Bölüm 21 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar IFRS for SMEs Konu 3.1(a) Bölüm 21 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar Bölüm 28 Çalışanlara Sağlanan Faydalar

2 This PowerPoint presentation was prepared by IFRS Foundation education staff as a convenience for others. It has not been approved by the IASB. The IFRS Foundation allows individuals and organisations to use this presentation to conduct training on the IFRS for SMEs. However, if you make any changes to the PowerPoint presentation, your changes should be clearly identifiable as not part of the presentation prepared by the IFRS Foundation education staff and the copyright notice must be removed from every amended page . This presentation may be modified from time to time. The latest version may be downloaded from: http://www.ifrs.org/IFRS+for+SMEs/SME+Workshops.htm The accounting requirements applicable to small and medium‑sized entities (SMEs) are set out in the International Financial Reporting Standard (IFRS) for SMEs, which was issued by the IASB in July 2009. The IFRS Foundation, the authors, the presenters and the publishers do not accept responsibility for loss caused to any person who acts or refrains from acting in reliance on the material in this PowerPoint presentation, whether such loss is caused by negligence or otherwise. 2

Karşılıklar, Koşullu Borçlar & Koşullu Varlıklar IFRS for SMEs 3 Bölüm 21 Karşılıklar, Koşullu Borçlar & Koşullu Varlıklar 3

Bölüm 21 – kapsam 4 Bölüm 21, karşılıklar, koşullu borçlar &koşullu varlıkların muhasebeleştirilmesi & raporlanması için uygulanır. aşağıdaki diğer bölümlerin kapsamında olan karşılıklar hariç: kiralama işlemleri (Bölüm 20). Ancak, Bölüm 21 ekonomik açıdan dezavantajlı faaliyet kiralamalarını kapsamaktadır. inşaat sözleşmeleri (Bölüm 23) çalışanlara sağlanan fayda yükümlülükleri (Bölüm28) gelir vergileri (Bölüm 29) 4

Bölüm 21 – karşılıklar 5 Gerçekleşme zamanı veya tutarı belli olmayan yükümlülüktür. Karşılık mevcut bir yükümlülüktür… Mevcut bir yükümlülük aşağıdakilerden biri olabilir –yasal (bağlayıcı sözleşme veya yasal gereksinim) –dolaylı (işletmenin daha önceki faaliyetlerinden kaynaklanan yükümlülüğün yerine getirilmesi dışında gerçekçi bir alternatifin bulunmaması) 5

Bölüm 21 – karşılık örnekleri 6 Ör 1*: A fabrikasının atıkları yer altı sularını kirletmektedir. Dava: yerel halk kirlilikten dolayı sağlıklarında meydana gelen zarara karşılık tazminat talep etmektedir. A yanlış yaptığını kabullenmiştir. Mahkeme tazminatın kapsamına karar verecektir. Avukatlar karara 2 yıl içinde hükmolunacağını & tazminatın 1,000,000 PB ile 30,000,000 PB arasında olacağını tahmin etmektedir. * IFRS Foundation eğitim materyali Modül 21’deki örnek 1’e bakınız 6

Bölüm 21 – karşılık örnekleri devamı 7 Ör 2*: A fabrikasının atıkları yer altı sularını kirletmektedir. Kanun gereği çevrenin eski haline getirilmesi gerekmektedir. Eski hale getirme maliyeti 1,000,000 ile 15,000,000 arasındadır. Eski haline getirmenin hangi dönemde tamamlanacağı kesin değildir. Ör 3*: A mal satın alan müşterilerine garanti vermektedir. garanti = 3 yıl içinde üretim hatalarını tamiri veya yenisi ile değiştirmeyi kapsamaktadır . * IFRS Foundation eğitim materyali Modül 21’deki aynı numaralı örneğe bakınız 7

Bölüm 21 – karşılık olarak değerlendirilmeyenler için örnekler 8 Ör 4*: kendini sigortalama ‘karşılıkları’ Ör 5*: Kayak oteli işletmecisi konjonktürel bir iş dalında faaliyet göstermektedir, hava koşullarına bağlı olarak ‘iyi yıllar’ ve ‘kötü yıllar’ olmaktadır. Kazançların değişkenliğini (oynaklığını) azaltmak için, ‘kötü yıllar’ da tersine çevirmek üzere ‘iyi yıllar’ da ‘karşılık’ ayırmaktadır. Ör a: amortisman için ‘karşılık’ Ör b: şüpheli alacaklar için ‘karşılık’ * IFRS Foundation eğitim materyali Modül 21’deki aynı numaralı örneğe bakınız 8

