ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ SİVİL SAVUNMA UZMANI NEBAHAT BAŞKAYA ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ SİVİL SAVUNMA UZMANI

YANGIN

YANGINLARA KARŞI TEDBİRLİ OLUNUZ

YANMA Maddenin, ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan kimyasal bir olaydır. Yanma olayının oluşabilmesi için yandaki şekilde görüldüğü gibi yanıcı madde, ısı ve oksijenin bir arada bulunması gerekir. Bu olaya “Yangın Üçgeni” adı verilir. YANICI MADDE OKSİJEN ISI

YANMANIN ÇEŞİTLERİ 1-YAVAŞ YANMA: YAVAŞ YANMA ŞU DURUMLARDA MEYDANA GELİR. a. YANICI MADDENİN BÜNYESİ İTİBARİYLE, YANICI BUHAR VEYA GAZ MEYDANA GETİRMEDİĞİ HALDE. b. YETERLİ ISININ OLMAMASI HALİNDE, c. YETERLİ OKSİJEN OLMAMASI HALİNDE, 2-HIZLI YANMA : YANMANIN BÜTÜN BELİRTİLERİ İLE OLUŞTUĞU BİR OLAYDIR. BELİRTİLERİ ALEV, ISI, IŞIK, KORLAŞMADIR. 3-PARLAMA-PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA : PARLAMA KOLAYCA ATEŞ ALAN MADDELERDE GÖRÜLEN OLAYDIR. PATLAMA, BİR ANDA PARLAYARAK YANAN MADDE ÇEŞİTLİ GAZLAR HALİNE GELMEKTE VE SON DERECE BÜYÜK BİR HACİM GENİŞLEMESİNE UĞRAYARAK ETRAFINI ZORLAMAKTA VE PATLAMALAR OLUŞTURMAKTADIR. 4-KENDİ KENDİNE YANMA : YAVAŞ YANMANIN ZAMANLA HIZLI YANMAYA DÖNÜŞMESİDİR.

YANGIN Yararlanmak amacı ile yakılan ateş dışında oluşan ve denetlenemeyen yanma olayına YANGIN denir.

YANGINLARIN SINIFLANDIRILMASI Yangının türü yanmakta olan maddeye göre değişir. Bu nedenle yangınları dört sınıfta toplayabiliriz. A sınıfı Yangınlar:Katı madde (tahta, kağıt, pamuk vs.) yangınlarıdır. Soğutma ve yanıcı maddenin uzaklaştırılması ile söndürülür ve kontrol edilir. B Sınıfı Yangınlar: Yanabilen sıvılar (Benzin, benzol, yağlar, yağlı boyalar, katran vs.) bu sınıfa girer. Soğutma (sis halinde su), boğma (karbondioksit, köpük, kuru kimyevi toz) ile petrol türevleri, alkol, yağlı boya, tiner yangınları söndürülebilir.

YANGINLARIN SINIFLANDIRILMASI C Sınıfı Yangınlar: Türü yanıcı gaz maddeler (Metan, propan, LPG, asetilen, havagazı vb.) yangınıdır. Kuru kimyevi toz, halon 1301, halon 1211 kullanarak söndürme gerçekleşir. Elektrikli makine ve hassas cihazların yangınlarını da bu sınıfa dahil edebiliriz. D Sınıfı Yangınlar: Yanabilen hafif metal yangınları (Sodyum, potasyum, titanyum, magnezyum gibi.) bu sınıfa girer. Kuru kimyevi tozlar bu yangınları söndürmede kullanılır. Elektrik yangınları ayrı bir sınıf olarak düşünülmemektedir. Elektrik akımı kesilerek yangına müdahale edilmelidir.

