I N T E R N E T  N E D İ R ? Internet tüm dünyaya dağılmış, büyük bir kütüphanedir. Milyonlarca insanın katıldığı bir iletişim, dayanışma ve paylaşım ortamıdır. Internet, insan tecrübesinin en değerli bilim, düşünce, kültür ve sanat ürünlerinin çok önemli bir kısmının elektronik olarak paylaşılmasıdır.

INTERNET'TE NELER YAPILABİLİR ? Haberleşme, duyuruları yayınlama, özet, makale sunmak ve konferans örgütlemek. Elektronik tartışma, haberleşme gruplarına katılıp, gelişmeleri izleyip, soru sormak ve yardım almak. Meslek kuruluşları, Birleşmiş Milletler gibi örgütlerin veri tabanlarına erişmek. Para vermeden bazı (Freeware) yazılımları edinmek. On Line üniversitelerde ders almak Kütüphane kataloglarını taramak. Bilim ve meslek adamlarının ve kuruluşlarının adreslerini bulmak. On Line servisleri kullanarak kitap, makale, donanım vs ticari ürünler ısmarlamak. Ticari Kurumların veri tabanlarına erişmek . Konser, film gibi yayınları izlemek. Kurum-firma politikalarını duyurmak. Ürün tanıtımı yapmak

INTERNET ÜZERİNDE YER ALMAK Internet’e bağlanmak isteyen kişi veya kurumların kendi bünyelerinde kurulu bir bilgisayar ağları yoksa ve sadece tek kullanıcılı bir bilgisayar üzerinden Internet bağlantısı yapmak istiyorlarsa bu durumda Internet hizmeti veren bir noktaya (Servis Sağlayıcı - SS) bağlanmak için müracaat edebilirler. Bu kullanıcıların Internet bağlantıları için Servis Sağlayıcı tarafından kurulmuş olan ve işletilen bilgisayarlar üzerinde bir kullanıcı kodu açılır. Kullanıcılar bu sistemlere ulaştıklarında hemen hemen tüm Internet servislerini kullanabilecekleri bir ortama girerler.

INTERNET BAĞLANTI ŞEKİLLERİ   1. Telefon aramalı bağlantı – Çevirmeli Ağ (Dial-Up Connection) : Sahip olunan telefon hattı ile İnternet servis sağlayıcıların sağladığı bağlantı türüdür. Bu tür bağlantı için ISS’ler kullanıcılara aylık sınırlı saatte kullanım veya sınırsız kullanım seçenekleri sunarlar. Bu bağlantı türünde kullanıcıların bilgisayar, telefon hattı ve faks-modem cihazına sahip olması gereklidir. İnternet Servis Sağlayıcıları (ISS) ise ana bilgisayarını ve İnternet merkezini kullanıcıların hizmetine sunarlar. 2. Kiralık hat (Leased Link) : Kullanıcıların sahip olduğu bilgisayardan, İnternet Servis Sağlayıcısının ana bilgisayarına kadar olan iletişimin sağlanması için telefon şirketinden kiralanan ve sürekli açık olan hatlardır. Bu hat türü başka bir kişi tarafından kullanılamaz. İnternet’i çok yoğun bir şekilde kullanan kullanıcılar için önerilen bir hat türüdür.