Bölüm 21 – koşullu yükümlülük örneği 9 Ör 12*: A fabrikasının atıkları yer altı sularını kirletmektedir. Kanun gereği çevrenin eski haline getirilmesi gerekmemektedir & herhangi bir açılmış dava yoktur. Ancak, işletme raporlama döneminde, izleyen 12 ay içerisinde kirlenmiş çevreyi eski haline getireceğine dair kamuya bir duyuru yapmıştır. * IFRS Foundation eğitim materyali Modül 21 örnek 12’ye bakınız 9

Bölüm 21 – karşılıkların muhasebeleştirilmesi 10 Karşılıklar aşağıdaki durumlarda muhasebeleştirilir: işletmenin, geçmiş bir olaydan kaynaklanan bir yükümlüğü varsa; yükümlülüğün yerine getirilmesi için ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkmalarının muhtemel olması (olmama olasılığından fazla olması) & yükümlülük tutarının güvenli bir biçimde tahmin edilebiliyor olması. Tahminlerin kullanımı, finansal tabloların hazırlanmasının gerekli bir bölümü olup bu tabloların güvenilirliklerini zayıflatmaz. 10

Bölüm 21 – karşılıkların ölçümü 11 Karşılıklar, mevcut bir yükümlülüğü yerine getirmek için raporlama dönemi sonunda yapılması gereken harcamaya ilişkin en gerçekçi tahmin ile ölçülür = işletmenin yükümlülüğün yerine getirilmesi amacıyla raporlama dönemi sonunda makul olarak ödeyeceği veya bu tarihte üçüncü kişilere devredeceği miktar Karşılıklar, o anda mevcut en iyi tahmini yansıtmak üzere, raporlama dönemi sonu itibariyle gözden geçirilir & düzeltilir. İskonto etkisi finansman gideridir 11

Bölüm 21 – en gerçekçi tahmin 12 Çok sayıda kalem bulunduğunda, en gerçekçi tahmin gerçekleşmesi mümkün tüm sonuçların olasılıklarını yansıtır. Tek bir yükümlülük bulunduğunda, en gerçekçi tahmin = gerçekleşme olasılığı en yüksek olan sonuca göre ayarlanır Vergi öncesi iskonto oranı/ları kullanılarak hesaplanan bugünkü değer paranın zaman değerinin cari piyasa değerlendirmesini yansıtır (& tahmini nakit akışlarının yansıtılmadığı durumlarda borca özgü riskler). 12

Bölüm 21 – ölçme örnekleri 13 Örnek 14*: A 1,000 adet garantili ürün satmıştır. Yani satıştan sonra altı ay içinde bulunan kusurlar tamir edilecektir. Olasılıklar & tamir maliyeti: büyük kusurlar= %5 tahmini tamir maliyeti 400 PB; küçük kusurlar= %20 tahmini tamir maliyeti 100 PB; %75 olasılıkla kusur yok. En gerçekçi tahmin (beklenen değer) = 40,000 PB Hesaplama: (%75 x 1,000 units x sıfır) + (%20 x 1,000 adet x 100 PB) + (%5 x 1,000 adet x 400 PB) * IFRS Foundation eğitim materyali Modül 21’deki örnek 14’e bakınız 13

Bölüm 21 – ölçme örnekleri 14 Örnek 15*: Bir müşteri tarafından kişisel yaralanma davası açılmıştır. Avukatlar %30 olasılıkla 2,000,000 PB & %70 olasılıkla 300,000 PB tazminat ödeneceğini tahmin etmektedir. 2 yıl içinde karar verilecektir. İskonto oranı = yıllık %4 (yani 2 yıllık devlet tahvili = %5 eksi %1 borca özgü risk ). Tek başına en olası sonuç = 300,000 PB. Ancak, diğer olası sonuç en olası sonuçtan daha fazla olduğundan 31 Aralık 20X1’de yükümlülüğün en gerçekçi tahmini, 300,000 PB’lik en olası sonucun BD’den daha fazla olacaktır.örneğin 810,000 PB %4’ten BD = ±CU748,890 * IFRS Foundation eğitim materyali Modül 21’deki örnek 15’e bakınız 14