YANGININ NEDENLERİ Korunma önlemlerinin alınmaması: En önemli nedendir. Yangın, elektrik kontağı, ısıtma sistemleri, LPG tüpleri, parlayıcı-patlayıcı maddelerin yeterince korunmaya alınmamasından doğmaktadır. Elektrik enerjisi aksamının teknik koşullara göre yapılması, LPG tüplerinin doğru kullanılması, bacaların temizlenmesi ve parlayıcı-patlayıcı maddeler için gerekli önlemin alınması halinde yangın afetinde büyük ölçüde azalma olacaktır.

YANGIN NEDENLERİ Bilgisizlik: Yangına karşı önlemlerin nasıl alınacağını bilmek gerekir. Elektrikli aletlerin doğru kullanımını bilmemek, soba ve kalorifer sistemlerini yanlış yerleştirmek, tavan arasına ve çatıya kolay tutuşabilecek eşyalar koymak yangını davet eder. Yangının oluşumunu önlemek ve yangını söndürmek için, yangın olayını öğrenelim.

YANGIN NEDENLERİ İhmal: Yangın konusunda bilgili olmak yetmez. Söndürülmeden atılan bir kibrit veya sigara izmariti, kapatmayı unuttuğumuz LPG tüpü, ateşi söndürülmemiş ocak, fişi prizde unutulan her ütü ihmalinden büyük yangınlar çıkabilir. Bu nedenle, yangına karşı daha dikkatli ve titiz olmamız gerekir.

YANGIN NEDENLERİ Kazalar: İstem dışı olayların bazılarından yangın çıkabilir. Yangın konusunda yeterli düzeyde bilgilenmek, bu tür olaylarda nasıl hareket edeceğimize yardımcı olur. Sıçrama: Kontrol altındaki bir ateşin, ihmal veya bilgisizlik sonucu yayılarak veyahut parlayıp-patlayarak sıçraması her zaman mümkündür.

YANGIN NEDENLERİ Sabotaj: Bazı insanlar, çeşitli amaç ve kazanç uğruna kasıtlı olarak yangın çıkarırlar.Bu tür olaylara karşı gerekli önlem alınmalıdır. Doğa olayları: Rüzgarlı havalarda kuru dalların birbirine sürtmesi, yıldırım düşmesi ve benzeri doğa olayları sonucu yangınlar çıkabilir.

SÖNDÜRME PRENSİPLERİ Soğutarak söndürme A. Su ile soğutarak söndürme: Soğutarak söndürme prensipleri içerisinde en çok kullanılandır. Suyun fiziksel-kimyasal özelliği, yanıcı maddeyi boğar ve yanıcı maddeden ısı alarak yangının sönmesini sağlar. B. Yanıcı maddeyi dağıtma: Yanan maddelerin dağıtılmasıyla yangın nedeni olan yüksek ısı bölünür, bölünen ısı düşer ve yangın yavaş yavaş söner. Akaryakıt yangınlarında bu tip söndürme uygulanmaz.

SÖNDÜRME PRENSİPLERİ Havayı kesme A.Örtme: Katı maddeler veya kimyasal bileşikler kullanarak yanan madde ile oksijenin kesilmesi olayıdır. Akaryakıt yangınlarında, örtü oluşturan kimyasal bileşikler kullanılmaktadır. . B. Boğma: Yangının oksijenle ilgisinin kesilmesi veya azaltılması olayıdır. Yanıcı maddenin ortadan kaldırılması Yanmakta olan maddelerin ortadan kaldırılması halinde, yanma üçgeni oluşamaz.Bu nedenle de yangın sönmüş olur.

YANGIN SÖNDÜRME TÜPLERİNİN ÇEŞİTLERİ Yangın söndürme tüplerinin; sulu (CO2 tazyikli, hava basınçlı, soda asitli), hava kesici (köpüklü, karbondioksitli), karbondioksitli, kimyasal reaksiyonlu (halojen karbürlü, kuru kimyasal tozlu, BCF) çeşitleri vardır.

