Yük - İstif
Balya Ve Dökme Yük Kapasiteleri ; Gemi kapasite planlarında ambar kapasiteleri , balya kapasitesi ve dökme kapasite olarak ayrı ayrı verilmiştir. Bu kapasiteler yüklenecek yüke bağlı olarak ambarların hacmini göstermektedir . Eğer bir ambara dökme yük yüklenecek ise; o ambarın dökme yük kapasitesi , yüklenecek yükün stoveç faktörüne bölündüğünde , o ambara o dökme yükten kaç ton yükleyebileceğimizi bulabiliriz .
Örneğin ; Dökme yük kapasitesi 120 Örneğin ; Dökme yük kapasitesi 120.000 cuft olan bir ambara stoveç faktörü 50 olan bit tahıl yükünden 120.000 / 50 = 2.400 ton yüklenebilir. Ambarın Balya kapasiteleri ise ambalajlı yükler için kullanılır .
Yine yukarıdaki gemiyi örnek olarak kullanacak olursak , bu sefer ambarın balya kapasitesinin 100000 cuft olduğunu görürüz . Bu ambara stoveç faktörü 80 olan pamuk balyaları yükleyecek olursak ; 100000/80=1250 ton pamuk yükleyeceğimizi hesap ederiz .
Bu açıklamalardan anlaşılan , bu ambarın dökme yük kapasitesi , balya kapasitesinden daha büyük olduğudur . Bu fark daha önce de belirtildiği gibi hem postalar arası boşluklardan kaynaklanır hem de istiften dolayı yitik hacim ‘BrokenStowage’ kaybından ortaya çıkar .
Güverteye İstif ; Gemilerin detveytine göre tam yük alabilmek için bazen güverteye de yük yüklenir . Ancak güverteye yük yüklemek birtakım özel şartları gerektirir . Güverteye yüklenecek yükler hem kendisi risk altındadır hem de gemiye zarar verebilir.
Onun için , güverte yükleri taşıyan ile yükleyici arasında yapılan özel bir anlaşma ile yüklenir . Bu anlaşmada yüke ait bütün risklerin yükleyiciye ait olduğu ve gemi emniyeti söz konusu olduğunda kaptanın bu yükler üzerinde her türlü tasarrufunun olacağı belirtilir .
Güverte yükünden kaynaklanan riskleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz ; Güverte yüklerinin deniz suyu veya yağmurdan ıslanabileceği riski . Bu yükler gemi stabilitesine negatif etki yaparlar , yani güverte yükleri ‘GM’ in küçülmesine sebep olur . Stabilite ile ilgili olarak bazı güverte yükleri ıslandığı zaman ağırlıkları daha da artar ve ‘GM’ in daha da küçülmesine sebep olur .
Gemideki yük bağlama donanımları , yani mapalar uygun yerde olmayabilir. Bu durum geminin ve yükün emniyetini ters yönde etkiler. Eğer yükleyiciden güverteye yükleme müsaadesi alınmamışsa , bütün ticari sorumluluk armatöre ait olur .
Güvertesine yük yükleyen gemiler kötü havalardan kaçmak mecburiyetindedirler .
Bu durumlar da seferin uzamasına neden olur Bu durumlar da seferin uzamasına neden olur. İşte güvertesinde yük yükleyecek gemi kaptanları yukarıdaki tehlikeleri göz önünde bulundurarak , planlarını yapmak ve kararlarını buna göre vermek durumundadır .
Yüke Ait Bilgiler ; Gemilere yüklenecek yük çok çeşitli olduğundan , bunlara ait bilgileri akılda tutmak imkansızdır . Onun için her bir yük yükleneceği zaman , o yük ile ilgili bilgileri elde etmeliyiz . Daha öncede belirtildiği gibi bu bilgiler çeşitli kitaplardan veya yükleyiciden temin edilebilir.
Aynı zamanda yüklenecek yüke ait ; Uluslararası kurallar , Yükleme limanı kuralları, Boşaltma limanı kuralları hatta transit uğranacak limanların kuralları dahi iyice öğrenilmelidir. Özellikle tehlikeli birtakım gecikmelere neden olabileceği ve bunun sonucu olarakda büyük zararlara uğranılacağı hiç akıldan çıkarılmamalıdır .
Örneğin ; Süveyş kanalından transit geçecek gemiler , tehlikeli yüklerini kanal idaresine bildirmeleri gerekir. Aksini yapan gemiler tespit edildiğinde kanal geçişi engelleneceği gibi ağır para cezalarına çarptırılır. Yüklere ait bilgiler , İstif , Ayrım , Bağlama ve havalandırma gibi konularda zabitlerine rehberlik yaparlar .
Aşağıdaki listede yüklerin üzerine yapıştırılan işaretlerin ne anlama geldiği belirtilmiştir.
Ayrıca yüklere ait çeşitli bilgileri içeren kitaplarda ; yükün adı özelliği istif faktörü ve ambalaj şekli ile o yükün taşınmasında özen gösterilmesi gereken hususlar belirtilmiştir. Gemi zabitleri bir yükü yüklemeden evvel bu bilgileri öğrenip gerekli tedbirleri almalıdırlar .
Aksi durumda yükleme – taşıma – boşaltma esnasında yük hasar görebilir . Bu hususun sorumluluğu ise geminin olacaktır. Bazı yüklere gerekli özen ve dikkat gösterilmez ise bu yükte ortaya çıkabilecek değişiklikler gemiye de hasar verebilir hatta gemiyi batırabilir .
Örneğin ; kendiliğinden sulanan dökme yükler, eğer uygun yüklenmemiş ise veya tavsiye edildiği gibi taşınmıyorsa , sulanıp kaygan hale gelebilir . Bu durum saç yırtılması sonucu geminin batmasına neden olabilir .
İşte 1970 li yıllarda rutubetli konsantre çinko yükleyen ve Deniz Nakliyat Şirketi’ne ait Amasya gemisi Biscay Körfezinde bu sebepten dolayı battı ve 9 denizcimiz bu yüzden hayatını kaybetti …
Stoveç kitaplarında yüklere ait bilgiler alfabetik sıraya göre verilmiştir . Aşağıda Thomas’a ait Stoveç kitabından alınan örnekler bilgi için verilmiştir .
YÜK KOMPARTIMANLARI Yük Bölümleri ; Kuru yük gemilerinde yüklerin yüklendiği yerlere yük bölmeleri denir. Bunlar ; Dip Ambarlar Gladoralar Lokerler ‘ den oluşmaktadır .
Bu bölmelere yüklenen yüklerin hasar görmeden ; istif edilmesi , Taşınması , Boşaltılması ve teslim edilmesi için gemi kaptan ve zabitlerine düşen birçok görev vardır. Eski gemilerde dip ambarların tabanı yani tank toplar , kalın tahtalar ile döşenmişti .
Bundan amaç yükün gemi bünyesi ile temas ederek hasar görmesini önlemekti . Yine bu tip gemilerde ambar ve gladoraların alabandalarına tahtalar yerleştirilmiştir . Böylece yükün soğuk ve rutubetli yüzeylere teması önlenmiş olmaktadır .
Ayrıca dip ambar ve gladoraların çeşitli yerlerine yükü bağlamak için mapalar kaynatılmıştır . Bütün bu tedbirler yükün hasar görmesine engel olmak içindir .