3. Asimetrik Sayısal Abone Hattı (ADSL-Asymmetric Digital Subscriber Line) Mevcut telefonlar için kullanılan bakır teller üzerinden yüksek hızlı veri, ses ve görüntü iletişimini aynı anda sağlayabilen bir modem teknolojisidir. Geniş bant erişimi sağladığından dünyada internet kullanıcıları tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. ADSL’de telefon hattı üzerinde kapasiteyi daha verimli kullanmak amacıyla sayısal kodlama teknikleri kullanılır. Asimetrik yapısı nedeniyle internet ya da benzer veri kaynaklarına ulaşıp tek yönde veri aktarımı yapmak isteyenler için en elverişli uygulamadır. 4. Uydu ile İnternet bağlantısı : Kullanım amacı ve iletilen verinin türü ne olursa olsun, bu uydu sistemi, karasal bir alt yapı gerektirmediği için uzak birimlerin birbirleriyle ve merkez bilgisayarla kesintisiz veri iletişimini sağlar. Bütün sistemin tek bir merkezden gözlenebilmesi sonucu sorunların anında giderilme olanağı vardır. Bu bağlantı türünde veriler terminallerden uyduya gönderilir. Veriler uydudan merkezî yer istasyonuna, buradan da ilgili terminallere iletilir. 0,7-1.8 m’lik küçük çaplı antenlerin kullanıldığı uydu sistemi, terminal kurulabilecek her yerde hizmet verebilen son derece ekonomik bir sistem türüdür.   5. KabloNet: Kablo TV yayını olan bölgelerde, kabloTv hizmetini kullanarak internete bağlanma şeklidir. 6. Yerel Ağ: Yerel ağa bağlı bir bilgisayar internete çıkmak için ağı kullanır.

İnternet Browser (tarayıcı) İnternet ortamında gezinmemizi ve web sitelerini görüntülemeyi sağlayan programlardır. Netscape Nevigator ve Internet Explorer yaygın kullanılanlardandır.

AĞ (NETWORK) Bilgisayar teknolojisindeki gelişmelerin sonucunda hızlı, güvenli ve kapsamlı bilgi alışverişinde önemli gelişmeler meydana gelmiştir. Çağımızın teknolojisi haline gelen Network uzak mesafeler arasında veri iletişimini olanaklı kılmaktadır. Birden fazla bilgisayarın birbiriyle haberleşmesi için kurulan yapıya Ağ denir. Bilgisayar ağları aracılığı ile ses, görüntü ve bilgi taşınabilir, kaynaklar paylaşılabilir. Yazılım ve donanım paylaşımı bilgisayar ağının sağladığı en büyük yararlardan birisidir. Bunun yanında ağ ortamında bulunan ana bilgisayar diskinin yedeklenmesi de ağ ortamında kolaylıkla yapılabilir. Ayrıca kullanılan yazılımların network sürümleri kullanılır. LAN (Local Area Network) ve WAN (Wide Area Network) olmak üzere ağ sistemleri ikiye ayrılır.

LAN ( Local Area Network- Yerel Ağ Sistemleri) Bir bina içindeki birimlerde bulunan bilgisayarlar arası bağlantıyı sağlayan ağ sistemine LAN adı verilir.Bir bilgisayarda yer alan bilgiler diğer bilgisayarlara kablolar aracılığı ile aktarılır.   WAN ( Wide Area Network - Geniş Ağ Sistemi) Uzak mesafelerde bulunan bilgisayarların birbiriyle haberleşmesini sağlamak için WAN ağ sistemi kullanılır.Kabloların yeterli olmadığı yerde WAN sistemi tercih edilir. Bu ağ sisteminde haberleşme işlemi telefon hatları ile gerçekleştirilir.

INTERNET’TE ADRES Internet üzerinde Internet Protokolu (IP) dediğimiz adresleme sistemi sayesinde iletişim kurulur. Bu IP adresi en çok 12 haneli olabilir (162.178.111.24 gibi). Ancak bu adreslerin akılda kalması zor olduğu ve dial-up dediğimiz sabit IP kullanmayan kullanıcıların IP adreslerinin her seferinde değişmesi nedeniyle Internet üzerinde isme dayalı bir adresleme sistemi geliştirilmiştir. Buna göre : www. gazi.edu.tr Bu durumda adresin nerede olduğunu bulmak istediğimizde adresi sondan başa doğru analiz etmemiz gerekir. Yani : tr = Türkiye (Ülke Kodu) edu = eğitim kuruluşu gazi = eğitim kuruluşu adı www = World Wide Web Amerika’da durum biraz farklıdır. Dünyadaki domain adreslerinin büyük bir bölümü Amerika’da bulunduğu için Amerika’daki adreslerin sonunda “us” ibaresi bulunmaz. Örneğin; Microsoft.com

