Sporun Uluslararası Yapılanması

İçerik SPORUN ULUSLARARASI YAPILANMASI Spor Hukuku Piramit Yapılanma IOC Uluslar arası Federasyonlar Ulusal Olimpiyat Komiteleri Konfederasyonlar Ulusal Federasyonlar Sportif Kurallar

Sporun Uluslararası Yapılanması “Spor hukuku” var mıdır? Spor Kurumları tarafından yaratılmış kurallar Oyun Kuralları (IFAB; Laws of the Game) Teşkilat Kuralları (Olympic Charter, FIFA Statutes, TFF Statüsü) Düzenleyici Kurallar (UEFA Disciplinary Regulations) Yargı Kararları (CAS, FIFA Dispute Resolution Chamber) Siyasi Kurumlar tarafından yaratılmış kurallar Avrupa Adaleti Divanı Kararları (Walrave kararı, Bosman kararı) Avrupa Konseyi Raporları (Arnaut Raporu, Nice Deklarasyonu) Ulusal ve uluslararası düzenlemeler (GSGM Kanunu, Lisbon Ant.)

Sporun Uluslararası Yapılanması Spor “hukuku” diğer tüm hukuk dallarından farklı bir yapılanmaya sahiptir. Dernek ve şirket tüzelkişiliklerine sahip kurumlar eliyle yönetilmektedir. Bir sivil toplum hareketi niteliğindedir. Kurallarının büyük bir çoğunluğu bu dernek ve şirketler tarafından konulmaktadır. Piramit bir yapılanma içinde teşkilatlanmaktadır. Kendi “yasaması”, “yürütmesi” ve “yargısı” mevcuttur. Ulusal olmaktan çok uluslararasıdır. Devlet müdahalesine karşı sportif refleksleri bulunmaktadır.

Sporun Uluslararası Yapılanması Piramit Yapılanma Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) Uluslararası Federasyonlar (ITF, FIFA, IAAF) Ulusal Olimpiyat Komiteleri (NOCs; TMOK) Konfederasyonlar (UEFA) Ulusal Federasyonlar (TFF)

Sporun Uluslararası Yapılanması Piramit yapılanma uyarınca bir üstte bulunan kuruluşun genel düzenlemeleri altında bulunan kurumlar için uyulması zorunlu birer kuraldır. Örn: Spor kurumlarının özerkliği (Olympic Charter) Her ulusal futbol federasyonun kendi bünyesi içinde bir disiplin kurulu oluşturması zorunluluğu (FIFA Standard Statutes) Avrupa’da yer alan ve UEFA’ya üye diğer ülkeler arasında organize edilecek özel futbol karşılaşmalarını sadece UEFA Müsabaka Organizatörü lisansına sahip kişilerin yapabilmesi (UEFA Match Agents Regulations)

Sporun Uluslararası Yapılanması Uluslararası Olimpiyat Komitesi - (IOC): 1894 yılında Pierre de Coubertin tarafından kurulmuştur. Eski Yunan’da yapıldığı bilinen Olimpiyat Oyunları’nı canlandırmak amacıyla kurulmuş bir örgüttür. Merkezi İsviçre’nin Lozan kentindedir. Olimpik Hareket olarak bilinen sportif hareketin en üst organı olup sportif piramitin de en tepesinde bulunmaktadır. Olimpiyat oyunları IOC tarafından organize edilmektedir. “Sporun Anayasası” olarak kabul edilen Olimpik Şart IOC tarafından yapılarak değiştirilmektedir. Olimpik bir spor olabilmek için bu şartta belirtilen temel kriterlerin yerine getirilmesi şarttır. IOC, İsviçre hukuku uyarınca bir dernektir.