Bölüm 21 – yeniden ölçme örneği 15 Örnek 25*: 31/12/20X1’de dava için karşılık 40,000 PB & 31/12/20X2’de yeniden ölçüldüğünde 90,000 PB. 3,000 PB’lik artış= iskonto etkisi & kalanı daha iyi bilgilerin ortaya çıkmasına bağlıdır. 50,000 PB’lik artış 31/12/20X2 yılı sonunda o yılın kar veya zararının belirlenmesinde gider olarak muhasebeleştirilecektir 3,000 PB = finansman gideri 47,000 PB = tahmindeki değişiklik * IFRS Foundation eğitim materyali Modül 21’deki örnek 25’e bakınız 15

Bölüm 21 – karşılık açıklamaları 16 Her bir karşılık sınıfı için aşağıdakiler açıklanır, bunların karşılaştırmalı olmasına gerek yoktur aşağıdakileri gösteren mutabakat dönem başı & dönem sonu DD ölçüm düzeltmelerini içeren eklemeler dönem boyunda karşılıktan düşülen tutarlar dönem içinde iptal edilerek kullanılmayan miktarlar nitelik, tahmini ödeme (tutarı & zamanı) belirsizliklerin göstergeleri (tutarı & zamanı) beklenen ödemelerin miktarı & varlık olarak muhasebeleştirilenlerin miktarı 16

Bölüm 21 – koşullu borçlarlar 17 Koşullu borç aşağıdakilerden biridir: (i) kesin olmayan olası bir yükümlülük; veya (ii) paragraf 21.4’deki muhasebeleştirme koşulları sağlamadığı için muhasebeleştirilmeyen mevcut bir yükümlülüktür. 17

Bölüm 21 – koşullu borçlar 18 Koşullu borç borç olarak muhasebeleştirilmez (işletme birleşmesinde elde edilen koşullu borçlar hariç). Kaynak çıkışı olasılığı uzak olmadığı sürece, koşullu borç açıklanır. Bir işletme bir yükümlülük için müşterek ve müteselsilen sorumlu olduğunda, söz konusu yükümlülüğün diğer taraflarca karşılanacağı tahmin edilen kısmı, koşullu bir borç olarak değerlendirilir. 18

Bölüm 21 – koşullu borç örneği 19 Örnek 29*: A’nın fabrikasından kaynaklanan kirlilikten dolayı sağlıkları zarar gören bir grup insan A’dan tazminat istemektedirler A’nın kirliliğin kaynağı olup olmadığı belirsizdir çünkü: –aynı bölgede benzer atıklar üreten birçok işletme faaliyet göstermektedir & sızıntının kaynağının hangi işletme olduğu belli değildir –A sızıntıları engellemek için önlem almıştır & davayı güçlü bir şekilde savunmaktadır. * IFRS Foundation eğitim materyali Modül 21’deki örnek 29’e bakınız 19

Bölüm 21 – koşullu borç örneği 20 Örnek 29 devamı: Ancak, sızıntıya neden olmadığı kesin değildir & gerçek suçlu ancak yoğun araştırmalardan sonra belli olacaktır. A’nın hukuk müşaviri mahkeme kararının iki yıl içerisinde çıkacağını beklemektedir. Eğer işletme davayı kaybederse tazminatın 1,000,000 PB ile 30,000,000 PB arasında olma ihtimali bulunmaktadır 20

Bölüm 21 – koşullu borç örneği Örnek 29 devamı: İşletmenin mevcut bir yükümlülüğünün olup olmadığı belirsiz olabilir – bu konu mahkeme tarafından belirlenecektir mevcut tüm kanıtlar dikkate alındığında işletmenin davayı kazanacağı olası ise bu durumda işletmenin olası bir yükümlülüğü & böylece bir koşullu borcu olacaktır. 21

Bölüm 21 – koşullu borç açıklamaları 22 Yerine getirilmelerine yönelik olarak işletmeden kaynak çıkışı olasılığı düşük olmadığı sürece, her bir koşullu borç sınıfı için, raporlama tarihinde, ilgili koşullu borcun niteliğine ilişkin kısa bir tanıma yer verilir ve mümkünse, aşağıdakiler açıklanır : finansal etkilerinin tahmini (karşılık gibi ölçülen); tutar ve zamana ilişkin belrisizliklerin göstergeleri & herhangi bir tazminat olasılığı. Bu açıklamalardan birinin ya da daha fazlasının yapılması mümkün değilse, bu durum ifade edilir. 22

Bölüm 21 – koşullu varlıklar 23 Koşullu varlık varlık olarak muhasebeleştirilmesi mümkün değildir. Ekonomik fayda girişi olasılığı varsa, koşullu varlığa ilişkin açıklama yapılır . Ancak, fayda girişi aslında kesinse, bu durumda ilgili varlık koşullu varlık değildir, ve muhasebeleştirilmesi uygundur. 23

