ANKARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ – KIYMETLİ EVRAK HUKUKU DERS NOTLARI Bu notlar her hafta işlenecek ders planını detaylı olarak göstermesi için hazırlanmış kısa bilgiler içermektedir.

Kambiyo senetleri ve ortak özellikleri Kambiyo Senedi Kavramı Poliçe, bono ve çekten oluşan kıymetli evrak grubu, kambiyo senetleri ya da ticari senetler olarak adlandırılmaktadır. Kambiyo senetleri kıymetli evrak niteliği taşımakta olduklarından, kıymetli evraka ilişkin genel esaslara tâbidirler. Bunun yanı sıra, ticari hayat açısından taşıdıkları büyük önem nedeniyle, kambiyo senetlerine ilişkin hükümler, Türk Ticaret Kanunu’nda özel olarak düzenlenmiştir.

Kambiyo senetleri ve ortak özellikleri Kanunen Emre Yazılı Senetlerdir Alacak Senetleridir Şekle Sıkı Sıkıya Bağlılık Esası Geçerlidir Müteselsil Sorumluluk İlkesi Geçerlidir İmzaların Bağımsızlığı İlkesi Geçerlidir Soyut (Mücerret) Kıymetli Evrak Niteliği Taşırlar Emre ve Hamile Yazılı Kambiyo Senetleri, Kamu İtimadına Mazhar Nitelik Taşırlar

Kanunen Emre Yazılı Senetlerdir Kambiyo senetleri, lehtarın (alacaklının) açıkça emrine düzenlenebilmektedir. Örneğin “İşbu çek karşılığında Leyla Leman’ın emrine 1000 TL ödeyiniz”. Kambiyo senetlerinde lehtarın (alacaklının) adının belirtilmiş olması, senette ayrıca emre kaydı yer almasa bile bu senetlerin emre yazılı kabul edilmesi için yeterlidir. Zira Türk Ticaret Kanunu, kambiyo senetlerinin kanunen emre yazılı olduklarını kabul etmektedi. Kambiyo senetlerinin nama yazılı olarak düzenlenebilmeleri için senet metninde mutlaka “menfi emre kaydı”na yer verilmesi gerekir.

Alacak Senetleridir Senede bağlanmış hakkın türüne göre kıymetli evrakın; alacak senetleri, eşya hukuku (emtia) senetleri ve hisse senetleri şeklinde sınıflandırıldığı yukarıda belirtilmişti. Kambiyo senetleri, bu sınıflandırma açısından değerlendirildiğinde, alacak senedi sınıfına girmektedir. Kambiyo senetlerine, senede belli bir miktar para borcunun ödenmesini konu edinen alacak hakkı bağlanabilmektedir. Bu senetlere ayni haklar ya da hissedarlık hakları bağlanamaz.

Şekle Sıkı Sıkıya Bağlılık Esası Geçerlidir Kambiyo senetlerinin zorunlu şekil şartları Kanun’da belirtilmiştir. Bir kambiyo senedinin geçerli olarak doğabilmesi için söz konusu zorunlu şekil şartlarının tamamının senet metninde yer alması gereklidir. Zorunlu şekil şartlarından biri dahi eksik (örneğin unutulmuş) olsa senet, kambiyo senedi niteliği kazanamaz.

Müteselsil Sorumluluk İlkesi Geçerlidir Senedin borçlusu senet bedelini ödemediği takdirde, senette imzası bulunan tüm ilgililer, senet bedelinin ödenmesinden müteselsilen sorumludurlar. Senet bedelini asıl borçludan tahsil edemeyen hamil, senette imzası olan herhangi bir ilgiliye, sıra gözetmek zorunda olmaksızın müracaat ederek, borcun tamamını ödemesini talep edebilir. Müracaat hakkı denilen bu olanak, kambiyo senetlerinin tedavül gücünü artırmaktadır.

İmzaların Bağımsızlığı İlkesi Geçerlidir Kambiyo senetleri üzerinde yer alan her bir beyanın ve imzanın geçerliliği, senette yer alan diğer beyan ve imzaların geçerliğinden bağımsızdır. İmzaların bağımsızlığı ilkesi adı verilen bu ilke; senette (keşideci, lehtar, avalist ya da ciranta gibi sıfatlarla) yer alan imzaların geçersizliğinin, diğer imza sahiplerinin imzalarından doğan taahhütlerini etkilememesi ve böyle durumlarda dahi diğer imza sahiplerinin kambiyo senedinden doğan borçlarının sürmesi anlamına gelmektedir.

Soyut (Mücerret) Kıymetli Evrak Niteliği Taşırlar Kambiyo senetleri, soyut (mücerret) kıymetli evrak niteliği taşımaktadırlar; bu nedenle kambiyo senetlerinin düzenlenmesine neden olan temeldeki borç ilişkisi senet metninden anlaşılamamaktadır. Örneğin bir bononun keşidecinin lehtara kira sözleşmesinden doğan bir borcu için mi ya da satım sözleşmesinden doğan bir borcu için mi düzenlendiği hususu, bono metninden anlaşılamaz. Temel ilişki (örneğin satım sözleşmesi) ile kambiyo senedi arasında bağ kurulmadığından, temel ilişkideki sakatlıklar da (örneğin temeldeki satım sözleşmesinin geçersizliği) kambiyo senedi ilişkisini kural olarak etkileyemez.