SANAT VE TEMSİL

«Bir şey ancak ve ancak bir taklitse sanat yapıtıdır» TAKLİT OLARAK SANAT «Bir şey ancak ve ancak bir taklitse sanat yapıtıdır»

TAKLİT OLARAK SANAT Resim, tiyato özünde bir taklit; bir gerçeğe benzeyiştirler. Her sanat, doğaya bir benzeyiştir. Bu kuram, Batı geleneğinde yüzyıllarca geçerli sayılmıştır. Kuram, ilk defa Aristoteles ve Platon’un yorumları ile gelişmiş ve devamında özellikle modern görsel sanatlar sisteminin düzenlenmeye başladığı 18. yy.’da büyük önem kazanmış ve 19. yüzyıla kadar sanat tartışmalarında geçeli sayılmıştır.

ANTİK YUNAN TİYATROSU

NEOKLASİZM Jacques-Louis David Oath of the Horatii (Horatii’nin Yemini) 1785

«'ben hiç melek resmi yapmadım, çünkü melek görmedim» Gustave Courbet REALİZM Gustave Courbet El desesperado 1845 «'ben hiç melek resmi yapmadım, çünkü melek görmedim» Gustave Courbet

REALİZM Édouard Manet Kırda Öğle Yemeği 1863

TAKLİT KUMARININ BAŞARISIZLIĞI Modern sanatın örnekleri, taklit olmayan bir şeyin de sanatsal bir çalışma olabileceğini göstererek, sanatta taklit kuramını genel geçer bir felsefi varsayım olmaktan çıkarmışlardır. Güzel Sanatların ilk defa ortaya çıkması ile birlikte taklit kuramının sanat yapıtlarına ilişkin bir ayrım sağlayamadığı, yanlış bir çatı kurduğuna dair yorumlar çeşitlidir. Örneğin Danto, taklit kuramının ezelden beri ayrı şeyler olduğunu söyleydiği sanat ve zanaat için yanlış bir biçimde ortak bir çatı sağladığını söylemektedir. Rönesans döneminde dahi ressamları, heykeltraşları, mimarları, cam üfleyiciler, seramikçiler ve nakkaşlardan ayırlan düzenleyici bir «sanat» kavramı mevcut değildir. Bunun yerine kullanılan terim genelde «usta» (artifice) dır.

Sanat / Zanaat

TAKLİTTEN TEMSİLE Onsekizinci yüzyının sonlarına doğru taklit kuramının geçerliliği giderek düşüşe geçmiştir. Ondokuzuncu yüzyılın sonu, yirminci yüzyılın başlarında görsel sanatlar doğayı taklitten uzaklaşmaya başlamıştır. Müziğin tamamının bir temsil olduğu düşüncesi kabul görmez olmuştur. Edebiyatta hiçbir zaman yeterli bir biçimde tanımlanamamıştır.

EMPRESYONİZM (izlenimcilik) Claude MONET İzlenim: Gün doğumu (Impression, soleil levant) (1872/1873)

EMPRESYONİZM (izlenimcilik) Camille Pissarro The Boulevard Montmartre at Night (1898)

POST EMPRESYONİZM (Art İzlenimcilik) Paul Cezanne Mont Sainte-Victoire (1895)

POST EMPRESYONİZM (Art İzlenimcilik) Vincent van Gogh Yıldızlı Gece (1889)

Pablo Picasso (İspanyol Ressam) KÜBİZM Pablo Picasso (İspanyol Ressam) Guernica (1937)

Still Life with Metronome 1909 KÜBİZM Georges Braque Still Life with Metronome 1909

EKSPRESYONİZM (Dışa vurumculuk)  Edvard Munch (Norveçli Ressam) Skrik (Çığlık)(1893 )

EKSPRESYONİZM (Dışa vurumculuk) James Ensor "De Intrige" (1890)

«Taklit ANCAK temsilin bir alt kategosidir» TEMSİL OLARAK SANAT «Ancak ve ancak bir çağran, x’in y’yi temsil etmesi niyetinde ise ve izleyiciler x’in y’Yi temsil etmek için kullandığını anlıyorsa x, y’yi temsil eder» «Taklit ANCAK temsilin bir alt kategosidir»

TEMSİL KURAMININ BAŞARISIZLIĞI Temsili sanat kuramı, mimarlıktaki kimi örnekleri, bazı orkestra müziklerini soyut resimleri, filmleri, fotoğrafları vs dışarıda bırakmaktadır. Temsili sanat kuramı, sanat başlığının altına edebiyatın alınması için gerekli araçları sağlarken, sanat olarak nitelendirmek isteyeceğimiz pek çok mimari eseri dışarıda bırakmıştır. Temsil kuramı, taklit kuramı gibi genel bir sanat kuramı olarak hizmet edemeyecek kadar dışlayıcı kalmıştır.