HER YANGIN SINIFI İÇİN UYGUN OLAN YANGIN SÖNDÜRME CİHAZINI KULLANINIZ

YANGINA KARŞI KORUNMAK UCUZDUR İşyerinizde ve evinizde yangına karşı önlemler almak sanıldığı gibi pahalı değildir, tam tersine ucuzdur. Bu önlemler dizisinin mali gideri, yaklaşık olarak yatırım maliyetinin binde biri oranında bile değildir. Üstelik yangına karşı korunma cihaz ve donanımları yüksek nitelikte ve sağlam olarak üretildikleri için uzun ömürlüdür ve yıllarca hizmet verebilir.

YANCIN SÖNDÜRME ARAÇLARI 1- SOĞUTUCU ARAÇLAR: a. SU KOVALARI VE VARİLLER, b. POMPALI KOVA, c. SULU ARAÇLAR, - CO2 TAHRİKLİ, - HAVA BASINÇLI, - SODA ASİTLİ, 2- HAVAYI KESİCİ ARAÇLAR : a. KUM VE TOPRAK, b. KURU KİMYEVÎ TOZLU ARAÇLAR, c. KARBONDİOKSİTLİ ARAÇLAR, d. KÖPÜKLÜ ARAÇLAR,

KİMYASAL REAKSİYON SONUCU YANGIN SÖNDÜRME ARAÇLARI HALOJEN KARBÜRLÜ SÖNDÜRME ARAÇLARI CB (KLOROBROMOMETAL) CTC (KARBONTETRA KLORÜR) MB (METİLBROMÜR) BTM (BROMTRİFLOROMETAN) BCF (BROMOKLORODİFLOROMETAN) 2- ÇOK AMAÇLI SÖNDÜRÜCÜ ARAÇLAR - MONOAMONYUMFOSFAT

YANCIN SÖNDÜRME ARAÇLARININ BAKIM VE KONTROLÜ GENEL OLARAK YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARININ CİNSİNE GÖRE BAKIM VE KONTROLLERİ DEĞİŞİKLİK ARZETMEKTEDİR. BUNUNLA BİRLİKTE HEPSİNDE AYLIK, ALTI AYLIK, BİR YILLIK, BEŞ YILLIK, ON YILLIK BAKIM VE KONTROL YAPILIR. AYLIK KONTROL ; - GENEL DURUMU, - EMNİYET SUBABI, - HORTUM, LANS VE TETİĞİ , KONTROL EDİLİR. 6 AYLIK KONTROL ; • AYLIK KONTROLE İLAVETEN CİHAZ VE KARBONDİOKSİT TÜPÜ TARTILIR. * 1 YILLIK KONTROL : - 6 AYLIK KONTROLE İLAVETEN CİHAZIN KAPAĞI AÇILARAK İÇİNDEKİ MADDENİN NİTELİĞİNİ KAYBEDİP KAYBETMEDİĞİ KONTROL EDİLİR. 5 VEYA 10 YILLIK KONTROL : - CİHAZ TAMAMEN BOŞALTILARAK TÜPÜN NİTELİĞİNİ KAYBEDİP KAYBETMEDİĞİ SU BASINÇ TESTİ İLE KONTROL EDİLİR.

**YANGINLARIN ÇIKMASININ EN BÜYÜK NEDENLERİNDEN BİRİ DE ELEKTRİK KONTAĞIDIR.BU SEBEPLE TESİSAT SIK SIK KONTROL EDİLMELİDİR**

