SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU II

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi Kurma Yükümlülüğü.
Advertisements

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI 1. İş Güvenliği Uzmanı Nasıl Olunur? İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevli iş güvenliği uzmanlarının nitelikleri, eğitimleri.
KONTENJANLAR Toplam Atama Sayısı Sınırları Merkezi Yönetim Bütçe Kanununda belirlenir.
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası.
Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu. 2 Sosyal Güvenlik Kurumları SSK (Sosyal Sigortalar Kurumu) BAĞ– KUR(Esnaf ve Sanatkarlar ve diğer bağımsız.
Sosyal Güvenlik Hukuku. İKİNCİ KISIM PRİMLİ SOSYAL GÜVENLİK.
6. ADIM İşçinin Ücretini Zamanında ve Eksiksiz Öde.
ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK İŞBAŞI EĞİTİM ve GİRİŞİMCİLİK EĞİTİM PROGRAMI TÜRKİYE İŞ KURUMU.
Page  1. İSİG KURULU 50 ve daha fazla çalışanın bulunduğu 6 aydan fazla süren işlerin yapıldığı tüm işyerlerinde, İş Sağlığı Ve Güvenliği Kurulu! İSG.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 6331
Kamuda İnsan Kaynakları Yönetimi
2547 SAYILI YÜKSEKÖĞRETİM MEVZUATI VE 657 SAYILI DEVLET MEMURLARI KANUNLARINDA AYRILMA İŞLEMLERİ.
Serbest muhasebeci mali müşavir sigortası. Serbest muhasebeci mali müşavir sorumluluk sigortası Bu sigorta ile Sigortacı, Sigortalının vermekte olduğu.
Sosyal güvenlik Devletin; sosyal sigorta, sosyal yardım ve benzeri araçlarla halkın sosyal durumunu güvence altına almasıdır.
VERGİ DENETİM KURULU BAŞKANLIĞI VERGİ MÜFETTİŞ YARDIMCISI OLUNUR ? NASIL.
Bağımsız Denetim ile Vergi Denetimi Arasındaki Geçişler
. Bologna Sürecinde İç Denetçilerin Rolü (YÖK Düzeyinde) Hazırlayan: Süreyya SÜZEN Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı İç Denetçisi.
Sosyal Güvenlik Hukuku
KESİN HESAP KANUN TASARISI
PERSONEL DAİRESİ BAŞKANLIĞI 7-Ö ğ retim Üyesi Yeti ş tirme Programı YÜKSEKÖĞRETİM KURULU BAŞKANLIĞI.
Vergilendirme İşlemleri
SORULAR. 2 Aşağıdakilerden hangisi kısa vadeli sigorta kollarından biri değildir? İş kazası ve meslek hastalığı Hastalık sigortası Analık.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU
YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLERE İLİŞKİN ULUSLARARASI YASAL DÜZENLEMELER
Ceyhun yılmaz Mali hizmetler uzmanı.
ENGELSİZ ÜNİVERSİTE FAALİYET RAPORU
ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI
6745 SAYILI “YATIRIMLARIN PROJE BAZINDA DESTEKLENMESİ İLE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN”DA YER ALAN ÖNEMLİ.
Haydar BEKTAŞ Sosyal Güvenlik Denetmeni
REHBERLİK YÖNETMELİK-5
REHBERLİK YÖNET.-6.
BÖLÜM 3-GELİR VERGİSİ & VERGİ MATRAHININ TESPİTİ
Sosyal Sigorta ile Özel Sigorta Arasındaki Farklılık
Ersin GÖKGÜN / Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Oda Sekreteri
SOSYAL GÜVENLİK DENETMENİ
5510 Sayılı Kanuna Göre Sigortalı Sayılanların Borçlanabilecekleri Süreler Nelerdir ? 5510 Sayılı Kanuna tabi sigortalıların borçlanabilecekleri süreler.
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Yurtdışı Sözleşmeler ve Emeklilik Daire Başkanlığı
İDARİ YARGIDA DAVA TÜRLERİ
Madde 102 (5510).
ÖZ GELİRLER.
BANKALARIN ORGANLARI GENEL KURUL
KAYSERİ İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BİRİMİ
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU
PERSONEL DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Görev ve Sorumluluklar
2018 Yılında Uygulanacak Teşvikler ve Yapılacak Diğer Çalışmalar
COŞKUNLAR SÜRÜCÜ KURSLARI Trafik ve Çevre Bilgisi
BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE KATKILAR, KESİNTİLER ve DENETİM
MİLLİ İSTİHDAM SEFERBERLİĞİ +2 İSTİHDAM HEDEFİ
2914 SAYILI YÜKSEK ÖĞRETİM PERSONEL KANUNU
SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ
İDARİ DAVALARDA TEBLİGAT
Genel sağlık sigortası nedir?
İş Sözleşmesinin Sona Ermesinin Sonuçları
TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ
HUKUKUN DALLARI Doç. Dr. Mustafa ÇEKER.
STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI
Burhan ERAY Mali Müşavir & Bağımsız Denetçi
İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ
Mesleki ve Teknik Eğitim Eğitim Politikaları Daire Başkanlığı
İstihdam Seferberliği 2019
İş Hukukunun Kapsamı İSTİSNALAR.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ UYGULAMASI
BİREYSEL EMEKLİLİK UYGULAMASI
TİCARET HUKUKU BİLGİSİ
SİGORTA SEKTÖRÜ DÜZENLEME VE DENETLEME İŞLEMİ
2018 Yılında Uygulanacak Teşvikler ve Yapılacak Diğer Çalışmalar
Sunum transkripti:

SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU II Adnan Hadzimusiç Mart 2017

Sosyal güvenlik konusunu düzenleyen başlı iki yasa: - 5502 sayılı “Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu” - 5510 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu”

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Yapısı Sosyal güvenlik reformu çerçevesinde 16.05.2006 tarihinde kabul edilen 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu (RG, T.20.05.2006, S.26173) ile sosyal güvenlik hizmetlerini yerine getirmekte olan Sosyal Sigortalar Kurumu, Bağ-Kur ve T.C. Emekli Sandığı’nın hukuki varlıkları sona ermiş ve Sosyal Güvenlik Kurumu çatısı altında birleştirilmişlerdir. Kurumun amacı Kurumun temel amacı sosyal sigortacılık ilkelerine dayalı, etkin, adil, kolay erişilebilir, aktüeryal ve mali açıdan sürdürülebilir, çağdaş standartlarda sosyal güvenlik sistemini yürütmektir. Sosyal Güvenlik Kurumu, kamu tüzel kişiliğine haiz, idari ve mali açıdan özerk bir kuruluş olup Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın ilgili kuruluşudur (SGKK m.1/2). Ayrıca Kurum, Sayıştay’ın denetimine tabidir (SGKK m.1/3).

Kurumun temel görevleri a) Ulusal kalkınma strateji ve politikaları ile yıllık uygulama programlarını dikkate alarak sosyal güvenlik politikalarını uygulamak, bu politikaların geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmak. b) Hizmet sunduğu gerçek ve tüzel kişileri hak ve yükümlülükleri konusunda bilgilendirmek, haklarının kullanılmasını ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesini kolaylaştırmak. c) Sosyal güvenliğe ilişkin konularda; uluslararası gelişmeleri izlemek, Avrupa Birliği ve uluslararası kuruluşlar ile işbirliği yapmak, yabancı ülkelerle yapılacak sosyal güvenlik sözleşmelerine ilişkin gerekli çalışmaları yürütmek, usûlüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmaları uygulamak. ç) Sosyal güvenlik alanında, eğitim, araştırma ve danışmanlık faaliyetleri yapmak ve yaptırmak, kamu idareleri arasında koordinasyon ve işbirliğini sağlamak. d) Bu Kanun ve diğer kanunlar ile Kuruma verilen görevleri yapmak.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Organları a) Genel Kurul Genel kurul, bir karar organı olmayıp danışma organı niteliği taşımaktadır. Genel kurul, üç yılda bir toplanır. Görevleri sosyal güvenlik politikaları ve bunların uygulamaları hakkında görüş ve önerilerde bulunmak, Kurumun bütçe ve bilançosu, faaliyet raporları, performans programları, orta ve uzun vadeli gelir-gider dengesi, sigorta kolları itibarıyla yapılan en son aktüeryal hesap sonuçlarını değerlendirerek görüş oluşturmak … b) Yönetim Kurulu Yönetim kurulu, bir karar organı olup Kurumun en yüksek karar, yetki ve sorumluluğunu taşımaktadır. Yönetim kurulu, 5502 sayılı Kanunda düzenlendiği şekilde devlet kesimini temsil eden 5 kişi, sosyal tarafları temsil eden 5 kişi olmak üzere 10 üyeden oluşur ve en az haftada bir kere asgari 6 üye ile toplanır.

c) Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Başkanlık teşkilatı, merkez ve taşra teşkilatından oluşur (SGKK m.8). Başkanlık merkez teşkilatı ise ana hizmet birimleri ile danışma ve yardımcı hizmet birimlerinden meydana gelmektedir (SGKK m.9). Başkan, Kurumun en üst amiri olup başkanlık icraatından ve emir altındakilerin faaliyet ve işlemlerinden yönetim kuruluna karşı sorumludur. Başkana görevlerinin yürütülmesinde yardımcı olmak üzere 3 başkan yardımcısı görevlendirilir ve başkan yardımcıları başkana karşı sorumludurlar (SGKK m.11). d) Sosyal Güvenlik Yüksek Danışma Kurulu 5502 sayılı Kanunla Kurum çatısı dışında oluşturulan Sosyal Güvenlik Yüksek Danışma Kurulu, sosyal güvenlik politikaları ve uygulamaları konularında görüş bildirir

Sosyal Sigortaların Uygulama Alanı A) Kişiler Açısından Uygulama Alanı 5510 sayılı Kanunla, bazı istisnalar dışında, tüm çalışanların sosyal güvenliği aynı Kanun içerisinde düzenlenmiştir. A.1.) Sigortalı Sayılanlar 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinde kısa ve uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılanlar sıralanmıştır. Buna göre: a) Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar, Ayrıca sigortalılığa ilişkin hükümler, işçi sendikaları ve konfederasyonları ile sendika şubelerinin başkanlıkları ve yönetim kurullarına seçilenler, bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan film, tiyatro, sahne, gösteri, ses ve saz sanatçıları ile müzik, resim, heykel, dekoratif ve benzeri diğer uğraşları içine alan bütün güzel sanat kollarında çalışanlar ile düşünürler ve yazarlar, mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere yabancı uyruklu kişilerden hizmet akdi ile çalışanlar, 4081 sayılı Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanunu’na göre çalıştırılanlar, 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nda belirtilen umumi kadınlar, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından düzenlenen kurslarda usta öğretici olarak çalıştırılanlar, kamu idarelerinde ders ücreti karşılığı görev verilenler ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesinin (C) bendi kapsamında çalıştırılanlar hakkında da uygulanacaktır.

b) Köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan ise; 1) Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar, 2) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar, 3) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları, 4) Tarımsal faaliyette bulunanlar, c) Kamu idarelerinde; 1) Bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendine tabi olmayanlardan, kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalışıp ilgili kanunlarında (a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar, 2) Bu maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi olmayanlardan, sözleşmeli olarak çalışıp ilgili kanunlarında (a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 86’ncı maddesi uyarınca açıktan vekil atananlar, sigortalı sayılırlar.

Kuruluş ve personel kanunları veya diğer kanunlar gereğince seçimle veya atama yoluyla kamu idarelerinde göreve gelenlerden bu görevleri nedeniyle kendilerine ilgili kanunlarında devlet memurları gibi emeklilik hakkı tanınmış olanlardan hizmet akdi ile çalışmayanlar, Başbakan, bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, belediye başkanları, il encümeninin seçimle gelen üyeleri, Yukarıda (c) bendi kapsamında iken bu kapsamdaki kişilerin kurduğu sendikalar ve konfederasyonları ile sendika şubelerinin başkanlıkları ve yönetim kurullarına seçilenlerden aylıksız izne ayrılanlar, Harp okulları ile fakülte ve yüksekokullarda Türk Silahlı Kuvvetleri hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken askeri öğrenci olanlar ile astsubay meslek yüksekokulları ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eğitimine tabi tutulan adaylar ile Polis Akademisi ile fakülte ve yüksekokullarda Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okumaya devam eden öğrenciler hakkında da uygulanır. Ancak, bu okulları tamamlamadan ayrılanlar ile bu okulları tamamlamalarına rağmen görevlerine başlamadan ayrılanların bu okullarda geçen eğitim süreleri sigortalılıklarından sayılmaz.

