Din Kültür Ve Ahlak Bilgisi Türklerin İslamiyet’e Geçişi

Türklerin İslamiyet’e Geçişi 751 Talaş Savaşı, Türklerin İslam Dinini seçmesinde büyük bir rol oynamıştır. Savaşından sonra İslam ordularında ve halife hizmetlerinde Türkler önemli gör getirilmiştir. Türklerin İslam Dinini seçmesindeki bir diğer neden ise Gök tanrı inancı ile İslamiyet'in birbirine benzerlik göstermesidir. Bu benzerlikler; 1) Türklerin, İslamiyet gibi tek tanrı inancını daha önceden de benimsemiş olmaları, 2)  İki inançta anlayışının olması, 3) Türklerdeki fetih anlayışıyla, İslamiyet'teki cihat anlayışının birbirine benzemesi 4) Türklerde de kurban adama anlayışının bulunması, 5) Türk örf, gelenek ve ahlaki değerlerinin İslam Dini ile paralellik göstermesidir.

Türkler İslam Dinini Kabul Ettikten Sonra; - İslam Dünyasının koruyuculuğunu üstlenmişler, - İslamiyet'in yayılmasında etkili olmuşlar, - Bilim ve sanatın her dalında önemli eserler yaratarak, Türk İslam Medeniyeti'nin ilerlemesine katkıda bulunmuşlardır.

KARAHANLILAR (840-1212) -  Uygur Devleti yıkıldıktan sonra 840-1212 tarihleri arasında, Türkistan da kurulan ilk Müslüman Türk devletidir. - ; Kartuk, Çiğil, Yağma ve diğer Türk boylarından meydana gelmiştir. -  Bilge Kül Kadir Han tarafından kurulmuştur. -  Buğra Han döneminde İslamiyet hızla yayılmış ve İslamiyet resmi din haline gelmiştir. - halkının tamamı Türk olan bir bölgede kurulduğu için resmi dili, konuşma dili ve edebi dili Türkçedir. Bu sayede yeni bir Türk-İslam kültürü ve edebiyatı doğmuştur. -  Yusuf Kadir Han'ın ölümünde sonra oğulları arasında çıkan taht kavgaları sonucunda  ülke Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı. -  Doğu 1211'de tarafından, Batı ise 1212 Harzemşahlar tarafından yıkılmıştır.

Karahan’lıların Önemli Özellikleri •  İslamiyet’i kabul eden ilk Türk devletidir. •  Karahanlılar İslamiyet’i kabul etmekle birlikte Türklük bilincini kaybetmediler ve millî benliklerini korudular. •  Türkçeyi resmî dil olarak kabul ederek, Türkçenin gelişmesine katkıda bulundular. •  Türk - İslam kültürünün temellerini atarak, bu alanda ilk yazılı eserleri verdiler.

Değerli Miras Kaşgarlı Mahmut (1008 -1075) İslamiyet'in kabulünden sonraki dönemlerde Türkçenin en büyük savunucusu ve Türk milliyetçiliğin ilk temsilcisi olan Kaşgarlı Mahmut, Doğu Türkistan'nın Kaşgar şehrinde doğdu. Divan-ı Lügâti't - Türk yabancılara Türkçeyi öğretmek amacıyla 1073 -1077 tarihleri arasında Bağdat'ta yazılmış bir sözlüktür. Eser, Türk dilini Araplara tanıtmak amacıyla yazıldığından, Arapça olarak kaleme alınmıştır. İçinde pek çok Türkçe deyim, şiir, atasözü yer almaktadır. Türk sözcüğünün kuvvet, güç, kudret anlamı taşıdığını bize bildiren ilk kişi Kaşgarlı Mahmut'tur.

GAZNELİLER (963-1183) •  Gazne Devleti, Afganistan'ın Gazne şehrinde kurulmuştur. •  Kurucusu Alp Tekin'dir. •  Gazneli’ler en parlak dönemini Sultan Mahmut döneminde yaşamıştır.  Sultan Mahmut,  İslamiyet'i yaymak için Hindistan'a 17 sefer düzenlemiştir. •  Sultan Mahmut'tan sonra yerine Sultan Mesut geçmiştir •  Sultan Mesut, Selçuklularla Dandanakan Savaşı'nı' yapmış ve devlet yıkılma sürecine girmiştir. -  Gazne Devletinde, Sultan Mesut'un ölümünden sonra iç karışıklıklar yaşanmış ve devlet Gurlular tarafından yıkılmıştır.

Gaznelil’erin Özellikleri •   Egemenlikleri altına aldıkları bölgede farklı milletlerin bulunması Gazneli’lerin yıkılmasında etkili oldu. •   Arapların ve İranlıların etkisinde kaldılar. Resmî yazışmalarda Arapçayı, sarayda Türkçeyi, edebiyat dili olarak Farsçayı kullandılar. •   Çok uluslu yapıya sahip oldukları için millî birliği sağlayamadılar.

Büyük Selçuklu Devleti (1038-1157) -   Tuğrul ve Çağrı beyleri tarafından kurulan devlet, adını dedeleri Selçuk Bey'den almıştır. -   1038'deTuğrul Bey Nişabur şehrinde kendi adına hutbe okutup para bastırmıştır. Böylece Büyük Selçuklu Devleti kurulmuştur. -   Selçuklular, Gazneliler  1040'da yaptıkları  Dandanakan Savaşı'nı  kazanmış ve Gazne Devleti, Selçuklu egemenliği altına girmiştir. -   Dandanakan Savaşı'ndan sonra Anadolu'ya yönelen Selçuklular, Bizans'la savaşmışlardır. 1048'de gerçekleşen Pasinler Savaşı, Selçukluların Bizans'a karşı kazandığı ilk zaferdir.

   Tuğrul Bey, 1055 yılında Büveyhioğullan'nın baskısı altında kalan Abbasi Halifesi'ne yardım etmiş ve onu kurtarmıştır. Bunun üzerine Halife, Tuğrul Bey'e "Doğunun ve Batı'nın Sultanı" Ünvanı’nı vermiştir. Tuğrul Bey'den sonra yerine Çağrı Bey'in oğlu Alparslan geçmiştir. -   Alparslan döneminde Selçukluların Doğu Anadolu'da etkili olmaları üzerine Bizans İmparatoru Romenos Diogenes, hazırlamış olduğu ordusuyla Selçukluların üzerine yürümüştür. 1071 yılında Malazgirt Ovası'nda yapılan savaşta Selçuklular çok büyük bir zafer kazanmıştır. Malazgirt Savaşı'nın kazanılmasında Bizans ordusunda paralı askerlik yapan Peçenek ve Oğuz Türkleri'nin Selçuklu tarafına geçmeleri etkili olmuştur.

Hazırlayan Elif Ayça ARKÇI