IV. Yerel Düzeyde Çocuk İhmalini ve İstismarını Önleme Çalıştayı 17-18 Temmuz, 2017 Eskişehir Adalet sisteminde Çocuk ve Kamu Denetçiliği - Çocuk KD örnekleri Batı Balkanlar ve Türkiye’de Çocukların Şiddetten Korunması ve Engelli Çocukların Sosyal İçerilmesinin Desteklenmesi

Çocuk Hakları İçin Köprüler Kurmak: Çocuk KD Örnekleri Çocuk Hakları İçin Köprüler Kurmak: Ombudsmanların Çocuklara İlişkin Örnek Deneyimlerinin Paylaşılması 2016, Ankara

Gürcistan Kamu Savunucusu Ofisi Çocuk Hakları Merkezi 2001 yılından beri aktiftir. Herkes e-posta, çağrı merkezi, yüz yüze görüşme ve yazılı şekilde başvurulabilir. Çocuk Hakları Merkezi resen bir vakayı incelemeye başlayabilir. Merkezin amacı, çocuk hak ve özgürlüklerinin korunmasına rehberlik etmek ve bu hakların uygulanmasını desteklemek; çocuklar çin uygulanacak usûl ve yasaların değişip evrilmesini desteklemek veçocuk hakları konusunda toplumsal farkındalığı geliştirmektir.

Kamu Savunucusu Ofisi Çocuk Hakları Merkezinin hedefleri şunlardır: BM Çocuk Hakları Sözleşmesi ile diğer ilgili ulusal ve uluslararası düzenlemelerin uygulanmasını takip etmek; Çocuk kurumlarını takip etmek ve raporlar hazırlamak; Çocuk hakları ihlallerini tespit etmek, izlemek ve gereken tepkileri göstermek; Çocuk hakkı ihlali iddiaları konusunda vatandaşların başvuru ve şikayetlerini göz önüne almak; yasama ve yürütme kurumları için öneri ve teklifler hazırlamak; Çocukların temel haklarını ve özgürlüklerini destekleyen ve bu konuda farkındalık yaratmayı amaçlayan eylemlerde bulunmak.

Kamu Savunucusu, BM İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı ya da Aşağılayıcı Muamele ve Cezanın Önlenmesi Sözleşmesinin isteğe bağlı ek protokolü tarafından tanımlanan Ulusal Önleme Mekanizmalarının görevlerini yerine getirmektedir. Alıkonulmuş kişilerin, tutukluların, hükümlülerin veya özgürlüğü başka şekillerde kısıtlanmış kişilerin durumları ile bu kişilere yapılan muameleyi düzenli olarak denetleyerek, işkencenin ve başka insanlık dışı ya da aşağılayıcı davranış ve cezaların önlenmesi için çalışmaktadır. Ulusal Önleme Mekanizması görevlerini yerine getirmek için Kamu Savunucusu Ofisi bünyesinde özel bir önleme grubu kurulmuş olup bu grup, alıkonulmuş kişilerin, tutukluların, hükümlülerin veya özgürlüğü başka şekillerde kısıtlanmış kişilerin durumları ile bu kişilere yapılan muameleyi düzenli olarak denetleyerek, işkencenin ve başka insanlık dışı ya da aşağılayıcı davranış ve cezaların önlenmesi için çalışmaktadır. Denetleme süreci haklarının olası ihlallere karşı çocuklarla yapılacak görüşmeleri de içerir.