Kısaca, sigortalılık niteliği kazanma koşulları şunlardır: İş ilişkisinin hizmet sözleşmesine dayanması İşin işverene ait iş yerinde yapılması Kanuna göre sigortalı sayılanlar arasında yer alanlar.

A.2.) Kısmen Sigortalı Sayılanlar 5510 sayılı Kanunun 5. maddesinde, kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından kısmen sigortalı sayılacak olanlar sıralanmıştır. Buna göre: Hizmet akdi ile çalışmamakla birlikte ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile analık sigortası uygulanır ve bunlar 4. maddenin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar. b. 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası, meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 46. maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82. maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır. c. Harp malulleri ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna göre vazife malullüğü aylığı bağlanmış malullerden 4. maddenin 1. fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanların aylıklar kesilmez. d. Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler,

A.3.) Sigortalı Sayılmayanlar 5510 sayılı Kanun, bazı kişileri Kanunun uygulama alanı dışına çıkarmakta ve onları Kanun anlamında sigortalı saymamaktadır. Buna göre, a. İşverenin işyerinde ücretsiz çalışan eşi, b. Aynı konutta birlikte yaşayan ve üçüncü derece dahil bu dereceye kadar hısımlar arasında ve aralarına dışardan başka kimse katılmaksızın, yaşadıkları konut içinde yapılan işlerde çalışanlar, c. Ev hizmetlerinde çalışanlar (ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç), d. Askerlik hizmetlerini er ve erbaş olarak yapmakta olanlar ile yedek subay okulu öğrencileri, e. Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye'ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanlar, f. Resmi meslek ve sanat okulları ile yetkili resmi makamların izniyle kurulan meslek veya sanat okullarında ve yüksekokullarda fiilen normal eğitim süreleri içinde yapılan tatbiki mahiyetteki yapım ve üretim işlerinde çalışan öğrenciler, g. Sağlık hizmet sunucuları tarafından işe alıştırılmakta olan veya rehabilite edilen hasta veya maluller, h. Kanunda 4. maddenin 1. fıkrasının (b) ve (c) bentleri gereği sigortalı sayılması gerekenlerden 18 yaşını doldurmamış olanlar,

Sigortalılığın Başlangıcı ve Bildirimi 5510 sayılı Kanunda sigortalılığın başlangıcı, Kanunda öngörülen şekilde çalışma olgusuna bağlanmıştır. İşveren tarafından Kuruma bildirim yapılması, sigortalılık niteliğinin kazanılması açısından önemli değildir. 5510 sayılı Kanunun 8. maddesinde sigortalıların Kuruma bildirimi düzenlenmiştir. Kanuna göre işverenler, 4. maddenin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, 7. maddenin 1. fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdürler. Kanunun 7. maddesine göre sigorta hak ve yükümlülükleri 4. maddenin 1. fıkrasının a. bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için çalışmaya, mesleki eğitime veya staja başladıkları tarihten, b. bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan gelir vergisi mükellefi olanlar ile şahıs şirketlerinden kollektif, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ve donatma iştiraki ortaklarının vergi mükellefiyetlerinin başladıkları tarihten, sermaye şirketlerinden limited şirket ortakları ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının şirketin ticaret sicil memurlukları tarafından tescil edildikleri tarihten, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının yönetim kuruluna seçildikleri tarihten, gelir vergisinden muaf olanların ise esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı oldukları tarihten, tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar için tarımsal faaliyetlerinin kanunla kurulu ilgili meslek kuruluşları tarafından veya kendileri tarafından 1 yıl içinde bildirilmesi halinde kaydedildiği tarihten, c. bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için göreve başladıkları veya Kanunun 4. maddesinin 4. fıkrasının (d) ve (e) bentleri kapsamındaki okullarda (polis akademisi ve harp okulları) öğrenime başladıkları tarihten itibaren başlar. Kanunda sigortalılara, sigortalı olarak çalışmaya başladıklarını Kuruma bildirmelerine ilişkin hükme de yer verilmiştir.