Sporun Uluslararası Yapılanması Uluslararası Federasyonlar – (IFs) - (FIFA): Uluslararası federasyonlar IOC’ye bağlı olarak kendi spor dalları ile ilgili uluslararası düzenlemeleri yapmakla yükümlüdürler. FIFA, futbolun uluslararası federasyonudur. İsviçre’de tescilli bir dernek olan FIFA’nın genel merkezi de İsviçre’nin Zürih kentindedir. Dünya futbolunun en üst kuruluşu niteliğine sahip FIFA’nın üyeleri; ulusal federasyonlar ve ulusal federasyonların bulundukları bölgelere oluşturulmuş olan futbol konfederasyonlarıdır. FIFA’ya üye altı konfederasyon; UEFA (Avrupa), CONMEBOL (Güney Amerika), AFC (Asya), CAF (Afrika), CONCACAF (Kuzey ve Orta Amerika ve Karayipler), OFC (Okyanusya).

Sporun Uluslararası Yapılanması Ulusal Olimpiyat Komiteleri – (NOCs) - (TMOK): Olimpik Şart uyarınca kendi ülkelerinde Olimpik Hareketin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amacıyla faaliyet göstermek üzere kurulmuş örgütlerdir. IOC’ye üye toplam 203 ulusal olimpiyat komitesi bulunmaktadır. Bir Ulusal Olimpiyat Komitesi’nin bünyesinde en az beş adet ulusal federasyon bulunmalıdır. TMOK 1908 yılında kurulmuş ve 1911 yılında IOC’ye üye olmuştur.

Sporun Uluslararası Yapılanması Konfederasyonlar – (CONs) - (UEFA): Her spor dalının bir konfederasyonu bulunmamaktadır. Uluslararası federasyonlara bağlı olan konfederasyonlar kendi coğrafi bölgelerinde faaliyet göstermekte ve düzenlemeler yapmaktadırlar. FIFA’ya üye 6 konfederasyon bulunmaktadır. TFF olarak bağlı bulunduğumuz konfederasyon olan UEFA bir dernek olup merkezi İsviçre’nin Nyon kentindedir ve kendisine üye 53 tane ulusal federasyon bulunmaktadır.

Sporun Uluslararası Yapılanması Ulusal Federasyonlar (NAs) – (TFF): Sportif faaliyetleri belli bir ülke sınırları dahilinde yürütmekle ulusal federasyonlar görevlidir. Ulusal federasyonlar sportif piramidin en alt basamağında yer alırlar. Kendi spor dalları ile ilgili olarak uluslararası federasyonlarına ve varsa bölgesel konfederasyonlarına üye olarak faaliyet gösterirler ve bu kurumların müsabakalarında yer alırlar. Ulusal düzeyde Olimpik Şart’ın öngördüğü ölçüde özerkliğe sahip olmaları beklenmektedir. Türkiye’de futbolun ulusal federasyonu Türkiye Futbol Federasyonu’dur.

Sporun Uluslararası Yapılanması Türkiye Futbol Federasyonu (TFF): 1923 yılında Yusuf Ziya Öniş başkanlığında “Futbol Heyet-i Müttehidesi” ismiyle kurulmuş ve aynı yıl FIFA’nın 26. üyesi olmuştur. Birçok farklı yapılanma modeli içinde en sonunda 1992 yılında çıkarılan 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ile bugünkü özerk yapısına kavuşmuştur. 1992 yılından bu yana 3813 sayılı Kanun birçok değişikliğe uğramış ve en sonunda 4 Aralık 2007 yılında yürürlüğe giren değişikliklerle Spordan Sorumlu Devlet Bakanlığı’nın denetim ve gözetim yetkisi de kaldırılmıştır.

Sporun Uluslararası Yapılanması Türkiye Futbol Federasyonu (TFF): 3813 sayılı Kanun uyarınca TFF’nin hukuki merkezi Ankara’da bulunmaktadır ancak fiilen birimler faaliyetlerini İstanbul’da sürdürmektedir. 3 Haziran 2008 tarihinde TFF Genel Kurulu’nda kabul edilen TFF Statüsü ile TFF yeni bir döneme adım atmaktadır. Bu Statü’nün birçok hükmünün 3813 sayılı Kanun’a aykırı olmasından dolayı TFF Statüsü halen yürürlüğe girmemiştir. Türkiye Futbol Federasyonu, FIFA’ya üye ülkeler arasında Kanun ile kurulmuş tek ulusal federasyondur.