Çocuk Haklarının Korunması ve İzlenmesi Danışma Kurulu kurulmuştur. 2014 9 öneri ve teklif – 4’ü uygulamaya geçmiş, üçü kısmi olarak uygulamaya geçmiş, 2’si uygulamaya geçmemiştir. 419 hak ihlali vakasına karşı gerekli işlemlere başlanmıştır. Bu vakaların nicel göstergelere dayanan analizi, çocukların eğitim, şiddetten ve başka uygunsuz davranışlardan korunma, yoksulluktan ve yetersiz yaşam koşullarından korunma, okul öncesi eğitim ve sağlık hizmetlerine erişim haklarının tam olarak sağlanamadığını göstermiştir. 2015 2015 yılında 388 çocuk hakkı ihlali vakasına karşı gerekli işlemler başlatılmış ve ayrıca Küçük aile tipi evlerin denetimi; Gürcistan’ın dağlık bölgelerinde çocuk haklarının korunması; Okulöncesi Kurumların Denetimi; Gürcistan Ortodoks Kilisesi ve Müslüman gruplar tarafından kontrol edilen Yatılı Okullarda Çocuk Haklarının Durumu başlıklarında dört özel rapor yayımlanmıştır. Çocuk Haklarının Korunması ve İzlenmesi Danışma Kurulu kurulmuştur. Ulusal Önleme Mekanizması görevlerini yerine getirmek için Kamu Savunucusu Ofisi bünyesinde özel bir önleme grubu kurulmuş olup bu grup, alıkonulmuş kişilerin, tutukluların, hükümlülerin veya özgürlüğü başka şekillerde kısıtlanmış kişilerin durumları ile bu kişilere yapılan muameleyi düzenli olarak denetleyerek, işkencenin ve başka insanlık dışı ya da aşağılayıcı davranış ve cezaların önlenmesi için çalışmaktadır. Denetleme süreci haklarının olası ihlallere karşı çocuklarla yapılacak görüşmeleri de içerir. Ayrıca, 2016 yılında Çocuk Haklarının Korunması ve İzlenmesi Danışma Kurulu kurulmuştur. Kurul üyeleri, Çocuk hakları alanında çalışan kişiler ile yerel STKların ve uluslararası kuruluşların temsilcilerinden oluşmakta ve Konsey üyeleri, aşağıdaki konularda fikir beyan etmektedirler: • Çocuk haklarının izlenmesi konusundaki strateji ve öncelikler • Gelecekteki eylemlerin planlanması • Çalışma yöntemi • Tematik araştırmalar • Denetleme sürecinde yer alanın kişilerin niteliklerinin arttırılması • Çocuk haklarının korunması ve BMÇHS’nin uygulaması konusunda önem arz eden diğer meseleler. Kurul, gereken durumlarda ve en az 3 ayda bir olmak üzere toplanmaktadır.

Sırbistan Cumhuriyeti ilk Vatandaşların Koruyucusu 2007’de atanmıştır. Merkez Belrad’dadır. Yerelde de şubeleri bulunmaktadır. İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı ya da Aşağılayıcı Muamele ve Cezanın Önlenmesi Sözleşmesi uyarınca, Ulusal Önleme Mekanizmasının yetkileri verilmiştir. VK’nın, yalnızca çocuklardan oluşan, Genç Danışmanlar Kurulu adlı bir danışma kurulu bulunmaktadır. Ekim 2009’dan bu yana Avrupa Çocuk Kamu Denetçileri Ağının (ENOC) tam üyesi ve Güney ve Doğu Avrupa Çocuk Kamu Denetçileri Ağı (CRONSEE)’nin kurucu üyelerindendir.

VK’nın görevi, vatandaşların haklarının korunması ve kamu görevlilerinin çalışmalarında hukukiliğin ve tutarlılığın denetlenmesidir. VK ayrıca, Ulusal Meclise yasa teklifleri sunmak, hükümet ve/veya Meclis nezdinde yasaları değiştirmek veya mevcut yasalara veya diğer düzenlemelere ekleme yapmak için girişimde bulunmak, Yeni yasaların ve düzenlemelerin uygulanmasına ön ayak olmak, yasama süreci içinde yeni yasa ve düzenleme teklifleri konusunda hükümet ve meclise fikir bildirmek ve Anayasa Mahkemesine teklif sunmak yetkilerine de sahiptir.

GÖREV ve YETKİ: Vatandaşların haklarını korur ve tüm kamu kuruluşlarının, resmi yetki verilen ajansların, organların, örgütlerin, işletmelerin ve kurumların çalışmalarını kontrol eder. Hakları korur = bireysel ve kolektif vatandaşlık haklarından yararlanmayı korur Çalışmaları kontrol eder = kamu kurumlarının çalışmalarının yasallığını ve tutarlılığını kontrol eder. Genç Danışmanlar Paneli ile görüşmeler yapar (13-17 yaş arası çocuklar). RAPORLARI: “Kayıp Bebek” Vakaları Okulda Şiddet - Akran çalışması Bedensel Ceza: Çocukların ve Gençlerin Tavırları - Akran Çalışması Sokaklarda yaşayan ve çalışan çocuklar Kapsayıcı eğitim (devam etmekte-2016 Kasım) Okulda şiddet: İzleme – Akran Çalışması (2017 yılında) Kapsayıcı eğitim: Çocukların ve Gençlerin Tavırları – Akran Çalışması (2017 yılında)