YENİ-TEMSİLİ SANAT KURAMI «x ancak bir şey hakkındaysa / Hakkında söz söylediği bir konu varsa sanat yapıtıdır»

BULUNTU NESNELER Marcel Duchamp Çeşme (1917) “Çeşme” 2004 yılında düzenlenen Turner Ödülleri’nde sanat uzmanlarından oluşan 500 kişilik jüri tarafından tüm zamanlarının en etkileyici eseri seçildi. Marcel Duchamp 50 cc of Paris Air (1919)

Soyut Dışavurumculuk Jackson Pollock Autumn Rhythm 1950

Soyut Dışavurumculuk Mark Rothko Untitled, 1958

Neoplastisizm PIET MONDRIAN (1923)

TEMSİL NEDİR?

Resimsel Temsilde BENZEŞİM KURAMI BEZNEŞİM KURAMI: « X, y’yi ancak ve ancak x, ye’ye benziyorsa temsil edebilir » Yani: 1) Benzerlik temsil için gerek koşuldur 2)Ancak x, y’ye benziyorsa, x, y’yi temsil eder. -Eğer görsel bir tasarım olan x, y’ye benziyorsa, x, y’yi temsil eder -Eğer x bir görsel tasarımsa ve y bir görsel tasarım değilse, o zaman x, y’yi temsil eder. X’in y için bir simge olması, x’in y’yi temsil ettiği anlamına gelir mi? Böylesi bir temsil durumunda, benzerlik gerekli midir?

Resimsel Temsilde YANILSAMA KURAMI YANILSAMA KURAMI: « X, y’yi ancak x izleyicide y yanılsaması oluşturabiliyorsa temsil edebilir »

Uzlaşımcı Resimsel Temsil Kuramı « X ancak yerleşik uzlaşımların olduğu yerleşik bir sisteme uygun olarak y’yi işaret ederse, resimsel olarak onu temsil edebilir » Tıpkı diller gibi resimler de anlaşılmaları için öğrenilmesi gereken kodlardan oluşurlar. Temsil bir simgedir ve bir simgenin kaynağını belirleyen de belirli kural ya da şifrelerdir. Doğacı resim kuramlarına (benzeşim ve yanısama kuramlarına) karşıt olarak uzlaşımcılara göre resimsel temsil, kültürel etkileşim meselesidir. Uzlaşımcılara göre, bizim gerçekçi bulduğumuz temsiller, alışkın olduklarımızdır.

Yeni Doğalcı Resimsel Temsil Kuramı « Görsel bir tasarım olan x,y’yi ancak 1) x’in normal bir alımlayıcının sadece x’e bakarak y’yi tanımasını sağlama yeteneği varsa ve 2) ancak alımlayıcılar y’yi x’in içinde 1. koşul yerine geldiği için tanıyabiliyorlarsa temsil eder » Yeni Doğalcı Resimsel Temsil Kuramının, Yanılsama Kuramından farkı, aldanmadan öte tanımaya vurgu yapmasıdır. Resimlerin doğal yetenekleri tetiklediği düşüncesine dayanması nedeniyle, bu kuramı yeni-doğalcı resimsel temsil kuramı olarak adlandırıyoruz.

FARKLI SANAT TÜRLERİNE GÖRE TEMSİL 1. Koşulsuz Temsil: İzleyenlerin içten gelen tanıma yeteneğinin tetiklenmesi ile ilgilidir. Doğal tanıma yeteneği söz konusudur. 2.Sözcüksel Temsil: İzleyicinin gerekli şifreleri bilmesine dayalı bir temsil türüdür. 3.Koşullu Özel Temsil: İzleyicinin temsil edilen şeyi zaten biliyor olduğu durumlarda söz konusudur. 4. Koşullu Genel Temsil: İzleyicinin bir şeyin temsil edildiğini bildiği koşullarda söz konusudur.