Sporun Uluslararası Yapılanması Sportif Kurallar Sportif kuralların en temelinde oyun kuralları bulunmaktadır. Spor kurallarının kodifikasyonu ile spor birçok farklı coğrafyada aynı kurallarla yapılır hale gelmiş ve bir uluslararası spor yapılanmasından bahsedilir olmuştur. Oyun kuralları Uluslararası Federasyonlar veya bunlar tarafından öngörülmüş kurumlar tarafından düzenlenmekte ve değiştirilmektedir. Futbol özelinde oyun kurallarını yapma ve değiştirme yetkisi IFAB adı verilen özel bir kuruldadır. Bu kurul tarafından hazırlanan Oyun Kuralları FIFA tarafından onaylanır.

Sporun Uluslararası Yapılanması Teşkilat Kuralları Sportif kurumların kuruluş metinleridir. Diğer sportif kurumlarla olan ilişkileri belirleyen ve ilgili örgütün yapısını açıklayan maddeler bütünüdür. FIFA’nın Statüsü, UEFA’nın Statüsü, TFF’nin Kuruluş Kanunu (3813) veya IOC’nin Olimpik Şartı teşkilat kurallarına birer örnek teşkil etmektedir. Piramit yapılanma içindeki bir üst kurumun “olmazsa olmaz” hükümleri teşkilar kuralları içinde yer alır ve bir alta kademede bulunan kurum için bağlayıcı niteliktedir.

Sporun Uluslararası Yapılanması Düzenleyici Kurallar Lex Sportiva adıyla anılmaya başlayan Spor Hukuku’nun temel metinleridir. Spor kurumları tarafından düzenlenmekte ve ilgili spor dalına ilişkin kurallardan oluşmaktadır. UEFA Disiplin Talimatı FIFA Futbolcu Temsilcisi Talimatı FIFA Transfer Talimatı TFF Müsabaka Talimatı Devletler tarafından konulmuş olan düzenlemeler ile bu kurallar arasından sıklıkla çatışmalar meydana gelmektedir.

Sporun Uluslararası Yapılanması Yargı Kararları Anglo-Sakson hukuk anlayışının Spor Hukukuna yansıması neticesinde Spor Yargı Kurulları tarafından verilen kararlar ve bunların gerekçeleri bugün birer kural olarak kabul edilmektedir. Haksız fesih tazminatının hesaplanma yöntemi (Webster kararı) Kulüplerin taraftarlar tarafından çıkan olaylardaki sorumluluğunun sınırları (PSV Eindhoven kararı) 1983 yılında IOC tarafından “Dünya Sporunun Üst Mahkemesi” sıfatıyla kurulmuş CAS (Spor Tahkim Mahkemesi) tarafından verilen kararlar bugün uluslararası ve ulusal federasyonlar açısından birçok yönden bağlayıcı nitelik taşımaktadır.

Sporun Uluslararası Yapılanması Siyasi kurumlar tarafından konulan kurallar ve bu kurumlar tarafından kurulan yargı mercileri tarafından verilen kararlar da bugün spor hukukunun temel metinleri arasında sayılmaktadır. 1974 yılında verilmiş olan Walrave kararı ile spor Avrupa Birliği hukukunun konusuna girmiştir. 1995 yılında verilen Bosman kararı ile sportif düzenlemeler birçok açıdan değiştirilmek zorunda kalmıştır. Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi tarafından hazırlanan raporlar da spor kurumları tarafından dikkate alınmakta ve düzenlemeler içinde benimsenmektedir.

Teşekkürler Av. Talat Emre Koçak