INTERNET’TE ADRES Internet’te kullanılan başlıca kurum kısaltmaları şunlardır: gov : Hükümet kurumları ("government" kelimesinden) edu : Akademik-Eğitim kurumları ("education" kelimesinden) org : Ticari olmayan kuruluşlar ("organization" kelimesinden) com : Ticari kuruluşlar ("company" kelimesinden) mil : Askeri kurumlar ("military" kelimesinden) net : Servis sunucular ("network" kelimesinden) int : Uluslararası kuruluşlar ("international" kelimesinden) ftp : FTP arşiv sitesi (File Transfer Protocol) www : World Wide Web (bazen bunun yerine "web" de kullanılabilir)

WWW’DE ARADIĞINIZI NASIL BULABİLİRSİNİZ ? WWW üzerinde yapılan tarama mekanizmaları "Search Engine" olarak adlandırılır.Yapılan aramalarda verilen anahtar kelimenin geçtiği "konu başlıklarına göre" tarama yapılır, ya da verilen anahtar kelime tüm dökümanlarda aranır. Hepsinde de bulunanlar kullanıcıya listelenir ve daha sonra istenilirse bu dosyalar alınabilir. Internet üzerindeki en popüler arama makineleri şunlardır: Google, Altavista, Lycos, Yahoo, Excite, Web Worm, Web Crawler, WebSearch, Gatech Search Engine vb.

PROTOKOLLER Ağ üzerinde yer alan milyonlarca bilgisayar kullanıcısının doğru ve düzenli olarak haberleşmesini sağlamak için oluşturulan kural ve standartlar bütününe Protokol denir. Geliştirilen protokoller bilgisayarlar arasındaki arabirimlerin nasıl çalışacağını ve yapılması gereken görevlerin nasıl yerine getirileceğini düzenler. İnternet’te kullanıcılar birbirleriyle protokol aracılığı ile haberleşirler. Ağ protokolü, verilerin nasıl paketleneceğini, nasıl kullanılacağını ve ağdan iletişimi belirleyen anlaşmalardır. Veriler güvenli bir şekilde kullanmak için protokollere ihtiyaç duyulur. İnternet’te pek çok sayıda protokol bulunur. Bu protokollerin başlıca görevleri şunlardır: Ağ üzerinde bilgi taşınmasın sağlamak. Kaynakların paylaşımını yapmak. Ortama erişimi sağlamak. İnternet’te kullanılan protokoller içerisinde en önemlileri TCP/IP (Transmission Control Protocol/ Internet Protocol), FTP (File Transfer Protocol), SMTP, HTTP protokolleridir.

TCP /IP (Transmission Control Protocol/ Internet Protocol) Farklı sistemlere veya farklı donanıma sahip olan bilgisayarların birbirleriyle iletişim kurmalarını sağlamak için TCP/IP protokolü kullanılır. Bu protokolün TCP kısmının görevleri; Bir üst katmandan gelen verinin uygun uzunlukta parçalara bölünmesini sağlamak. Her bir parçaya, alıcı kısımda aynı biçimde sıraya koyulabilmesi amacıyla sıra numarası vermek. Kaybolan veya bozuk gelen parçaların tekrarlanmasını sağlamak. Ağ düğümleri arasında adreslemeyi TCP/IP’nin IP bölümü ele alır. IP’nin önemli bir özelliği de ağ içinde büyük veri bloklarını verimli bir şekilde taşıyabilmektir. TCP/IP’nin kullandığı en önemli servislerden birisi elektronik posta (e-posta) dır.

FTP (File Transfer Protocol-Dosya Transfer Protokolü) İnternet’te kullanılan diğer bir önemli protokol de FTP’dir. Bu protokol dosya alma ve göndermeye yarar. Bu protokol ile bir kullanıcı uzaktaki bir bilgisayara ulaşabilir ve bu bilgisayardaki bilgileri verilen izinler ölçüsünde kendi bilgisayarına aktarabilir. Bu protokol ile bir bilgisayardan başka bir bilgisayara bilgi akatarılırken, ilgili bilgisayar ile o an için aktif bağlantı kurulur. Bağlantı kurulduktan sonra protokolün sunduğu komutları kullanarak iki bilgisayar arasında bilgi alışveriş işlemleri gerçekleştirilir.

