenci merkezli bir eğitim anlayışı hakimdir. Öğretimin öğrencinin ilgi ve yeteneklerine göre düzenlenmesi gerektiğini savunur. Öğrencinin öğrenme sürecine aktif katılımı esastır. Demokratik ve sosyal yaşamı geliştirmeyi hedefler.

“Problem çözme” gibi öğrenciyi aktif kılan yöntem-teknikler kullanılmalıdır. Öğretmen, öğretme-öğrenme sürecini yönlendiren rehberdir. Temel amaç, öğrencilerin üst düzey zihinsel becerilerini geliştirmektir. Demokratik bir eğitim ortamında “işbirlikli öğrenme” esastır. Okul, yaşama hazırlıktan çok yaşamın kendisidir.

4) Yeniden Kurmacılık İlerlemecilik felsefesini devamıdır. Temelinde pragmatizm ve varoluşçuluk felsefesi vardır. John Dewey önemli temsilcilerindendir. Eğitim toplumu yeniden düzenlemeli ve şekillendirmelidir. Yeniliğe en açık eğitim felsefesidir. Eğitim yeni bir toplumsal düzen yaratmalıdır.