ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI

Türk İslam Uygarlığının Bilime Katkıları ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI Türk İslam Uygarlığının Bilime Katkıları İslamiyet'in ilk yıllarında Yunanca, Süryanice ve Farsçadan çeşitli çeviriler yapılmış, devrin önemli bilim adamları saraylarda ağırlanarak uygun çalışma ortamları oluşturulmuştur

ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI ALİ KUŞÇU 15. yüzyılda yaşamış olan önemli bir astronomi ve matematik bilginidir. Ali Kuşçu, Semerkand 'da doğmuş ve burada yetişmiştir. Fatih Sultan Mehmet’in teklifi üzerine İstanbul’a gelir ve yerleşir. İstanbul'a gelen Ali Kuşçu 'ya 200 altın maaş bağlanır ve Ayasofya'ya müderris olarak atanır. Ali Kuşçu, burada Fatih Külliyesi'nin programlarını hazırlamış, astronomi ve matematik dersleri vermiştir. Ali Kuşçu'nun astronomi ve matematik alanında yazmış olduğu eserlerinde gezegenlerin ve bunların hareketlerini; yerin şekli ve özelliklerini ele almıştır. ? - 1474

ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI BİRUNÎ (BEYRUNİ) Gazneliler Devleti Sınırları içinde yaşamış o dönemin en ünlü astronomi bilginlerindendir. Fars / İran Kökenli olmasına rağmen bazı tarihçilerce Türk olduğu da savunulmaktadır. Dünyanın yuvarlak olduğunu ve döndüğünü ilk savunan bilim adamıdır. Ümit Burnu, Amerika ve Japonya‘nın varlığından bahseden ilk bilim adamıdır. Birûni, Eczacılıkta uygulamalı eğitime, kitaplardan çok daha fazla önem vermiştir. Buna göre, Birûnî; elle tutarak ve gözlemleyerek veri toplamanın insana, kitaptan okumaktan çok daha fazla yarar sağladığına inanmış ve uygulamıştır. Yetmiş adet Astronomi ve yirmi adet de Matematik Kitabı bulunmaktadır. Tıp, Biyoloji, Bitkiler, Madenler, Hayvanlar ve Yararlı Bitkiler ve Otlar üzerine dizin çalışması yapmıştır. Kendisi,yapmış olduğu çalışmaların büyük bir bölümünü Sultan Gazneli Mesut’a sunmuştur. 973 - 1051

ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI EL-RAZİ 864- 925 Türk kökenli olan Ebu Bekir el Razi doğduğu şehir olan Rey'de felsefe, matematik, doğa bilimleri ve astronomi eğitimi yaptıktan sonra Bağdat ve başka İslam şehirlerinde öğrenimini tamamladı. Rey ve Bağdat hastanelerinde başhekim olarak çalışan Razi'nin eserlerinin hemen hemen hepsi Latinceye çevrilmiştir. Ebu Bekir el Razi'nin önemi İslam dünyası içinde ilk defa doğa felsefesini savunan kişi olmasıdır. İlk göz ameliyatı, bağırsağın ameliyat dikişlerinde kullanılması, ameliyat sonrası oluşan iltihapları çıkaran seton (kıl fitili) kullanılması ilkleridir. Petrolün ilk defa damıtılıp naft adı altında kullanılmaya başlanmasını tespit etmiştir.

FARÂBİ 870 yılında Şam’da dünyaya gelmiş ünlü İslam felsefecisidir. ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI FARÂBİ 870 – 950 870 yılında Şam’da dünyaya gelmiş ünlü İslam felsefecisidir. Aristoteles’in eserlerinden etkilendi. Aristotales’in ortaya attığı madde ve şekil kavramını hiçbir değişiklik yapmadan benimseyen, eşyanın oluşumunda, yani yaradılışta madde ve şekilli iki temel ilke olarak görmüştür. Farabi’ye göre; ”İnsan ahlakının temeli, ona göre bilgidir; akıl iyiyi kötüden ancak bilgiyle ayırır….” Ses Olayının ilk mantıklı açıklamasını Farabi yaptı…. O, titreşimlerin dalga uzunluğuna göre azalıp çoğaldığını deneyler yaparak tespit etti.

ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI HAREZMİ 780 – 850 Matematik, Astronomi ve Coğrafya Alanların-da çalışmış bir Fars Bilim adamıdır. 780 Yılında Özbekistan’ın Harzem Bölgesi’nde dünyaya gelmiştir. Gençlik döneminde Bağdat’a gelip oraya yerleşmiştir. Cebir Alanı’nda (Matematik) yazmış olduğu eseri, batı ve doğuda bu alanda yazılmış ilk eser olarak kabul edilir. Çalışmasında sıfırı ( 0 ) ilk kez ele alan kişidir. Matematik Tarihinde, Birinci ve İkinci Dereceden Denklemlerin sistematik çözümlerini ilk kez kendisi ortaya koymuştur. Bu nedenle Harezmi, Cebirsel Matematiğin Babası olarak kabul edilir.

ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI HEZARFEN AHMET ÇELEBİ Osmanlı’da yaşamış bir Türk Bilgini olan Hazerfen Ahmet Çelebi, geliştirdiği takma kanatlarla uçmayı başaran ilk insanlardan olmuştur. Sultan IV. Murat zamanında, uçma tasarısını gerçekleştirdiği ve geniş bilgisinden ötürü halk arasında, “Hezarfen” olarak anıldığı bilinmektedir. Hazerfen Ahmet Çelebi, kuşların uçuşunu inceleyerek tarihi uçuşundan önce hazırladığı kanatlarının dayanıklılık derecesini ölçmek için, Okmeydanı'nda deneyler yapmıştır. 1632 Yılında Lodoslu bir havada Galata Kulesi'nden kuş kanatlarına benzer bir araç takıp kendini boşluğa bırakan ve uçarak İstanbul Boğazı'nı geçip 3358 metre ötede Üsküdar‘a vardığı varsayılan Hezarfen Ahmet Çelebi, Türk Havacılık Tarihi ‘nin en kayda değer kişilerden birisidir. 1609 – 1640

ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI İBRAHİM MÜTEFERRİKA 1674 – 1745 İlk Türk matbaasının kurucusu olan İbrahim Müteferrika, Macar Kökenli bir devşirmedir. Kendisi, Osmanlı Devletinin Lale Devri’nde Fransa Elçimiz olan Yirmisekiz Mehmet Çelebi‘nin oğlu Sait Efendi ile İstanbul’da ilk Türk Matbaasını kurmuştur. Kurmuş olduğu matbaasında ilk bastığı kitap “Vankulu Lügatı” adlı bir sözlük çalışmasıdır. (Arapça-Türkçe Sözlüğü)

ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI İBN-İ RÜŞD İbn Rüşd, Endülüslü Arap Felsefeci ve Hekimi, Matematikçisi ve Tıp alimidir. Kurtuba ‘da dünyaya gelen İbn-i Rüşd Fas’ta ölmüştür. Tıp Alanı’nda önemli eserler ortaya koyan İbn-i Rüşd, Aristo’nun Felsefe Alanı’nda Aristo’nun ortaya attığı ilke ve esaslara bağlı kaldı. Ona göre, “Akıl ve Felsefe”, gerçeğe ulaştırıcı en önemli etkendir. Yine kendisi, insanların Din ve Felsefe Yolu ile doğruya ulaşabileceklerini savunmuştur. Bu doğrultuda İslam ile Felsefenin asla birbiri ile çelişmediğini ortaya koymuştur. 1126 – 1198

İBN-İ SÎNA Buhara’da yaşamış Fars Kökenli bilim adamıdır. ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI İBN-İ SÎNA Buhara’da yaşamış Fars Kökenli bilim adamıdır. Tıp ve Felsefe alanlarında yazdığı eserleri, Ortaçağ Avrupa Üniversiteleri’nde ders kitabı olarak okutulmuştur. Hintli bir manavdan Hint Aritmetiğini, başka bir alimden tıbbi konuları, İsmail El-Zahid'den de fıkıh öğrendi. 16 yaşında kendini tamamen Tıp Alanı’na verdi…Bu konudaki bilgileri öğrenmekle kalmayıp yeni tedaviler de geliştirdi. Zaman içinde Felsefe ve Mantık ile ilgilendi. 980 – 1037

ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI KÂTİP ÇELEBİ 1609 ‘da İstanbul’da doğdu. Kendisi, IV. Murat Dönemi’nde yapılan Doğu Seferleri’ne Kâtip Görevlisi olarak katıldı. Kendisi, Tarih Alanı’nda yaptığı Kronolojik Tarih Sıralama Çalışmaları ile ün kazandı. Her yıl içinde olayları tarihsel kronolojik sıra ile ele almış ve olayları ayrıntılı bilgileri ile ortaya koymuştur. Coğrafi yapıtların en önemlisi olan Cihannüma, Osmanlı Coğrafyacılığında yeni bir çığır açmıştır. Bu eserinde, Dünya'nın yuvarlak olduğunu da kanıtlamaktan tutun, Kristof Kolomb ve Macellan'ın keşif gezilerine kadar her türlü coğrafya olaylarından söz eder. Ardından Japonya'dan başlayarak Asya Ülkelerini tanıtır. Bunların tarihleri, yönetim biçimleri, ekonomileri, inançları konusunda bilgiler verir. 1609 – 1657

ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI MİMAR SİNAN “Koca Sinan” olarak ta bilinen ve aynı zamanda bir Devşirme olan Mimar Sinan,on yedi yıl yeniçeri olarak çalıştıktan sonra 1538 yılında Baş Mimarlığa atanmış  ve ölünceye kadar elli yıl kesintisiz bu makamda kalmıştır. Kanuni Sultan Süleyman,II.Selim  ve III. Murad'ın saltanat dönemlerinde hakim olan Osmanlı Klasik Mimari Üslubu ile adı özdeşleşmiş olan Mimar Sinan,Dünya’nın en büyük mimar ustalarından biridir. Mimar Sinan 92 Camii, 52 Mescit,57 Medrese,7 Darül-Kurra,22 Türbe,17 İmaret, 3 Darüşşifa (Hastane), 5 Su Yolu,8 Köprü, 20 Kervansaray, 36 Saray, 8 Mahzen ve 48 de Hamam olmak üzere 375 eser vermiştir. 1490 – 1588

ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI NASREDDİN TÛSİ 1201 – 1274 Moğol Hükümdârı Hülâgu‘nun desteği ile Meraga’da Kütüphane ve Rasathâne kurdu. Nâsirüddîn Tûsî, ömrünün sonuna kadar bu rasathanede çalıştı. Nâsirüddîn Tûsî, rasathaneyi kurduktan sonra,çeşitli İslâm memleketlerinde tanınmış ilim adamlarını burada topladı. Ayrıca rasathanenin yanında büyük bir kütüphane yaptırdı. Bağdat ve diğer şehirlerden birçok kitabı buraya getirtti. Kütüphanedeki kitapların sayısı dört yüz bine ulaşmıştı. Tûsî,Trigonometriyi astronominin bir dalı olmaktan çıkararak, başlı başına bir ilim hâline getirdi

ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI PİRİ REİS Osmanlı Denizcisi olan Piri Reis, Amerika'yı gösteren İlk Dünya Haritaları ve Kitab-ı Bahriye adlı denizcilik kitabıyla tanınmıştır. Piri Reis, eşsiz bir Kartograf (Haritacı) ve Deniz Bilimleri üstadı olmasının yanı sıra, Osmanlı Deniz Tarihi‘nde izler bırakmış bir kaptandır. Mısır Kaptanı Piri Reis 1552'de Umman ve Basra üzerine 30 gemiyle çıktığı sefer sonrasında, yapmış olduğu hatalar nedeniyle Kanuni Sultan Süleyman tarafından 80 Yaşında iken idam ettirilmiştir. Piri Reis'in idamında Hürrem Sultan'ın rolü olduğu hakkında bir rivayet vardır. Hürrem Sultan'ın Kırım'dan esir alınmış olarak Kemal Reis ve Piri Reis'in Gemisi ile İstanbul'a getirildiği iddia edilir. Hürrem Sultan'ın Piri Reis'in başarısının önüne geçmek ve esir olarak onlar tarafından esir alınarak getirilmeleri nedeniyle kızgın ve nefret dolu olması nedeniyle , Kanuni'nin aklına girerek Piri Reis'i idam ettirdiği de iddia edilir. Başka bir rivayete göre de Dünya Haritası‘nı parçaladığı ve parçaların Rusya ‘ya gönderildiği anlatılır. 1465 – 1554

ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI ULUĞ BEY Dünyaca ünlü Türk Matematikçisi ve Astronomi Bilgini olan hükümdardır. Semerkant’ta dünyaya gelen Uluğ Bey, Timur’un torunudur. 1408 Yılında Timur Devleti’nin başına geçti.1449 Yılında öldü. Uluğ Bey, hükümdar olunca, Osmanlı Devleti ile olan ilişkilerini sıklaştırmaya ve geliştirmeye gayret etti. İki Türk Ülkesi arasında elçiler, bilim adamları gidip gelmeye başladı. O, savaştan çok kendisini bilime adamış bir hükümdardı. Sarayına zamanın bilginlerini topladı ve onları korudu. Uluğ Bey Semerkant’ta bir Medrese, bir de Rasathane yaptırdı….Astronomi ilminin gelişmesine çalıştı. Uluğ Bey, döneminde Ali Kuşçu gibi ünlü Astronomi bilginlerini sarayına topladı. 1395 – 1449

TAKİYÜDDİN Arap Asıllı ünlü Astronomi Uzmanı’dır. ZAMAN İÇİNDE BİLİM / TÜRK İSLAM UYGARLIĞININ BİLİMSEL BİRİKİME KATKILARI TAKİYÜDDİN 1521 – 1585 Arap Asıllı ünlü Astronomi Uzmanı’dır. Osmanlı Devleti’nin daveti üzerine Kahire'den İstanbul'a gelmiştir. Matematik ve Astronomi Bilimindeki ustalığı nedeniyle hoş karşılanıp Sultan'a tanıtılmış ve onun yüksek yardımlarıyla Rasathane hazırlanmıştır. Bu Rasathane, Osmanlı Devleti’nde açılan ilk modern rasathanedir. Kurduğu rasathane o zaman için dönemin en önemli astronomi aletleriyle donatılmıştır. Yapılan gözlem, kullanılan araçlar ve çalışan astronomları ile son derece önemli bir mekandır. Takiyüddin'in en önemli eseri Sidretü'l-Münteha'dır. Bu eserde güneş hareketleri izlenerek belli hesaplamalar yapılmıştır.