Sigortalılığın Sona Ermesi Sigortalılığın hangi durumlarda sona ereceği 5510 sayılı Kanunun 9. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık, a. Kanunda 4. maddenin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların hizmet akdinin sona erdiği tarihten b. Kanunda 4. maddenin 1. fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıların, 1. Gelir vergisi mükellefi olanlar için mükellefiyetlerini gerektiren faaliyetlerine son verdikleri tarihten, 2. Gelir vergisinden muaf olanlar için esnaf ve sanatkar sicili kaydının silindiği veya 6. maddenin 1. fıkrasının (k) bendi kapsamına girdiği tarihten, 3. Şahıs şirketlerinden kolektif, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ve donatma iştiraki ortaklarının vergi mükellefiyetlerinin sona erdiği tarihten 4. Tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar için tarımsal faaliyetinin sona erdiği veya 6. maddenin 1. fıkrasının (ı) bendi uyarınca muafiyet kapsamına girdiği yahut 65 yaşını doldurması nedeniyle talepte bulunduğu tarihten, 5. Köy ve mahalle muhtarlarının muhtarlık görevlerinin sona erdiği tarihten, 6. Herhangi bir yabancı ülkede ikamet eden ve o ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başladığı veya ikamet esasına bağlı olarak o ülke sosyal güvenlik sistemine dahil olduğu tarihten bir gün öncesinden itibaren sona erer. Ancak hastalık ve analık hükümlerinin uygulanmasında sigortalılık, a. İlgili kanunlar gereği sigortalının ücretsiz izinli olması, greve iştirak etmesi veya işverenin lokavt yapması hallerinde bu hallerin sona ermesini, b. Diğer hallerde ise birinci fıkrada belirtilen tarihleri takip eden 10. günden başlanarak yitirilmiş sayılır.

İsteğe Bağlı Sigortalılık Sosyal sigortalar anlamında sigortalılık, kişilerin isteğine bırakılmamıştır. Sigortalılık, zorunluluk esasına dayanmaktadır. Bununla birlikte mevzuatımızda, isteğe bağlı sigortalılık da düzenlenmiştir. İsteğe bağlı sigorta, kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olmalarını sağlayan sigortadır. İsteğe bağlı sigortalılık, müracaatın Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlar. İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye’de ikamet edenler ile Türkiye’de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından 5510 sayılı Kanununa tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak, kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak, 18 yaşını doldurmuş bulunmak ve isteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunmak gereklidir İsteğe bağlı sigortalı olarak prim ödenen tarihlerde, Kanunda 4. maddeye göre sigortalı olmayı gerektirecek çalışması bulunduğu tespit edilenlerin zorunlu sigortalılıkla çakışan isteğe bağlı prim ödenen süreleri iptal edilerek bu süreye ilişkin ödedikleri primler ilgililere iade edilir.

B) Yer Açısından Uygulama Alanı İşveren, örneği Kurum tarafından hazırlanacak işyeri bildirgesini en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte Kuruma vermekle yükümlüdür. İşyeri bildirgesinin verilmemesi veya geç verilmesi, Kanunda belirtilen hak ve yükümlülükleri ortadan kaldırmaz. Ayrıca, işyerinin faaliyette bulunduğu adresten başka bir ildeki adrese nakledilmesi, sigortalı çalıştırılan bir işin veya işyerinin başka bir işverene devredilmesi veya intikal etmesi halinde işyerinin nakledildiği, yeni işverenin işi veya işyerini devraldığı tarihi takip eden 10 gün içinde, işyerinin miras yoluyla intikali halinde ise mirasçıları, ölüm tarihinden itibaren en geç 3 ay içinde işyeri bildirgesini Kuruma vermekle yükümlüdür. İşyerinin, aynı il sınırları içinde Kurumun diğer bir ünitesinin görev alanına giren başka bir adrese nakledilmesi halinde ise adres değişikliğinin yazı ile bildirilmesi yeterlidir. Bu işlerde çalışan sigortalıların, sigorta hak ve yükümlülükleri devam eder

Sosyal Sigortaların Finansmanı ve Primler Sosyal sigortaların finansman kaynağını esas olarak primler oluşturmaktadır ve genel olarak üçlü katkı sistemi benimsenmiştir. 5510 sayılı Kanunda, kısa ve uzun vadeli sigortalar ile genel sağlık sigortası için Kanunda öngörülen her türlü ödemeler ile yönetim giderlerini karşılamak üzere Kurumun prim almak ve ilgililerin de prim ödemek zorunda oldukları düzenlenmiştir Sosyal sigortaların finansmanında, fon biriktirme (kapitalizasyon) ve dağıtım yöntemleri uygulanmaktadır. Uzun vadeli sigorta kollarında yani malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarında fon biriktirme (kapitalizasyon) yöntemi, iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından yapılan uzun süreli ödemelerde fon biriktirme (kapitalizasyon) yöntemi, iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından yapılan kısa süreli ödeme ve hizmetlerde ise dağıtım yöntemi uygulanmaktadır. Hastalık, analık ve genel sağlık sigortasında dağıtım yöntemi uygulanmaktadır.