YANGIN RİSKİNE GÖRE SÖNDÜRME CİHAZLARININ DAĞILIMI 1. AZ TEHLİKELİ BÖLGELER İÇİN : İLK 5O M2 YE l ADET 6 kg .LIK YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI. MÜTEAKİP HER 2OO M2 İÇİN l ADET 6 kg LIK YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI KULLANILIR. 2. ÇOK TEHLİKELİ BÖLGELER İÇİN ; İLK 5O M2'YE l ADET 6 kg.LIK YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI İLE MÜTEAKİP HER 2OO M2 İÇİN 2 ADET 6 kg. LIK YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI KONULUR. 3. MOTORLU ARAÇLAR İÇİN; a) OTURMA YERİ 14 KİŞİYE KADAR OLAN OTOLARDA 6 kg' LIK YANGIN SÖNDÜRME CİHAZINDAN l ADET BULUNDURULMALIDIR. b) OTURMA YERİ 14 KİŞİDEN FAZLA VEYA TEHLİKELİ MADDE TAŞIYAN OTOLARDA 6 kg. LIK 2 ADET YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI BULUNDURULMALIDIR.

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARININ YERLEŞTİRİLMESİ 1. YSC'LARI KONULACAĞI YERDE BEKLENEN YANGIN ÇEŞİDİNE UYGUN OLMALIDIR. 2. YSC'LARI ÇABUK ULAŞILABİLİR YERDE OLMALIDIR. 3. YSC'LARININ YERLERİ HİÇ DEĞİŞTİRİLMEMELİ , CİHAZ VE YERİ NUMARALANDIRILMALIDIR. A. YSC'LARI DUVARA; asılı:"OLMALİ YERDEN YÜKSEKLİĞİ 1.5 M. Yİ GEÇMEMELİDİR. 5. YSC'LARI YANGIN ÇIKMA OLASILIĞI OLAN YERE YAKIN OLMALIDIR. 6. YSC'LARI MAKİNE, TEZGAH, KAPI ARKASI GİBİ YERLERE KONULMAMALIDIR.

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZININ KULLANIMI 1. CİHAZI YERİNDEN ALINIZ. 2. TAŞIMA KOLUNDAN TUTARAK YANGIN MAHALLİNE GETİRİNİZ. 3. RÜZGARI ARKANIZA ALINIZ. 4. VALF EMNİYET PİMİNİ VEYA MÜHÜRÜNÜ ÇIKARINIZ. 5. LANSI YERİNDEN ÇIKARIP YANGINA YÖNELTİNİZ. 6. VANAYI AÇINIZ (SOLA ÇEVİREREK) 7. TETİĞE BASINIZ. 8. ÇIKAN GAZ VEYA KURU KİMYEVİ TOZUN DIŞ ÇEVREDEN İÇE DOĞRU GİTMESİNİ SAĞLAYINIZ. 9. YANGIN SÖNDÜKTEN SONRA BİR MÜDDET DAHA CO2 GAZINI YÜZEYE BOŞALTINIZ VEYA KURU KİMYEVİ TOZU TAMAMEN BOŞALTINIZ. 10. VANAYI SAĞA DÖNDÜREREK KAPATINIZ.

HATIRLAYIN DUMAN ATEŞTEN DAHA ÖLDÜRÜCÜDÜR, GÜVENLİ BİR ÇIKIŞA, SÜRÜNEREK GİT! EĞER GİYSİLERİNİZ TUTUŞURSA, DUR, YAT, YUVARLAN !

HATIRLAYIN Yangına Yakalanırsanız, Duman Ateşten Daha Öldürücüdür! Hemen yere olabildiğince yakın bir pozisyon alın. Yüzünüzü ıslak bir havlu ile örtün. Güvenli bir çıkış noktasına doğru sürünerek ilerleyin. Elinizin tersiyle kapının ısısını kontrol edin. Sıcak olan bir kapıyı açmayın. Eğer bir yerde kapalı kalırsanız, kapıyı kapatın ve kapının altını ıslak bezlerle tıkayın. Eğer sizinle çıkış arasındaki yangın küçükse, hızla çıkışa doğru koşun. Eğer Üzerinizdeki Giysiniz Tutuşursa; 1- Yardım istemek için bağırın ve sakın koşmayın! DUR, YAT ve YUVARLAN hareketini uygulayın. DUR: Koşarsanız havadaki oksijen alevlerin artmasına neden olacaktır. Eğer ayakta durursanız alevler hızla hayati organlarınıza yükselecektir. YAT: Yere yatın. Yüzünüzü ellerinizle kapatın. YUVARLAN: Ateşi söndürmek için yerde yuvarlanın. 2- Üzerindeki giysileri yanan başka biri koşuyorsa, durdurun, yatırın ve yuvarlayın. 3- Yanığın üzerine asla buz koymayın. Yanığın üzerine başka hiçbir şey sürmeyin. Yanık yeri soğutmak amacıyla 10 – 15 dakika süreyle su altında tutun. Derhal tıbbi yardım çağırın.