Bölüm 21 – koşullu varlık açıklamaları 24 İşletmeye ekonomik bir fayda girişi olasılığı var, ancak kesin değilse (gerçekleşme olasılığı, gerçekleşmeme olasılığından yüksekse) aşağıdakiler açıklanır: raporlama dönemi sonu itibarıyla koşullu varlıkların niteliğine ilişkin açıklama ve ek bir çaba sarfetmeksizin ve ek bir maliyete katlanmaksızın yapılması mümkünse, söz konusu varlıkların finansal etkisine ilişkin bir tahmin (karşılıkların ölçülmesi ile ilgili açıklanan ilkeler kullanılarak ölçülür). Söz konusu tahminin yapılması mümkün değilse, bu durum ifade edilir. 24

Bölüm 21 – sakıncalı olabilecek açıklamalar 25 Çok nadir durumlarda, 21.14-21.16 paragraflar uyarınca açıklanması zorunlu tutulan bilgilerin bazılarının veya tümünün açıklanması, işletmeyi, karşılık, K. borç veya K. varlıklara ilişkin konularda diğer taraflarla olan anlaşmazlıklarında ciddi şekilde zor duruma sokabilir. Bu tür durumlarda, söz konusu bilgilerin açıklanma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak yine de, anlaşmazlığın genel niteliği, bilgilerin açıklanmayışı ve söz konusu bilgilerin açıklanmama nedeni hakkında bilgi verilir. Not: karşılıklar için muhasebeleştirme & ölçme istisnası yoktur. 25

Çalışanlara Sağlanan Faydalar IFRS for SMEs 26 Bölüm 28 Çalışanlara Sağlanan Faydalar 26

Bölüm 28 – kapsam 27 Çalışanlara sağlanan faydalar (ÇSF), idareciler ve yönetim de dahil olmak üzere çalışanlar tarafından sunulan hizmetler karşılığında işletme tarafından sağlanan her türlü bedeli ifade eder. Bölüm 28, Bölüm 26 Hisse Bazlı Ödemeler kapsamında yer alan hisse bazlı ödeme işlemleri dışında çalışanlara sağlanan her türlü faydanın muhasebeleştirilmesinde uygulanır 27

Bölüm 28 – çalışanlara sağlanan faydaların türleri 4 tür ÇSF: çalışanlara sağlanana kısa vadeli faydalar işten ayrılma sonrası sağlanan faydalar çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar işten çıkarma tazminatları Ve özkaynak tazminleri(bakınız bölüm 26) 28

Bölüm 28 – genel muhasebeleştirme ilkesi 29 Çalışanların raporlama dönemi boyunca işletme için sundukları hizmetler sonucunda almaya hak kazandıkları tüm faydaların maliyeti aşağıdaki şekilde muhasebeleştirilir: borç, ödemiş tutarlar düşüldükten sonra. Varlık, ÇSF gideri geri ödenecekse gider, başka bir bölümün herhangi bir varlığın maliyetinin parçası olarak muhasebeleştirilmesini gerektirmediği durumlarda.(örneğin stoklar & MDV) 29

Bölüm 28 – çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar 30 Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar (ÇSKVF) çalışanların hizmet sundukları dönemin sonundan itibaren on iki ay içinde ödeme günü gelecek olan faydalardır (gelecekteki 12 ay sınırlaması). işten çıkarılma tazminatları hariç. 30

Bölüm 28 – çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar 31 ÇSKVF aşağıdakileri içerir: maaşlar, ücretler & sosyal sigorta yardımları; 12 ay içinde kullanılması beklenen kısa süreli ücretli izinler (ücretli yıllık izin ya da ücretli hastalık izni), on iki ay içinde ödenebilir duruma gelecek kar paylaşımı & ikramiyeler; & mevcut çalışanlara sağlanan parasal olmayan faydalar (sağlık yardımı, lojman, araç, ücretsiz ya da indirimli olarak verilen mal veya hizmetler gibi). 31

Bölüm 28 – ÇSKVF’ın ölçümü 32 ÇSKVF genel muhasebeleştirme ilkesini karşılayacak şekilde ölçülür (yukarıda) ödenmesi beklenen faydaların iskonto edilmemiş tutarları üzerinden ölçülür 32