HTTP (Hyper Text Transfer Protocol): İnternette sunucular ve son kullanıcılar arasında bilgilerin nasıl aktarılacağına dair kurallar ve yöntemleri düzenleyen bir sistemdir. Bir web sitesine bağlanmaya çalıştığınızda, siz adresin başına bunu yazmasanız da tarayıcınız bunu otomatik olarak ekler, çünkü sunuculardan web sitelerine ait bilgileri indirebilmeniz için, "http" protokolü ile bir istekte bulunmanız gerekmektedir. Adreslerin başına eklenen "http", sunucuya web sitesi ile ilgili bilgileri size "http" kuralları çerçevesinde iletmesi komutunu verir ve iletişim başlar. HTTPS (Hyper Text Transfer Protocol Secure): İnternette sunucular ve son kullanıcılar arasında bilgilerin "başkaları tarafından" okunamayacak şekilde nasıl aktarılacağına dair kurallar ve yöntemleri düzenleyen bir sistemdir. Özellikle internet üzerinden yürütülen bankacılık işlemleri için banka siteleriyle bağlantı kurulduğunda ya da kredi kartıyla ödeme yapılan sistemlerde kredi kartı bilgileriniz doğrulanırken, tarayıcınızdaki adres çubuğunun başında "http" yerine "https" yazdığını görürsünüz. Başında "https" yazılan adreslerle bağlantı kurduğunuzda, bilgiler sadece karşı taraf ve sizin tarafınızdan okunabilecek şekilde şifrelenir. http ile yapılan bilgi alışverişinde ise bir şifreleme yoktur, başka kişiler de sizin aldığınız ve verdiğiniz bilgilere ulaşabilir. https, bilgi güvenliği gereken zamanlarda uygulanan bir güvenli iletişim protokolüdür.

SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) : Bu protokol elektronik posta iletişim protokolüdür. WAP (Wireless Application Protocol) : Günümüzde kablosuz telefonların İnternet hattına bağlanabilmeleri için WAP protokolü kullanılır. ISDN (İntegrated Services digital Network): ISDN, özellikle telefon hatları üzerinde ses ve verilerin daha hızlı aktarılmasını sağlayan bir dizi iletişim protokolüne verilen genel addır.

INTERNETTE KULLANILAN TERİMLER URL: Tarayıcı programlar kullanılarak bir WWW servisine veya diğer bazı İnternet servislerine erişebilmeyi mümkün kılan komut biçimlerine URL (Uniform Resource Locators) denir. Tarayıcı programlardan uygun URL girilerek WWW, FTP erişimi yapılabilir.  Hyper Text: Bir dökümandan başka bir dökümanın çağırılmasına (navigate) olanak sağlar (iç içe dökümanlar). Link-Köprü verme işlemini yapan, içerisinde ses, yazı, resim, video, animasyon bulunduran dosya türleridir.   HTML: (Hyper Text Markup Language) Web sayfası hazırlama ve formatlama dilidir. Bu dil, daha çok, yazılı bir dökümanı formatlamak ve bir objeden başka bir objeye linkler sağlamak ile ilgili komutlar içerir. HTML dosyası ses, yazı, video, animasyon, script içerir. HTML, HTTP ve ilgili diğer protokolleri kullanabilmek için renkli ve güzel kullanıcı arayüzleri hazırlamamızı olanaklı kılar.

Virüs: Virüs, herhangi bir bilgisayara değişik yollarla girebilen ve bu bilgisayarlarda istenmeyen sonuç ve zararlara yol açan programlara verilen genel bir isimdir. WWW: Web, ya da W3 (World Wide Web), yazı, resim, ses, film, animasyon gibi pek çok farklı yapıdaki verilere kompakt ve etkileşimli bir şekilde ulaşmamızı sağlayan bir çoklu hiper ortam sistemidir. Web sayfaları, başka sayfalara ve değişik türden verilere hiper linkler içermektedir. Buralara fare ile tıklayarak, başka sayfalara, oradan da başka sayfalara geçeriz. Web Sistemleri, kullanılan platformdan bağımsızdır. Bir Macintosh, Pc ya da Unix Web Listeleyicisi aynı sayfaları, aynı şekilde alırlar. Sayfaların alındığı Web Servisleri de farklı bilgisayar platformlarında olabilir.