Prim Oranları ve Devlet Katkısı 5510 sayılı Kanunda, bütün sigorta kolları için tek bir sosyal sigorta primi alınması yerine sigorta kolları için ayrı ayrı sigorta priminin belirlenmesi yolu izlenmiştir. Kanuna göre kısa vadeli sigorta kolları prim oranı, yapılan işin iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre %1 ila %6,5 oranları arasındadır. Bu primin tamamını işveren öder. Kanunun 4. maddesinin 1. fıkrası (b) bendi uyarınca sigortalı olan bağımsız çalışanlar primi kendileri öderler. Uzun vadeli sigorta kolları yani malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının %20’sidir. Bunun %9’u sigortalı hissesi, %11’i ise işveren hissesidir. Genel sağlık sigortası primi, kısa ve uzun vadeli sigorta kollarına tabi olanlar için prime esas kazancın %12,5’idir. Bu primin %5’i sigortalı, %7,5’i ise işveren hissesidir. İşsizlik sigortası prim oranı, prime esas aylık brüt kazancın %1 sigortalı, %2 işveren ve %1 Devlet payıdır. İsteğe bağlı sigortalılar için prim oranı, prime esas kazancın alt ve üst sınırı arasında sigortalı tarafından belirlenen prime esas aylık kazancın %32’sidir. Bunun %20’si uzun vadeli, %12’si ise genel sağlık sigortası prim oranıdır Devlet, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ay itibarıyla tahsil ettiği malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası priminin 1/4’i oranında Kuruma katkı yapar.

Prime Esas Kazancın Belirlenmesi 5510 sayılı Kanunun 80. maddesinde, hangi tür kazançların prim hesabında dikkate alınacağı hangilerinin ise dikkate alınmayacağı düzenlenmiştir. Buna göre, Kanunda 4. maddenin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançlarının hesabında hak edilen ücretler, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarlar ile idare veya yargı mercileri tarafından verilen karar gereğince ücret, fazla mesai, prim, ikramiye niteliğinde ödemelerden sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin brüt toplamı esas alınır Prim Belgeleri 5510 sayılı Kanunda işverenin, aylık prim ve hizmet belgesi düzenleme yükümlülüğü düzenlenmiştir. Buna göre işveren, 1 ay içinde 4. ve 5. maddeye tabi çalıştırdığı sigortalıların ve sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalıların ad ve soyadlarını, T.C. kimlik numaralarını, 80. maddeye göre hesaplanacak prime esas kazançlarını, prim ödeme gün sayıları ile prim tutarlarını gösteren asıl veya ek aylık prim ve hizmet belgesini ait olduğu ayı takip eden ayda yükümlüdür. İşverenler, aylık prim ve hizmet belgesi düzenlemekle yükümlüdürler. Kanuna göre aylık prim ve hizmet belgesi işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurum tarafından da tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde İş Mahkemesi’ne başvurmak suretiyle alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınacaktır

Kurum Alacaklarında Zamanaşımı Süresi Primlerin Ödenmesi 5510 sayılı Kanunun 87. maddesinde sosyal sigorta primlerinin kimler tarafından ödeneceği düzenlenmiştir. Buna göre, Kanunun uygulanmasında kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası ve isteğe bağlı sigorta bakımından 4. maddenin 1. fıkrası (a) ve (c) bentleri kapsamında iş sözleşmesiyle çalışan sigortalılar ve devlet memurları ve kamu kamu görevlileri ile ceza ve tutukevlerinde çalışanlar açısından bunları çalıştıran işverenleri prim ödemekle yükümlüdür. Kurum, prim ve her türlü alacaklarını işverenlere olan borçlarından mahsup etmek suretiyle tahsil etmeye de yetkili bulunmaktadır Kurum Alacaklarında Zamanaşımı Süresi Kurumun prim ve diğer alacakları, ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak 10 yıllık zamanaşımına tabidir