Bölüm 28 – ÇSKVF örneği 33 Örnek 10*: Bir çalışana yılda 5 gün ücretli hastalık iznine ayrılma hakkı verilmiştir . Kullanılmayan ücretli hastalık izinleri bir takvim yılı ileri taşınabilmektedir. FIFO yöntemine göre dağıtılmaktadır. Hastalık izinleri başkasına devredilemez. İşçi 1 her çalışma gününde 400 kazanmaktadır. Hastalık izni kaydı: 1/1/20X1’de birikmiş 4.5 gün ; 20X1’de 2 gün alınmıştır. Ücret artışı = %5 1/1/20X2’den itibaren geçerli. 31/12/20X1’de yükümlülük = 2,100 (yani 400 PB ücret oranı× 1.05 artış× 5 gün (en fazla) 31/12/20X’e kadar & 20X2’de alınması beklenen. * IFRS Foundation eğitim materyali Modül 28’deki örnek 10’a bakınız 33

Bölüm 28 – ÇSKVF örnekleri 34 Örnek 13*: Hastalık izninin bir sonraki takvim yılına taşınamaması & izne hak tanınmaması (yani nakit olarak ödenmemesi) dışında örnek 10 ile aynıdır 31/12/20X1’de borç yoktur (yükümlülük yoktur). Örnek 10a: Hastalık izninin 20X1’deki bordrosundaki maaş düzeyine göre Ocak 20X2’de ödenmesi dışında Örnek 10 ve Örnek 13 ile aynıdır. 31/12/20X1’deki borç = 1,200 PB (yani 400 PB ücret düzeyi× 3 (kazanılan 5 eksi kullanılan 2) gün 31/12/20X1’e kadar & 20X2’de ödenen. * IFRS Foundation eğitim materyali Modül 28’deki örnek 13’e bakınız 34

Bölüm 28 – ÇSKVF örnekleri 35 Örnek 17*: A yıllık karının %3’ünü (kar dağıtımından önce) cari dönemde hizmet veren & gelecek dönemde hizmet vermeye devam edecek olan personeline vermektedir A çalışan devir hızından %10 tasarruf edeceğini tahmin etmektedir. Kar payları 31/12/20X2’de ödenecektir. Kar dağıtımından önce20X1 karı = 1,000,000 PB. 31/12/20X1 borç & gider = 27,000 (yani 3% × 1,000,000 PB× 90%) * IFRS Foundation eğitim materyali Modül 28’deki örnek 17’a bakınız 35

Bölüm 28 – işten ayrılma sonrası sağlanan faydalar 36 İşten ayrılma sonrası sağlanan faydalar (İASSF), çalışmanın tamamlanmasından sonra ödenebilir hale gelen faydalardır (işten çıkarma tazminatı dışındaki). İASSF örnekleri aşağıdakileri içermektedir emekli aylığı gibi emeklilik hakları emeklilik sigortası ve sağlık yardımı gibi işten ayrılma sonrasına ilişkin diğer faydalar. 36

Bölüm 28 – işten ayrılma sonrası sağlanan faydalar 37 İşletmeler tarafından İASSF sağlayan düzenlemeler, İASSF planlarıdır. 2 çeşit İASSF planı vardır: tanımlanmış katkı planları (işletme, ayrı bir işletmeye (fona) sabit katkı payları öder ve gelecekte yükümlülüğü olmayacaktır, ayni bütün risk çalışandadır). tanımlanmış fayda planları (aktüeryal & yatırım riski (fonlanmışsa) işletmededir). 37

Bölüm 28 – İASSF tanımlanmış katkı 38 Bir döneme ilişkin katkı tutarları, diğer bir bölümünün, herhangi bir varlığın (örneğin stok & MDV) maliyetinin parçası olarak muhasebeleştirilmesini gerektirmediği sürece borç olarak muhasebeleştirilir. Örnek 18*: 8/1/20X2’de bir perakendeci işverenin verdiği hizmet karşılığı Aralık tanımlanmış katkı planının bir parçası olarak 20X1’de 100 PB katkı ödemiştir. 31/12/20X1’de 100 PB yükümlülük (İASSF’ın tahakkuku) & 100 PB kar veya zararda gider muhasebeleştirmiştir. * IFRS Foundation eğitim materyali Modül 28 örnek 18’den uyarlanmıştır 38

Bölüm 28 – İASSF tanımlanmış fayda planları 39 Muhasebeleştirmede genel muhasebeleştirme ilkesi uygulanır: borç olarak tanımlanmış fayda planları kapsamındaki yükümlülüklerden plan varlıklarının düşülmesi suretiyle bulunan tutar– ‘tanımlanmış fayda borcu’ (bakınız: 28.15-28.23 paragrafları). dönem içerisinde ilgili borç tutarında gerçekleşen net değişim, tanımlanmış fayda planlarının dönem içerisindeki maliyeti olarak muhasebeleştirilir (bakınız: 28.24-28.27 paragrafları). 39