YANGIN ÇIKTIĞINDA VEYA YANGINI İLK GÖRDÜĞÜNÜZDE 1- TELAŞLANMAYINIZ 2- BULUNDUĞUNUZ YERDE YANGIN İHBAR DÜĞMESİ VAR İSE ONA BASINIZ. 3- İTFAİYE TEŞKİLATINA TELEFON EDİNİZ. 4- YANGIN YERİNİ ADRESİNİ EN KISA VE DOĞRU ŞEKİLDE BİLDİRİNİZ. 5- MÜMKÜN İSE YANGININ CİNSİNİ BİLDİRİNİZ. 6-YANGINI ÇEVRENİZDEKİLERE DUYURUNUZ. 7-İTFAİYE GELİNCEYE KADAR YANGINI SÖNDÜRMEK İÇİN ELDE MEVCUT VASITA VE İMKANLARDAN FAYDALANMAYA ÇALIŞINIZ. 8-YANGININ YAYILMASINI ÖNLEMEK İÇİN KAPI VE PENCERELERİ KAPATINIZ. 9-BUNLARI YAPARKEN KENDİNİZİ VE BAŞKALARINI TEHLİKEYE ATMAYINIZ. 10-GÖREVLİLERDEN BAŞKASININ YANGIN SAHASINA GİRMESİNE MANİ OLUNUZ.

HAYATTA KALMANIN 11 ÇARESİ 1- NÜKLEER İNFİLAKLARIN ÇEŞİTLİ TESİRLERİNİ ÖĞRENİNİZ. 2- RADYOAKTİF SERPİNTİ HAKKINDAKİ GERÇEKLERİ BİLİNİZ. 3- İKAZ VE ALARM SİNYALLER İLE BUNLARIN MANALARINI ÖĞRENİNİZ VE EL ALTINDA PİLLE İŞLEYEN BİR RADYO BULUNDURUNUZ. 4- GEREKTİĞİ ZAMAN BARINACAK BİR SIĞINAK YERİ HAZIRLAYINIZ. 5- SİZE VE AİLENİZE İKİ HAFTA YETECEK KADAR YİYECEK VE EŞYA HAZIRLAYINIZ. 6- YANGINDAN KORUNMA VE YANGIN SÖNDÜRME YOLLARINI ÖĞRENİNİZ. 7- İLKYARDIM VE HASTABAKICILIĞINI ÖĞRENİNİZ. 8- SIKIŞIK DURUMLARDA TEMİZLİK YOLLARINI ÖĞRENİNİZ. 9- RADYOAKTİF SERPİNTİİDEN KORUNMA VE KURTULMA ÇARELERİNİ ÖĞRENİNİZ. 10- YAŞADIĞINIZ ŞEHİR VE KASABANIN SİVİL SAVUNMA PLANALARI HAKKINDA BİLGİ EDİNİNİZ. 11- FELAKET ZAMANINDA KENDİNİZİN VE AİLENİZİN NASIL HAREKET EDECEĞİNİ ÖNCEDEN DÜŞÜNÜP PLANLAYINIZ

AİBÜ SİVİL SAVUNMA UZMANI SUNUMUZ BİTMİŞTİR TEŞEKKÜR EDERİZ. NEBAHAT BAŞKAYA AİBÜ SİVİL SAVUNMA UZMANI