2015 241 tavsiye kararı Yetkili kamu kuruluşları tavsiye kararlarının %87’sine Uymuştur. 2016 (30.11.2016 tarihine kadar) 180 tavsiye kararı 150 sistemik 160 beklemede (%100)’üne uyulan 20 tavsiye kararı

PoC ANKETLERİ VE ÖZEL RAPORLARI  “Kayıp Bebek” Vakaları  Okulda Şiddet - Akran çalışması  Bedensel Ceza: Çocukların ve Gençlerin Tavırları - Akran Çalışması  Sokaklarda yaşayan ve çalışan çocuklar  Kapsayıcı eğitim (devam etmekte)  Okulda şiddet: İzleme – Akran Çalışması (2017 yılında)  Kapsayıcı eğitim: Çocukların ve Gençlerin Tavırları – Akran Çalışması (2017 yılında)

İzlanda Çocuk Ombudsmanı 1995 tarihinden beri aktiftir. Çocuk veya yetişkin herkes, çocuklarla ilgili konularda Çocuk Ombudsmanına başvurabilir. Tüm çocuklar için kamu sözcüsü olarak görev yapar. İzlanda tarafından kabul edilen, çocuk haklarıyla ilgili uluslararası sözleşmelere uygunluğu sağlar ve kontrol eder.

Çocuk Ombudsmanın rolü, çocukların iyilik halinin hayata geçirilmesini sağlamak, onların çıkarlarını, haklarını ve ihtiyaçlarını kamu içinde ve özel bireylere karşı, hayatın her alanında korumaktır. Çocuk Ombudsmanı’nın görevi, merkezi veya yerel kamu yetkililerinin, bireylerin, toplulukların veya diğer dernek ve grupların, ya da tüzel kişilerin temsilcilerinin, tüm eylemlerinde, çocukların yüksek yarar, ihtiyaç ve haklarını tam olarak gözettiğinden emin olmaktır. Gençlik Danışma Konseyi (13-18) Çocuk Ombudsmanına tavsiyelerde bulunur, ofisin karar mekanizmalarında yer alır.

Yakın zamanda başlatılan işler • Meclisle, bakanlarla vb. yapılan görüşmeler ve onlara yazılan mektuplar • Özel ihtiyaçları olan çocuklar • Çocukların çevresinde gürültü ve güvenlik • Şehir planlaması/düzenlemesi • İzlanda’daki tüm zorunlu eğitim okullarını ziyaret • Okullarda demokrasi hakkında videolar • Hareket halindeki çocuklar • ÇHS hakkında bilgi yayılması

Meclisteki her partinin bir üyesi bir çocuk hakları beyanına imza atmıştır.

Batı Balkanlar ve Türkiye’de Çocukların Şiddetten Korunması ve Engelli Çocukların Sosyal İçerilmesinin Desteklenmesi

ÇOCUĞA KARŞI ŞİDDETİN ÖNLENMESİ için 2 program Batı Balkanlar ve Türkiye’de Çocukların Şiddetten Korunması ve Engelli Çocukların Sosyal İçerilmesinin Desteklenmesi (2016-2018) Arnavutluk Bosna Hersek Kosova Makedonya Montenegro Sırbistan Türkiye Güney Doğu Avrupa’da Çocuğun Şiddete Karşı Korunması (2011-2013) Arnavutluk Bosna Hersek Sırbistan Türkiye SPECIFIC OBJECTIVE: Empower civil society to better monitor the realisation of children’s rights, to promote inclusive and innovative services, increase public support for the protection of children from violence and social inclusion of children with disabilities and contribute to the overall response. Among others, it is also important to mention that all countries are involved in a number of important legislative initiatives paving the way towards solid frameworks to regulate child protection responses; key partnership and dialogue was established with national parliaments in Albania and Turkey to address VAC related issues; work on enhancing the hot line system is underway in Albania and Serbia; data related processes on VAC and CWDs are taking place in BiH, Kosovo (UNSCR 1244), Montenegro, the former Yugoslav Republic of Macedonia and Serbia; and modalities for monitoring by CSOs are being defined in all of the countries.