Proxy: Proxy servisi, internet üzerindeki yerel bir ağ (ya da internete bağlı bir bilgisayar) ile, dış dünya arasındaki ilişkiyi sağlayan bir yardımcı geçiş (gateway) sistemidir. Bir proxy servisi (sunucusu), sizin adınıza (proxy'nin kelime anlamı VEKİL'dir) sizden aldığı "internet'ten bilgi alma" isteklerini yürütür ve sonucu yine size iletir.   Firewall: (Internet Güvenlik Sistemi), Internet üzerinden bağlanan kişilerin, bir sisteme girişini kısıtlayan/yasaklayan ve genellikle bir internet gateway servisi (ana internet bağlantısını sağlayan servis) olarak çalışan bir bilgisayar ve üzerindeki yazılıma verilen genel addır. Firewall sistemleri, bu engelleme işini, sadece daha önceden kendisinde tanımlanmış bazı domainlere erişim vererek yaparlar. Günümüzde, Internet Servisi veren makinalar oldukça sofistike Firewall sistemleri ile donanmıştırlar. Ethernet: Bilgisayarlar arasında bir ağ oluşturmaya yarayan yöntemdir. Bilgisayarların ethernet aracılığı ile birbirlerine bağlanabilmeleri için ethernet kartı adı verilen bir donanım gerekmektedir. Bu karta bağlantıyı sağlayan giriş/arabirim ADSL modem gibi aksesuarların bağlanması için de kullanılabilmektedir.

Trojan (Truva Atı): Mitolojideki Truva atı nasıl bir armağan gibi görünüp, aslında Troya kentini ele geçirecek Yunanlı askerleri taşıyorduysa; bugünün Truva atları da yararlı yazılımlar gibi görünen bilgisayar programlarıdır, ancak güvenliğinizi tehlikeye atar ve pek çok zarara yol açarlar. Yakın geçmişteki bir Truva atı, Microsoft güvenlik güncelleştirmeleri olduğu iddia edilen eklerin bulunduğu bir e-posta görünümündeydi, ancak ekteki dosyaların virüsten koruma ve güvenlik duvarı yazılımlarını devreden çıkarmayı hedefleyen virüsler olduğu ortaya çıktı. Truva atı, Yararlı gibi görünen ancak aslında zarara yol açan bir bilgisayar programı. Truva atları, insanların, meşru bir kaynaktan geldiğini düşündükleri bir programı açmaya yöneltilmeleri yoluyla yayılır. Kullanıcıları daha iyi korumak için Microsoft e-posta aracılığıyla güvenlik bültenleri gönderir; ancak bunlarda hiçbir zaman ek bulunmaz. Ayrıca, müşterilerimize e-posta ile gönderilmeden önce tüm güvenlik uyarılarımız Güvenlik Web sitemizde yayımlanır. Truva atları, ücretsiz olarak yüklediğiniz yazılımlarda da bulunabilir. Güvenmediğiniz bir kaynaktan asla yazılım yüklemeyin. Microsoft güncelleştirmelerini ve düzeltme eklerini her zaman Microsoft Windows Update veya Microsoft Office Update'ten yükleyin.  

