Prof. Dr. Yasemin ışıktaç ARABULUCULUK DERSİ Prof. Dr. Yasemin ışıktaç

ARABULUCULUK TAKTİK PRATİKLERİ ARABULUCULUK YÖNTEMİNİN TEMEL AŞAMALARI VE MAHKEME SÜREÇLERİ TEMEL ARABULUCULUK

ARABULUCULUK YÖNTEMİNİN TEMEL AŞAMALARI VE MAHKEME SÜREÇLERİ 1.AŞAMA: ARABULUCULUK ÖNCESİ AŞAMA- PREMEDIATION Arabuluculuk Yöntemine Karar Verilmesi ve Arabuluculuğun Zamanlaması Her iki tarafın da isteği halinde başvurulabilecek bir uyuşmazlık çözüm yolu olarak arabuluculuk yöntemi ve zamanı taraflarca kararlaştırılmalıdır. Taraflardan biri yönteme başvurmaya karar verdikten sonra yapılacak şey, karşı tarafın bu karara katılımının sağlanması, yani bu konuda sözleşme yapılmasıdır.

ARABULUCULUK YÖNTEMİNİN TEMEL AŞAMALARI VE MAHKEME SÜREÇLERİ Taraflar uyuşmazlık doğmadan önce de doğduktan sonra da arabuluculuk yöntemini seçebilirler. Arabuluculuk yoluna başvurulabilmesi için kural olarak tarafların bu konuda anlaşmış olmaları ve sözleşme yapmalarıdır. Bu sebeple, uyuşmazlık doğduktan sonra da arabuluculuk yolu seçilmişse, buna uygun bir sözleşme yapılmalıdır. Yargısal yola başvurulmadan arabuluculuk yöntemi kullanılabileceği gibi yargısal yola başvurulduktan sonra da tercih edilebilir.

ARABULUCULUK YÖNTEMİNİN TEMEL AŞAMALARI VE MAHKEME SÜREÇLERİ Arabulucunun Seçimi Arabuluculuk görevi için çoğu zaman avukatlar, noterler, ve uyuşmazlık konusu alanda uzman olanlar tercih edilmektedir. Arabulucu ile Sözleşme Uyuşmazlığın çözümünde yardımcı olacak üçüncü kişi ile taraflar arasında uyuşmazlıktan önce veya sonra yapılmış bir sözleşme mevcut olmalıdır. Arabuluculuk Oturumları Öncesi Hazırlık Başarılı bir arabuluculuk süreci için, arabulucu belirlenip atandıktan sonra ve taraflar bir araya gelip oturumlar başlamadan önce ön hazırlıklar halledilir.

ARABULUCULUK YÖNTEMİNİN TEMEL AŞAMALARI VE MAHKEME SÜREÇLERİ Arabuluculuğun Gerçekleşeceği Yer Deneyimli müzakereciler için çok önemli olmasa da görüşmelere imkan verecek özellikte bir yer seçilir. Süreçte Hazır Bulunacak Kişiler Arabulucu, taraflar ve üçüncü kişiler uzlaşma sürecinde hazır bulunur. Arabuluculuğun Süresi Görüşmeler, olaya ve duruma göre değişmek üzere, kısa veya uzun sürebilir.

ARABULUCULUK YÖNTEMİNİN TEMEL AŞAMALARI VE MAHKEME SÜREÇLERİ 2.AŞAMA: ARABULUCULUK AŞAMASI Klasik Arabuluculuk Arabuluculuğun başlangıç aşamasında, genelde ortak bir oturum yapılır. Bu oturum, arabulucunun yöntem hakkında bilgi vermesi, izlenecek prosedür hakkında tarafları aydınlatması ve uyuşmazlık hakkında bilgi alınması açısından fayda sağlamaktadır. Başlangıç ve sonuç aşamalarında yapılan ortak oturumlar arasında yer alan özel oturumlar ise, arabulucunun gerçek bilgi, istek ve öncelikle ulaşmasını kolaylaştıran görüşmelerdir.

ARABULUCULUK YÖNTEMİNİN TEMEL AŞAMALARI VE MAHKEME SÜREÇLERİ Özel Oturum Yapılmayan Arabuluculuk (Non-Causus Mediation) Daha çok bozulan ilişkilerin yeniden düzeltilmesi veya yaratıcı çözümler üretmek amacıyla doğrudan görüşülmek istenmesi halinde düşünülen bir yoldur.

ARABULUCULUK YÖNTEMİNİN TEMEL AŞAMALARI VE MAHKEME SÜREÇLERİ GÖRÜŞMELERİN ÇIKMAZA GİRMESİ Tüm çabalara rağmen sorunu aşmak mümkün olmazsa çıkmazdan kurtulmak için şunlar yapılabilir: Temellere inmek Müzakere ortamında ve usulünde değişiklik yapmak Taraflarla mücadele etmek Taraflara destek olmak Anlaşmayı değiştirmek

ARABULUCULUK YÖNTEMİNİN TEMEL AŞAMALARI VE MAHKEME SÜREÇLERİ 3.AŞAMA: ARABULUCULUĞUN SONA ERMESİ Arabuluculuğun Muhtemel Sonuçları Anlaşmaya varılamaması Başka bir uyuşmazlık çözüm yöntemine başvurulması Görüşmelere devam edilmesi Anlaşmaya varılması

ARABULUCULUK YÖNTEMİNİN TEMEL AŞAMALARI VE MAHKEME SÜREÇLERİ Anlaşma Metninin Hazırlanması ve Sözleşmenin Uygulanabilirliği Taraflar, ancak ortak bir karar elde ettiklerinde bir anlaşmaya varırlar ve buna uygun bir sözleşme metni hazırlanır. Sözleşmenin uygulanabilirliği ise hukuk kurallarına ve tarafların iradelerine uygunluğuna bağlıdır.