Bölüm 28 – tanımlanmış fayda borcu 40 Tanımlanmış fayda borcu aşağıdakilerin net tutarlarından ölçülür: tanımlanmış fayda yükümlülüğünün BD (TFY) eksi yükümlülüğü doğrudan ödenecekler dışındaki plan varlıklarının (eğer varsa) GUD’i paragraflar 11.27–11.32 gerçeğe uygun değerin ölçümü konusunda rehberlik eder). Eğer TFY’nün BD < plan varlıklarının GUD ise, plan fazla vermiştir. Fazlalık, gelecekte katkı tutarlarının azaltılmasının veya plandan iadelerle sınırlı olmak üzere, varlık olarak muhasebeleştirilir. 40

Bölüm 28 – tanımlanmış fayda yükümlülüğü (TFY) 41 TFY’nin BD’i aşağıdakileri içeren, çalışanların mevcut & geçmiş dönemlerde sunmuş oldukları hizmetlerine karşılık kazanmış oldukları tahmini tutarları yansıtır henüz hakedilmemiş faydalar çalışanlara gelecekteki yıllarda sunacakları hizmetleri için daha fazla fayda sağlayan fayda formüllerinin etkileri (örnek son maaş). TFY ölçülmesi ile ilgili önemli yargılar aktüeryal varsayımları içerir. 41

Bölüm 28 – TFY aktüeryal varsayımlar 42 Aktüeryal varsayımlar aşağıdakilerden oluşur: demografik tahminler, örn: (i) hizmet sırasındaki &sonrasındaki ölüm oranı; (ii) personel devir hızı, iş görmezlik hali & erken emeklilik; (iii) faydada hak sahibi olacak bakmakla yükümlü olunan kişilerle birlikte plan üyelerinin oranı; & (iv) sağlık planları kapsamındaki talep oranı; finansal tahminler, örn: (i) iskonto oranı; (ii) gelecekteki maaşlar & fayda derecesi; (iii) sağlık faydaları için — hak taleplerinin ve fayda ödemelerinin yönetilmesinin maliyeti dahil gelecekteki sağlık maliyetleri. 42

Bölüm 28 – TFY değerleme yöntemi 43 TFY öngörülen yükümlülük yöntemine (ÖYY) göre ölçülür. Ancak, fazla maliyet ve çabaya rağmen ölçülemiyorsa basitleştirilmiş bir hesaplama yapılabilir . Basitleştirilmiş hesaplama kapsamında: gelecekte öngörülen maaş artışları göz ardı edilir; mevcut çalışanların gelecekteki hizmetleri göz ardı edilir (yani yeni çalışanlar için olduğu gibi mevcut çalışanlar için de planın kapandığı varsayımı ); & mevcut çalışanların hizmet verirken olası ölümleri göz ardı edilir (ancak, hizmet sonrasındaki ölümler dikkate alınır (yani beklenen yaşam süresi). 43

Bölüm 28 – TFY’i ÖYY değerleme yöntemi 44 Örnek 30*: Emeklilik üzerinden ödenecek toplam götürü fayda = her yılın hizmeti için ödenen son maaşın %1’i. 1. yılın maaşı= 10,000 (%7’den artış pa). İskonto oranı= %10 pa. 5. yıl sonunda emekliye ayrılması beklenmektedir. Yükümlülüklerin nasıl oluşturulacağını gösteriniz: aktüeryal tahminlerde değişiklik olmayacağını varsayınız. basitleştirmek için, bu örnek, çalışanların 5. yılın sonuna kadar duracağını (çalışacağını) varsaymaktadır. * Bakınız IFRS Foundation eğitim materyalleri Modül 28 örnek 30 44

Bölüm 28 – TFY’ü ÖYY değerleme yöntemi 45 Yıl 1 2 3 4 5 Atfedilen: – geçmiş yıllar - 131 262 393 524 – cari yıl (son maaşın %1’i) – cari ve geçmiş yıllar 655 Dönem başı yükümlülük 89 196 324 476 %10 faiz 9 20 33 48 Dönem hizmet maliyeti 98 108 119 Dönem sonu yükümlülük 45