Programın Genelinden Beklenen Sonuçlar S1: ÇKŞ önlenmesi ve ÇKŞ cevap verilmesi yönündeki çabaları güçlendirmek ve engelli çocukların sosyal içerilmelerini desteklemek üzere birincil ve ikincil mevzuat geliştirilmiş /iyileştirilmiştir. S2: ÇKŞ tespit, raporlama ve vaka yönlendirme mekanizmaları güçlendirilmiş; çocuk haklarını hayata geçirmek üzere STÖ’lerin yenilikçi hizmetler ve çözümler için savunuculuk kapasiteleri arttırılmıştır. S3: Sektörel veri toplama mekanizmalarına dahil edilen göstergelere dayalı olarak ÇKŞ ve engelli çocukların sosyal içerilmesine ilişkin halka açık veri arttırılmış, geliştirilmiştir. S4: STÖ’ler/DPO’ların ve bağımsız izleme organlarının ÇKŞ ve EÇSİ’ni bağımsız olarak izlemesi ve raporlayabilmesi için mekanizmalar ve araçlar geliştirilmiş benimsenmiş ve kullanılmıştır. S5: Korunma ihtiyacı oluşma riski yüksek çocukların sosyal içerilmesi ve korunması konusunda kamu desteği artmıştır. S6: Uygulamalar ve ÇKŞ ve EÇSİ sağlanması konusunda alınan derslerle ilgili bilgi paylaşılması, bölgesel diyaloğu ve paydaşlar arası iş birliğini güçlendirmiştir. Expected Result 1: Primary and secondary legislation is improved to strengthen prevention from and response to violence against children and promote social inclusion of children with disabilities Expected Result 2: Mechanisms to identify, report and refer cases of violence against children are reinforced, and capacities of NGOs to advocate for innovative services and solutions to realise the rights of all concerned children are created Expected Result 3: Publicly available data on violence against children and social inclusion of children with disabilities is improved based on indicators incorporated into sectorial data collection mechanisms Expected Result 4: Mechanisms and tools to independently monitor and report on violence against children and social exclusion of children with disabilities by NGOs/DPOs and independent monitoring bodies are established, recognised and used Expected Result 5: Increased public support for protection and social inclusion of vulnerable children Expected Result 6: Regional dialogue and cooperation between partners is further enhanced through partnership, exchange of promising practices and lessons learned on violence against children and social inclusion of children with disabilities

Türkiye’ye Özgü Sonuçlar S1: ÇKŞ önlenmesi ve ÇKŞ cevap verilmesi yönündeki çabaları güçlendirmek ve engelli çocukların sosyal içerilmelerini desteklemek üzere birincil ve ikincil mevzuat geliştirilmiş /iyileştirilmiştir. 1.13. ÇKŞ Önlenmesi UEP’yi izlemek. S3: Sektörel veri toplama mekanizmalarına dahil edilen göstergelere dayalı olarak ÇKŞ ve engelli çocukların sosyal içerilmesine ilişkin halka açık veri arttırılmış, geliştirilmiştir. 3.17. Engelli çocuklarla/çocuklar için çalışan STÖ’lerin (DPO) dahiliyetiyle EÇ ile ilgili bir durum analizi yapılması (SitAn). 3.18.Ağın bilgi üretme kapasitesinin arttırılması S4: STÖ’ler/DPO’ların ve bağımsız izleme organlarının ÇKŞ ve EÇSİ’ni bağımsız olarak izlemesi ve raporlayabilmesi için mekanizmalar ve araçlar geliştirilmiş benimsenmiş ve kullanılmıştır. 4.15.STÖ platformlarının kanıt temelli savunuculuk konusunda güçlendirilmesi. Ulusal ve özellikle yerel düzeyde ÇKŞÖOA’nın ÇKŞ izleme ve raporlama sisteminin güçlenmesi ÇKŞ izleme konusunda KDK ve STÖ’ler arası diyaloğun güçlenmesi Raporlama sisteminin ilgili kuruluşlara tanıtılması 4.16.STÖ’lece sunulan hizmetleri raporlama mekanizmalarının güçlenmesi ve çocuklar ve ebeveynlerin şiddet vakalarını tespiti ve raporlama kapasitelerinin arttırılması 4.17.STÖ’lerin ÇKŞ’yi EÇ odağında izlemek için lobi faaliyetlerinin desteklenmesi (politika üretimi düzeyinde) Yerel düzeyde engelli çocukların haklarının ne ölçüde hayata geçtiğinin raporlanmasına ilişkin ağın kapasitesinin arttırılması Ağın yerel düzeyde EÇ hak ihlallerini izleme ve raporlama sisteminin güçlenmesi

UNICEF RO – EDF S6: Uygulamalar ve ÇKŞ ve EÇSİ sağlanması konusunda alınan derslerle ilgili bilgi paylaşılması bölgesel diyaloğu ve paydaşlar arası iş birliğini güçlendirmiştir. Avrupa Engellilik Forumu (EDF) ile iş birliği içerisinde EÇ ile/için çalışan STÖ’lerin güçlendirilmesi Veri toplama, izleme ve raporlama konularında iyi örneklerin paylaşılması Farklı platformlarda savunuculuk faaliyetleri Alınan derslerin dokümante edilmesi STÖ-kamu iş birliğinin ve diyaloğunun güçlendirilmesi Kampanyalar ...

