Prof.Dr. Gülbin Özçelikay İŞLETME İşletme sözcüğünün sözlük anlamı, işletmek, faaliyete geçirmek, yönetmek, çalışmak gibi hareket ve aktivite ifade eden sözcükler ile açıklanabilir. Ancak ekonomik anlamda işletme sözcüğü gelişigüzel bir faaliyeti değil, belirlenen bir amaca yönelik çalışmaları ifade eder. Üretim faktörlerini bir araya getirerek ekonomik mal ve hizmet üretmek ve/veya pazarlamak amacıyla faaliyette bulunan ekonomik, teknik ve sosyal bir birimdir. Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay ÜRETİM FAKTÖRÜ: Emek (insangücü), sermaye (para, makine, teçhizat) ve doğal kaynaklar (toprak, maden, orman) ana üretim faktörlerini oluşturmaktadır. Teknoloji ve müteşebbis de üretim faktörleri arasında sayılmaktadır. ÜRETİM: İşgücü (emek) ve sermaye gibi faktörlerin doğal kaynaklara uygulanması yoluyla mal ve hizmet elde etmektir. MAL VE HİZMET: Sınırsız insan ihtiyaçlarının doğrudan veya dolaylı olarak karşılanması fonksiyonunu yerine getiren ve genellikle parayla ya da başka mal ve hizmetlerle değişimi mümkün olan araçlardır. Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay FAYDA: Mal ve hizmetlerin insanların ihtiyaçlarını giderme özelliğidir. İHTİYAÇ: Bireyin hayatını etkileyen fizyolojik, psikolojik ve sosyolojik unsurlardır. Fizyolojik ihtiyaçlar doğumla beraber başlar. Psikolojik ve sosyal ihtiyaçlar ise insan yaşamının bir kaç yılından sonra varlıklarını hissettirir. Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay ECZACILIK İŞLETMESİ Eczacılıkla ilgili üretim faktörlerini bir araya getirerek eczacılıkla ilgili ekonomik anlamda mal ve hizmet üretmek ve/veya pazarlamak amacıyla faaliyette bulunan ekonomik, teknik ve sosyal bir birimdir. Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay EKONOMİK FAALİYETLER: İhtiyaçların giderilmesinde kullanılacak mal ve hizmetleri elde etmek amacıyla girişilen çabalardır. İŞLETME EKONOMİSİ: İşletmelerin kuruluş aşamasından başlayarak işletme içi ve dışı tüm faaliyet ve etkenleri inceleyen bilim dalı. Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay ÜRETİM FAALİYETLERİ (Fayda Arttırmaya Yönelik) Biçim Değişikliği Yoluyla Üretim: Malın fiziksel ve kimyasal yapısının değiştirilmesi. Zaman Değişikliği Yoluyla Üretim: Malların bol olduğu dönemlerde saklanarak kıt olduğu dönemlerde pazara sürülmesi. Yer Değişikliği Yoluyla Üretim: Malların bol olduğu yerlerden kıt olduğu yerlere taşınması. Mülkiyet Değişikliği Yoluyla Üretim: Malın mülkiyetini değiştiren bütün ticari faaliyetler. Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay SERMAYE: Üretimin tüm aşamasında kullanılmak üzere üretilmiş tüm üretim araçları. GİRİŞİM = TEŞEBBÜS: Pazarı olan ve pazarda fiyatı oluşan tüm ekonomik malları ve hizmetleri üretip pazarlamak, insanların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla sürekli faaliyette bulunmak ve genellikle kar elde etmek için kurulan bir işletme olarak değerlendirilebilir. MÜTEŞEBBÜS: Üretim faktörlerini bir araya getirebilen, işletmeyi kuran, çalıştıran ve risklere katlanan kişidir. YÖNETİCİ: Kar ve riski müteşebbüse ait olmak üzere, mal veya hizmet üretmek amacıyla, üretim faktörlerini bir araya getirerek amaca yönelten, birleştiren ve işletmeyi çalıştırma sorumluluğu taşıyan kişidir. Yönetici, işletme sahibine karşı sorumlu olup, onun belirleyeceği amaçlara ulaşmak zorundadır. Yöneticiyi müteşebbüsten ayıran unsur, kar sahibi olmaması ve zarara katılmamasıdır. Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay Girişimcilerin İşlevleri Yeni ürünler meydana getirmek yada bilinen ürünlerin niteliklerini değiştirmek. Yeni üretim yöntemleri geliştirip uygulamak Endüstride yeni ve gelişmiş örgütlemelere gitmek Yeni pazarlara açılmak Yeni girdi kaynakları bulmak Yönetim ve çalışanlar arasında iyi ilişkiler kurmak İşletme ile kamu ve devlet arasındaki ilişkileri güçlendirmek. Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay İŞLETMENİN AMAÇLARI 1.GENEL a)Uzun dönemde kar elde etmek b)Topluma hizmet etmek yoluyla sosyal sorumluluk işlevini yerine getirmek c) Varlığını sürdürmek ve büyümek 2.ÖZEL a) Müşteri ve tüketicilere daha kaliteli mal/hizmetler sunmak b) Çalışanlara iyi ücret verme ve çalıştırma koşullarını geliştirip iyileştirmek c) Çalışanları eğiterek kendilerini geliştirme ve meslekte ilerleme olanak ve fırsatlarına kavuşmalarını sağlamak d) Çalışanlarına istikrar içinde sürekli istihdam olanaklarını sağlamak Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay İŞLETMENİN GENEL AMAÇLARI 1. KARLILIK = Kar / Sermaye Ekonomik anlamda kar: Varlıklardan sağlanan net fazlalık olarak tanımlanır. (Bir işletmenin belirli bir süredeki gelirinin aynı süredeki toplam giderlerinden fazla olan kısmıdır.) Müteşebbüs açısından kar: İşletmedeki riski ve gelecekteki belirsizlikleri karşılama payı olarak tanımlanır. Yönetici açısından kar: İşletmenin sürekliliğini sağlayabilecek bir araçtır. KAR İşletmenin faaliyetini ölçme aracıdır. Bir denetim aracıdır. Daha verimli çalışması için insanları teşvik aracıdır. İşletmenin yaşamını sürdürmesi ve gelişmesi için bir araçtır. Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay 2. İŞLETMENİN VARLIĞINI SÜRDÜRMESİ VE BÜYÜMEK Uzun süre varlığını sürdürmek isteyen işletmenin dikkat etmesi gereken konular: - İşletmenin üreteceği mala ne kadar talep olacak, belirlemeli - Sermayesini iyi ayarlamalı İşletmelerin varlıklarını sürdürmeleri için çaba göstermeleri gerekli, ancak yeterli değildir. Bu nedenle büyümek işletmeler açısından varlıklarını devam ettirmeleri için önemli bir gelişmeyi ifade eder. Genel olarak, işletmelerin sürekli büyüme eğilimlerini yalnızca sahip ve yöneticilerinin kişisel tutkuları olarak görmemek gerekir. Pazar paylarını arttırma, artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılama, tüketicilerin zevk ve tercihlerine uygun mal ve hizmetler üretme ve gelişen en son teknolojiden yararlanma gibi konular işletmeyi büyümeye zorlayan faktörlerdir. İşletme büyümelerinin bir başka nedeni de büyük işletme olmanın sağladığı avantaj ve üstünlüklerdir. Tekellerin hakim olduğu iş kollarında işletmeler için belli bir büyüklükte olmak, pazarda kalıp varlığını sürdürebilmek için temel koşul ve zorunluluk haline gelmektedir. İşletmelerde büyüme süreci iki şekilde ortaya çıkar. İç Büyüme: İşletmenin kendi öz kaynaklarından yararlanarak ve dış kaynakları değerlendirerek kendi yapısının genişlemesi sonucu ortaya çıkan büyüme. Bu tür büyümede işletmenin yeni bir birim kurması veya başka işletmelerle birleşmesi söz konusu değildir. Dış Büyüme: İşletmenin yeni işletmeler kurması veya mevcut başka işletmelerle birleşmesi sonucu ortaya çıkan büyümedir. Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay 3. SOSYAL SORUMLULUK Sosyal sorumluluk kavramı, en basit şekliyle, modern iş yaşamında işletmenin ekonomik çıkarları yanında, kamunun da çıkarlarına yer vermesi ve bunların gerçekleşmesi yönünde çaba göstermesi veya üstüne düşeni yerine getirmesi şeklinde ifade edilebilir. Sosyal Sorumluluklarını Nasıl Gösterirler? - Büyük girişimcilerin mülkiyeti kendilerine ait olmasına rağmen işletmenin yönetimini profesyonel yöneticilere bırakması. - Özellikle holding patronları arasında toplumda iyi imaj yaratma eğilimi vardır. - Tüketiciyi koruma amacıyla, devletin belirlediği kurallara uyma. - Büyüme. Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay İŞLETMELERİN ÇEVRESİ İŞLETMELERİN YAKIN ÇEVRESİ 1)Müşteriler Tüketicilerin Korunması Hakkındaki Kanun (1995) Kanunun amacı: Tüketicilerin sağlığı ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, aydınlatıcı, eğitici, zararlarını tazmin edici ve çevresel tehlikelerden korunmalarını sağlayıcı önlemleri almak. 2)İşletmenin Çalışanları (İşgörenler) İş güvenliği Maddi manevi tatmin edici çalışma koşulları Motive edici sosyo-psikolojik çalışma ortamı Yükselme Takdir edilme Sorumluluk yüklenme İnsiyatif kullanma 3)İşletmenin Sahipleri ve/veya Ortakları Makul sayılabilecek kar Ortaklık paylarının zaman içinde dağıtılması Prestij ve güç elde etme Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay İŞLETMELERİN DIŞ ÇEVRESİ 1)Tedarikçiler Kalite Uygun fiyat İstikrarlı tedarik 2)Finans Kurumları (Kredi veren finans kuruluşları, Bankalar) Taahhüt Yükümlülükler 3)Rakipler Haksız rekabet sayılabilen eylemler: (Ticaret Kanunu Md. 56) a) Başkalarını, onların mallarını ve işlerini gereksiz, yanlış veya yanıltıcı beyanlarla kötülemek b)Başkalarının ahlaki veya mali gücü hakkında gerçeğe aykırı bilgi vermek c) Kendi kişisel durumu, malları, ticari faaliyeti veya ticari işleri hakkında yanlış veya yanıltıcı bilgi vermek d) Paye, ödül veya belge almadığı halde almış gibi hareket etmek e) Başkalarının malı, işi, faaliyeti veya ticari işletmesinden iltibaslar (aynen veya taklit ederek karışıklığa yol açacak tarzda alıntılarda bulunmak) yapmak. 4) Diğer Kurumlar İşletme sendikası, meslek örgütleri Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay 5) Devlet İşletmelerin Devletten istedikleri 1)Ekonomik istikrarın sağlanması 2)Yatırım için gerekli teşvik tedbirlerinin alınması 3)Ucuz ve bol kredi olanaklarının yaratılması 4)Alt yapı yatırımlarının gerçekleştirilmesi Devletin İşletmelerden istedikleri 1)İstihdama katkıda bulunmaları 2)Savaş vb durumlarda toplumsal sorumluluklar yüklenmesi 3)İthalat ve ihracatta hükümet tarafından belirlenen ekonomik politikalara uymalarını 4)Sağlayacakları kazancın bir kısmını vergi olarak devlete vermesini 6) Toplum a)İşletmelerin artan karlarını istihdam yaratıcı alanlara aktarmaları b)İşsizliği azaltıcı önlemler almaları c)Çevre kirlenmesine neden olabilecek davranış ve faaliyetlerden kaçınılmalı d)Toplumsal sorumluluk bilinci Prof.Dr. Gülbin Özçelikay

Prof.Dr. Gülbin Özçelikay KAYNAKLAR Ömer Dinçer, Yahya. Fidan, İşletme Yönetimine Giriş,Eramat yayıncılık,1995. Bayteş yayıncılık,1983. Erdoğan Taşkın,İşletme Yönetiminde Matriz Örgüt yapısı, Kazancı Matbaacılık,1997. Prof.Dr. Gülbin Özçelikay