NANE Mentha cinsine ait 25-30 kadar tür ve alt tür bilinmektedir. Nane kurutulmuş yaprakları ve toprak üstü aksamı kullanılan bir bitkidir. Ticari tanımı Menthae piperitae folium ve Herba Menthae’dır. Kültürü yapılan bitkilerin ticareti yapılmaktadır. Nane bitkisinin en önemli olan kısmı ise uçucu yağıdır.

Nanenin tıbbi yönden iştah açıcı, hazım düzenleyici, gaz giderici, kramp çözücü, safra atıcı, özellikleri bulunmaktadır. İçerdiği tanenlerin yardımıyla mide-bağırsak enfeksiyonlarının tedavisinde olumlu etkisi bilinmektedir. Soğuk algınlığına karşı da kullanılmaktadır. Üretilen nanelerin büyük bir kısmı destilasyon ile uçucu yağ eldesinde kullanılır ve uçucu yağın büyük bir kısmıda kozmetik ve gıda sanayinde kullanılmaktadır. İyi bir nane uçucu yağı en az %40 Menthol ve %18-25 arasında Menthon içermeli, Menthofuran ve Pulegon oranı minimum düzeyde bulunmalıdır.

DİGİTALİS LANATA (Tüylü Yüksük Otu) Kökeni, Yayılışı, Ekonomik Önemi Balkanlar, Tuna nehri ülkeleri ve Karadeniz Bölgesinde doğal olarak yetişmektedir. Kültürü yapılan bitkilerin ticareti yaygındır. Kurutulmuş yaprakları kullanılmakta olup, başlıca ihracatçı ülkeler Romanya, Macaristan ve Yugoslavya’dır. Almanya’nın kendi üretimi dışında yıllık yaklaşık 750 t. İthalatı bulunmakta ve bu miktar için 2 milyon Euro ödemektedir.

Etken Maddeleri ve Kullanımı Tüylü Yüksük Otu % 0.4 – 1.0 oranında kalbe etkili glikozidler içermektedir. Bu glikozidlerin başında Lanatosid A,B,C,D,E ve Digoxin gelmektedir. Yüksük otu ayrıca sekonder glikozidler (Digitoxin, Gitoxin), Saponin ve Digilanidaz enzimi içermektedir. Digitalis lanata çok önemli bir ilaç sanayi drogu olup, kalp kaslarının kuvvetlendirilmesi amacıyla kullanılan ilaçların yapımında önemlidir. Bitkinin tüm kısımları zehirlidir. Bazı ilaç firmalarının Digitalis lanata’dan elde ettikleri bazı kalp ilaçlarına örnek olarak Cedilanid (Sandoz), Celedigal (Beiersdorf), Lanimerck, Digimerck (Merck) Pandical (Beiersdorf) digarin, Novochigal gösterilebilir.

LAVANTA Genel Bilgiler Lavanta Labiatae (Lamiaceae), Ballıbabagiller familyasından aromatik bir bitkidir. Lavanta adı altında bilinen ve kullanılan bitkiler; Lavender:Lavandula angustifolia Mill. ssp. Angustifolia Lavandin: Lavandula hybrida Spike lavander: lavandula spica Dünyada, Güney Avrupa ve Kuzey Afrika’nın Akdenize komşu olan ülkelerde yayılış gösterir. Ülkemizde Lavandula stoechas türü doğal olarak yetişir.

Kullanılan Bitki Kısımları: Tam çiçeklenmeden hemen önce hasat edilen çiçekler (çanak yaprakları ile birlikte) kullanılmaktadır.

Etkili Maddeleri ve Kullanımı: Lavanta uçucu yağına parfüm ve kozmetik sanayiinde büyük miktarlarda ihtiyaç vardır. Ayrıca kurutulmuş çiçeklerinin de ticareti yapılmaktadır. Halk hekimliğinde yatıştırıcı ve gaz giderici etkilerinden faydalanılmaktadır. Ayrıca mide ağrıları ve bulantılarında, uykusuzluk, iştahsızlık, böcek sokmaları ve yanıklarda da kullanılmaktadır. Lavanta iyi bir arı bitkisi olup, çok aromatik bir bal oluşmasını sağlamaktadır.