Bölüm 28 – TFY’ü ÖYY değerleme yöntemi 46 ÖYY hesaplanması üzerine notlar: Dönem hizmet maliyeti cari döneme ilişkin faydanın bugünkü değeridir örn 1. yıl —131 PB× 1/(1.1)4 = 131PB ÷ 0.683013 = 89.47 PB Dönem sonu yükümlülük cari ve geçmiş yıllara ilişkin faydanın bugünkü değeridir. 46

Bölüm 28 – TFY basitleştirilmiş yöntem 47 Örnek 33*: Hesaplamada basitleştirilmiş yöntem kullanılması dışında örnek 30 ile aynıdır. * Bakınız IFRS Foundation eğitim materyalleri Modül 28 örnek 33 47

Bölüm28 – TFY basitleştirilmiş yöntem 48 Yıl 1 2 3 4 5 Cari maaşın %1’i (her yıl %7 artışla) 100 107 114 123 131 Dönem sonundaki yıl hizmeti Yükümlülüğün GUD’i 214 343 490 655 İskonto faktörü (%10) 0.6830 0.7513 0.8264 0.9091 Yükümlülüğün BD’i 68 161 284 445 Dönem başı yükümlülük – Faiz (%10) 7 16 28 45 Cari hizmet maliyeti 80 95 111 Aktüeryal kazanç veya kayıp (balancing figure) 12 22 34 Dönem sonu yükümlülük 48

Bölüm 28 – TFY basitleştirilmiş yöntem 49 Basitleştirmiş yöntem hesaplamaları üzerine notlar Cari hizmet maliyeti= Cari yıla ilşkin faydanın bugünkü değeri Hesaplama 1. Yıl: 100 PB maaş × 1/(1.1)4 = 68.30 PB Dönem sonu yükümlülük= cari & geçmiş yıllara ilişkin faydanın bugünkü değeri Hesaplama 1. Yıl: 100 PB× 1 yıl hizmet sürsi ÷ 1/(1.1)4 = 68.30 PB 49

Bölüm 28 – tanımlanmış fayda giderleri 50 Dönemdeki tanımlanmış fayda yükümlülüğündeki net değişim (çalışanlara ödenen veya çalışanların katkıları dışındaki faydalar) dönem içinde tanımlanmış fayda yükümlülüğünün maliyeti olarak muhasebeleştirilir. Maliyetler aşağıdakilerden birine göre muhasebeleştirilir (muhasebe politikası) bütünüyle kar veya zararda gider olarak, veya bir kısmı kar veya zararda & bir kısmı DKG’de (sadece aktüeryal kazançalar & kayıplar DKG’de olabilir) bir varlığın maliyetinin parçası olmadığı sürece (örneğin bakınız Bölüm17 MDV). 50

Bölüm 28 – tanımlanmış fayda planı gideri örneği 51 Örnek 39*: A, aktüeryal kazanç & kayıpları kar veya zararda muhasebeleştirmektedir. Çalışanlara her yılın hizmeti için son maaşlarının %0.2 ‘si kadar emekli aylığı söz verilmiştir . Emekli aylığı 65 yaşından sonra ödenebilir duruma gelmektedir. Plan fonlanmamıştır. 31/12/20X1’de plan yükümlülüğünün defter değeri = 1,000PB (20X0: 900 PB). 20X1’de A, eski çalışanlarına 40 PB emeklilik aylığı ödemiştir. * Bakınız IFRS Foundation eğitim materyalleri Modül 28 örnek 39 51

Bölüm 28 – tanımlanmış fayda planları gideri örneği 52 Tanımlanmış fayda planları yükümlülüğü (borcu) hesabı   1/1/20X1 Açılış bakiyesi 900 20X1 Ödenen emekli aylığı 40 31/12/20X1 Kapanış bakiyesi 1,000 Kar veya zarar 140 1,040 1/1/20X2 52

Bölüm 28 – tanımlanmış fayda planları gideri örneği 53 Örnek 42*: Bütün aktüeryal kazanç & kayıbın DKG’de muhasebeleştirilmesi dışında Ör 39 ile aynıdır . Tanımlanmış fayda planlarının 20X1 yılı için 50 PB’lik kısmı aktüeryal kayıplarla ilgilidir. 20X1 yılının 140 PB’lik gideri aşağıdaki şekilde muhasebeleştirilir: 50 DKG’de (yani aktüeryal kazanç & kayıp) 90 (kalan) kar veya zararda * Bakınız IFRS Foundation eğitim materyalleri Modül 28 örnek 42 53