Türkiye’ye Özgü Sonuçlar 1. Çocuğa Karşı Şiddeti Önleme Ulusal Eylem Planı (UEP) çalışmalarını destekleme ve izleme 1.1. Bakanlıklar arası ve Bakanlıklar ve Ağ arasındaki diyaloğun güçlendirilmesi için yılda iki toplantı 1.2. Üç aylık UEP izleme bültenleri (8 bülten) 1.3. Yıllık UEP izleme raporları (2 rapor) 2. Çocuğa Karşı Şiddeti Önlemek için Ortaklık Ağı ve özellikle barolar ve hastane temelli çocuk koruma merkezlerinin kanıt üretebilme kapasitelerini arttırma 2.1. Sistemdeki açıkları ve eldeki kaynakları belirleyebilmek için yapılan sistem araştırması için 3 çalıştay 2.2. Sistem Araştırmasının basımı ve dağıtımı 2.3. Kanıt oluşturma ve bunun için kılavuz oluşturmak için kapasite geliştirme çalıştayları (5 pilot ilde STÖler ile 10 çalıştay) 2.4.Yerel düzeyde izleme çalışmaları için 6 çalıştay 2.5.Barolar, hastane temelli çocuk koruma merkezleri (htckm) ve diğer ilgili Ağ üyelerinin katılımı ile gösterge temelli izleme yapmak için 3 danışma toplantısı 2.6.İzleme çalışmalarının sonucu bilgi notları ve raporlar (en az 10 bilgi notu ve rapor ÇKŞ konularında barolardan 5 bilgi notu & bir rapor htckm’den, 4 rapor/bilgi notu diğer STÖ’ lerden)

Türkiye’ye Özgü Sonuçlar 3. Çocuğa Karşı Şiddeti Önlemek için Ortaklık Ağı ve üyelerinin kanıt temelli savunuculuk çalışmalarını güçlendirme; özellikle yerel düzeyde izleme ve raoprlama kapasitelerinin geliştirilmesi ve Kamu Denetçiliği Kurumu ile Ağ üyelerinin düzenli diyaloğunun arttırılması 3.1. KDK ile Ağ üyeleri arasında düzenli toplantılar (6 toplantı) 3.2. Çocuklar, aileler ve STÖler için KDK başvuruyu kolaylaştıracak kılavuzlar 3.3. Çocuklara doğrudan hizmet sağlayan Ağ üyeleri için raporlama çalıştayları 4. Çocuğa Karşı Şiddeti Önlemek için Ortaklık Ağı üyelerinin sundukları hizmetler üzerinden raporlama mekanizmalarının güçlendirilmesi yanı sıra çocukların ve ailelerin şiddet vakalarını tespit ve raporlamalarını sağlamak için gerekli kapasitenin geliştirilmesine katkı vermek 4.1. STÖler ve kamu kurum yöneticileri arasındaki iletişimi arttırmak için üst düzey konferans 4.2. Ağ üyeleri ve ilgili diğer STÖler için savunuculuk ve lobi stratejileri geliştirme toplantıları (10 toplantı) 4.3. Yerel düzeyde çocuk ve ailelerle toplantılar (10 toplantı) 4.4. Yerel ve ulusal düzeyde lobi toplantıları

Türkiye’ye Özgü Sonuçlar 5. Ağın yönetişiminin geliştirilmesine katkı vermek 5.1. Sekreteryanın güçlendirilmesinı sağlama 5.2. Görünürlük materyalleri ile Ağın görünürlüğünü arttırma 5.3. Ağın bilgi materyallerini yaygınlaştırma 5.4. Ağ genel kurullarının yapılmasını kolaylaştırma 5.5. Ağ Yürütme Kurulu toplantılarını kolaylaştırma 5.6. Genel kurul gibi ağ yönetişim ve izleme toplantılarına destek sağlama

Child Protection Programme Officer / Çocuk Koruma Program Sorumlusu Teşekkürler Dilek Karagöz Child Protection Programme Officer / Çocuk Koruma Program Sorumlusu dkaragoz@unicef.org +903124541045 +905326103228