Literatürlere göre uçucu yağ oranı taze çiçeklerde en fazla % 1 dolayında, kuru çiçeklerde ise bunun 3 katıdır. L.hybrida'da ise bu oran % 1.5-2 civarındadır. Uçucu yağ kompozisyonu daha çok Monoterpenlerden oluşmaktadır. Ana komponentleri Linalilasetat (% 30-55) ve Linalool (% 20-35) meydana getirmekle beraber toplam aroma için diğer bileşenlerde önem taşımaktadır. Linalilasetat oranı da Linalool oranından yüksek olmalıdır. İyi kalitede bir lavanta yağı % l0'dan fazla Kamfer (Kafur) içermemelidir. Kafur oranı %0.5’in altında olan lavanta yağları yüksek kaliteli kabul edilir ve yüksek fiyattan satılır.

İklim ve Toprak İstekleri Lavanta her türlü toprakta yetişebilmekle birlikte, kireçli, hafif ve geçirgen topraklar tercih edilmelidir. Yazların kuru ve sıcak geçtiği iklimler lavanta için idealdir. Akdeniz orijinli olduğu için sıcak ve kurağa oldukca dayanıklıdır.

Tarımı Lavantanın üretimi steril türlerde vejetatif olarak çeliklerle, fertil türlerde ise hem generatif yani tohumla, hem de çeliklerle yapılmaktadır. Tohumla Üretim Tohumla üretim önce seralarda fide yetiştirilerek yapılmaktadır. Lavanta tohumları küçük ve sert kabuklu olup, çimlenme düzensiz olmaktadır. Tohumlara ekim öncesi büyüme düzenleyicileri-0.5 mg/ml GA3 uygulanması çimlenme için yarar sağlayabilmektedir. Ekimden 4-5 hafta sonra tohumlar çimlenir. Fidelerin daha sonra viyallere veya tüplere alınması önerilmektedir. Fideler genelde çok yavaş gelişirler. Ancak yaklaşık 2-2,5 ay sonra 50 x 30 cm aralıklarla tarlaya şaşırtılabilirler (6000 bitki/da). Lavanta üretimi çok geniş bir alanda yapılıyor ve makinalı hasat uygulanıyor ise daha geniş aralıklarla (1 m x 1 m gibi) dikim yapılmalıdır.

17 Aralıkta ekilen Lavandula angustifolia tohumları 2 17 Aralıkta ekilen Lavandula angustifolia tohumları 2.5 ay sonra mart ayında çimlendiler

Çelikle Üretim Çelikle üretim için çelikler 2 yıllık sağlıklı anaç bitkilerden alınır. 10-15 cm uzunluğunda kesilen çeliklerin köklendirmeyi teşvik eden büyüme düzenleyicileri kullanılarak köklenmeleri hızlandırılabilir. Lavanta dikimi yapılarak kurulan bir lavanta plantasyonunun yararlanma süresi yaklaşık 6 yıl maksimal 10 yıldır.

Türkiye’de Lavanta tarımı (H. BAYDAR) Ülkemizde lavanta tarımı en çok Isparta ilinde yapılmaktadır. 2500 da alanda L. hybrida var. Super yetiştirilmektedir. Saplı taze lavanta verimi dekara verimi 250-750 kg olup, Yılda 1000-1500 tondur. Bir kısmı yaş olarak gül yağı fabrikalarında yağı çıkartılmaktadır, bir kısmı ise kurutulmaktadır. Yıllık yağ üretimi 5 ton kadardır, 60 kg taze saplı lavandin çiçeğinden 1 kg uçucu yağ elde edilir. Uçucu yağ oranı; saplı taze çiçeklerde % 1.0-1.5, sapsız kuru çiçeklerde %5- 6 arasında değişmektedir. Bu yağın %30-45 arasında linalool, % 20-30 arasında linalilasetat bulunmaktadır.

 Isparta’nın Keçiborlu ilçesine bağlı Kuyucak Köyü’nde 12 Temmuz 2015 tarihinde çekilmiştir.