Bölüm 28 – tanımlanmış fayda planları gideri örneği 54 Örnek 40*: Planın fonlanması dışında örnek 39 ile aynıdır 20X1’de fon eski çalışanlara 40 PB emeklilik aylığı ödemiştir & işletme fona 110 PB ödemiştir 31/12/20X1’de plan varlıklarının gerçeğe uygun değeri = 980 PB (20X0: 890 PB). * Bakınız IFRS Foundation eğitim materyalleri Modül 28 örnek 40 54

Bölüm 28 – tanımlanmış fayda planları gideri örneği 55 Tanımlanmış fayda planları yükümlülüğü (borcu) hesabı   1/1/20X1 Açılış bakiyesi 10(a) 20X1 Fondaki artış 110 31/12/20X1 Kapanış bakiyesi 20(b) Kar veya zarar 120(c) 130 1/1/20X2 20 (a) 900 PB yükümlülük eksi 890 PB plan varlıkları (a) 900 PB yükümlülük eksi 980 PB plan varlıkları (c) bakiye gösterimleri 55

Bölüm 28 – çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar 56 Çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar (ÇSDUVF), çalışanların hizmet sundukları dönemin sonundan itibaren on iki ay içinde ödenebilir duruma gelmeyecek olan faydalardır (çalışma dönemi sonrasına ilişkin faydalar ile işten çıkarma tazminatları dışındaki). 56

ÇSDUVF örneği aşağıdakileri içerir: Bölüm 28 – ÇSDUVF 57 ÇSDUVF örneği aşağıdakileri içerir: bedeli ödenen uzun süreli izinler, eg uzun hizmet veya maaşlı izin uzun dönemli hizmet faydaları uzun dönemli sakatlık tazminatı faydaları ilgili hizmet verdikleri dönemin sonunda itibaren 12+ ay içinde ödenebilir duruma gelen kar paylaşımları & ikramiyeler kazanıldığı dönemin sonundan itibaren 12+ ay içinde ödenebilir duruma gelen ertelenmiş tazminatlar. 57

fayda yükümlülüğünün BD’i Bölüm 28 – ÇSDUVF 58 ÇSUVF için muhasebeleştirilecek yükümlülük aşağıdakilerin net tutarıdır: fayda yükümlülüğünün BD’i eksi, yükümlülükleri doğrudan ödenecekler dışındaki plan varlıklarının (varsa) GUD’i. Gider muhasebeleştirilmesi tanımlanmış fayda planlarında olduğu gibidir aktüeryal kazanç &kayıpların DKG’de muhasebeleştirilmesi tercih edilebilir) 58

Bölüm 28 – işten çıkarma tazminatları 59 İşten çıkarma tazminatları aşağıdakilerden birinin sonucu olarak ödenebilir duruma gelecek olan faydalardır: normal emeklilik tarihinden önce işverenin kararı ile çalışanın işine son verilmesi, veya çalışanın gönüllü olarak, söz konusu faydalar karşılığında işten ayrılmaya karar vermesi. 59

Bölüm 28 – işten çıkarma tazminatları 60 İşten çıkarma tazminatları; kanundan, çalışanları veya çalışanların temsilcileri ile yapmış olduğu sözleşmeden veya başka bir düzenlemeden ya da işletmenin kendi uygulamalarından kaynaklanan kısıtlayıcı yükümlülüklerden, gelenek veya adil davranma isteğinden kaynaklanan, çalışanların işlerine son verilmesi durumunda kendilerine ödeme yapmayı (ya da diğer bazı faydalar sağlamayı) içermektedir. 60

Bölüm 28 – muhasebeleştirme & ölçme 61 İşten çıkarma tazminatları sadece aşağıdaki tazminatlar işletme tarafından taahhüt edildiğinde yükümlülük & gider olarak muhasebeleştirilir : normal emeklilik tarihinden önce çalışanın işine son verilmesi, veya işletmenin gönüllü işten ayrılma teklifinin sonucu olarak, işten çıkarma tazminatı sağlaması. raporlama tarihinde yükümlülüğün yerine getirilmesi için yapılması gereken ödemenin en gerçekçi tahmini üzerinden ölçülür (eğer > 12 ay ise BD). 61

Bölüm 28 – ÇSF’a ilişkin açıklamalar 62 İASSF’a ilişkin kapsamlı açıklamalar Bölüm 28’de ÇSKVF’a ilişkin özel bir açıklama bulunmamaktadır ÇSDUVF & işten çıkarma tazminatlarının her bir sınıfına ilişkin olarak: faydanın niteliği, yükümlülüğün tutarı ve raporlama tarihindeki fonlama derecesi. 62