ARABULUCULUK YÖNTEMİNİN TEMEL AŞAMALARI VE MAHKEME SÜREÇLERİ Arabuluculuk Sonrası İzleme (Post Mediation Follow-Up) Hem anlaşma yapılmış olması halinde hem de anlaşma sağlanamayan hallerde arabulucular, ilerde bir sıkıntı yaşanmaması için veya taraflarla bağlantılarını devam ettirmek için izleme yapılmasına ihtiyaç duyabilir.

ARABULUCULUK YÖNTEMİNİN TEMEL AŞAMALARI VE MAHKEME SÜREÇLERİ Arabulucunun Sorumluluğu Arabulucunun sorumluluğu şu üç duruma dayandırılabilir: Haksız fiil sorumluluğu Sözleşmeye bağlı sorumluluk Dürüstlük ilkelerine aykırı davranış ve güven ilişkisine dayalı sorumluluk

ARABULUCULUK YÖNTEMİNİN TEMEL AŞAMALARI VE MAHKEME SÜREÇLERİ MAHKEME BAĞLANTILI ARABULUCULUK Genelde mahkemelerdeki arabuluculuk iki şekilde gerçekleşmektedir; ya mahkemenin kendi bünyesinde arabuluculuk hizmeti sunulmaktadır ya da taraflar, mahkeme dışında bu hizmetin özel sağlayıcılarına yönlendirilmektedir. Mahkeme bünyesinde arabuluculuk hizmeti sunmak üç açıdan önem taşır: bunlardan birisi mahkemenin vatandaşlarına uygun çözüme ulaşma imkanı sağlamasıdır. İkincisi dosya mahkemeye gelene kadar kişisel iken, mahkemeye geldikten sonra kamusal bir mesele halini alır. Üçüncüsü ise, vatandaşların uyuşmazlıkları çözme konusunda mevcut olan kamusal sorumluluklarını ve görevlerini yerine getirmeleridir. Mahkeme bağlantılı arabuluculuk programları, genel davalar yanında aile ve küçük talepler davalarını kapsamakta; daha çok yargılama safhasında görülmektedir.

TEMEL ARABULUCULUK HAZIRLIK AŞAMASI Bu aşama, arabulucunun taraflar ve onların hukuk danışmanları ile ilişki kurmaya, süreci açıklamaya ve isteksiz tarafları ikna etmeye bağladığı başlangıç sorgusunu kapsar. Aşama boyunca, taraflar normalde, arabuluculuğun kural, rol ve sürecini ana hatlarıyla belirten arabuluculuk anlaşmasını kabul eder ve imzalarlar. Mekan ve diğer lojistik düzenlemeler yapılır ve arabulucu, arabuluculuk gününden önce teslim edilecek bilgilendirme kağıtlarını ve belgelerini düzenler.

TEMEL ARABULUCULUK GİRİŞ AŞAMASI Bu aşamanın amacı, insanları sürece katılma ve güvenme konusunda rahat hissetmesini sağlayacak şekilde bu korkuların üstesinden gelmek ve bunları dindirmektir. Aşama boyunca taraflarla buluşmalar yapılır, toplantılar gerçekleştirilir.

TEMEL ARABULUCULUK ÖYKÜ ANLATMA AŞAMASI Bu aşama tarafların bakış açısını anlamak ve ele alınması gereken önemli konuları formüle etmek için çok önemlidir, ilerlemek için bir yol sunar. Bu aşamada, arabulucular, taraflarla ortak ve özel toplantılar düzenler, tarafların neye ihtiyacı olduğunu anlamaya çalışır. Tarafların uzlaşma hakkındaki kararlarına bilgi sağlayacak olan altta yatan çıkarları belirlemeye yardım eder.

TEMEL ARABULUCULUK SORUN ÇÖZME AŞAMASI Bu aşama, arabuluculuğun, çözüme yönelik ilk ciddi adımların atıldığı kısımdır. Burada, fikirler çözümlere dönüşür ve sonuçlar uygulamalı düzenlemeler haline getirilir. Bu ayrıntılı müzakereler, uzlaşmanın yazılı olarak kaydedildiği veya tarafların sırada ne olduğuna karar verdiği son aşamaya kadar devam eder. Aşama boyunca arabulucu, gözlemci, işleri kolaylaştırıcı, aracı bir rol üstlenebilir.

TEMEL ARABULUCULUK ANLAŞMA AŞAMASI Bu aşamanın amacı, problem çözme aşamasının sonucunu somutlaştırmak ve varılan her türlü anlaşmanın açık, özel, gerçekçi ve proaktif olmasını sağlamaktır. Bu aşama arabuluculuk sürecindeki en kritik safhalardandır. Uzlaşmaya varılmasıyla sonuçlanabileceği gibi uzlaşma ile sonuçlanamayabilir.