Solucan (Worm): Virüs gibi, kendisini bir bilgisayardan diğerine kopyalamak için tasarlanmıştır ancak bunu otomatik olarak yapar. İlk olarak, bilgisayarda dosya veya bilgi ileten özelliklerin denetimini ele geçirir. Solucan bir kez sisteminize girdikten sonra kendi başına ilerleyebilir. Solucanların en büyük tehlikesi, kendilerini büyük sayılarda çoğaltma becerileridir. Örneğin bir solucan, e-posta adres defterinizdeki herkese kopyalarını gönderebilir ve sonra aynı şeyi onların bilgisayarları da yapabilir. Bu, domino etkisinin getirdiği yoğun ağ trafiği işyeri ağlarını ve Internet'in tümünü yavaşlatabilir. Yeni solucanlar ilk ortaya çıktıklarında çok hızlı yayılırlar. Ağları kilitlerler ve olasılıkla sizin ve başkalarının Internet'teki Web sayfalarını görüntülerken uzun süreler beklemenize yol açarlar. Solucan, Virüslerin bir alt sınıfıdır. Bir solucan genellikle kullanıcı eylemi olmaksızın yayılır ve kendisinin tam kopyalarını (olasılıkla değiştirilmiş) ağlardan ağlara dağıtır. Bir solucan bellek veya ağ bant genişliği tüketebilir, bu da bilgisayarın çökmesine yol açabilir. Solucanlar yayılmak için bir "taşıyıcı" programa veya dosyaya gereksinim duymadıklarından, sisteminizde bir tünel de açabilir ve başka birinin uzaktan bilgisayarınızın denetimini eline geçirmesini sağlayabilir. Yakın geçmişteki solucanlara örnek olarak Sasser solucanı ve Blaster solucanı verilebilir.

Freeware, Shareware ve Public Domain: İnternet’te kullanıcının ulaşabileceği bazı adreslerde herkesin kullanabileceği arşivler yer alır. Bu arşivlerde çeşitli bilgi ve programlar bulunabilir. Bu arşivlerde kullanıcılara yazılımlar (program, software) da sunulabilmektedir. Bu programları hazırlayan kişiler programların herkes tarafından kullanmasına izin verebilirler. Bu tip yazılımlara Public Domain yazılım adı verilir. Bazı durumlarda bu programların herkes tarafından bedava kullanılması kısıtlanabilir. Freeware yazılımlar herkes tarafından sınırsız bir şekilde kullanılabilir. Bu yazılımların üçüncü kişilere satılması yasaktır. Shareware yazılımlarda ise programların kullanımı belirli bir süre için (örneğin 15 gün) ücretsizdir. Bu sürenin sonunda kullanıcılar ilgili programı beğenmişlerse ücret ödeyerek ilgili programı satın almak durumundadır. Patch (Yama) yazılımlar ise bir programın hatalarını düzeltmek, programı güncellemek ve süre sınırını ortadan kaldırmak amacıyla kullanılır.

Hosting ( Barındırma): Barındırma (hosting) nedir Hosting ( Barındırma): Barındırma (hosting) nedir? Web sayfaları internet bağlantısına gerek olmayan herhangi bir bilgisayarda yayına hazır hale getirilebilir. Ancak bir web sitesinin yayın yapabilmesi için, sabit IP numarasına sahip bir sunucu üzerinden internete açılmalıdır. Barındırma (hosting) hizmeti, bu yayını yapan sunucular için gereken teknik ve fiziksel altyapının oluşturulmasıdır.

URL: (Uniform Resource Locator) İnternet yoluyla insanların kullanımına sunulmuş olan her metnin, resmin ya da belgenin kendine ait ve tek olan bir adresi vardır ve buna URL (Özgün Kaynak Adresi) adı verilir. Switch: Yerel ağlardan gelen istekleri sunucuya gönderen ve sunucudan gelen gelen veriyi de istekte bulunan bilgisayara gönderen bir çeşit yönlendirici. 4-8-16-32 adete kadar makineyi kendi üzerinde yönlendirebilir. Bir switchle alt ağlar oluşturulabilir. Bağlantı yetersizlikleri uzaklık gibi sorunlar ortadan kalkar. Çakışma ihtimali azalmış olur.

Cookie Nedir? Cookie kelimesi "web sayfası sunucusunun sizin bilgisayarınızın hard diskine yerleştirdiği ufak bir text dosyası" için kullanılmaktadır. Yani, o web sitesinin bir sonraki ziyarette sizi tanıması için geçerli bir bilgidir bu. Bu text dosyası bir komut dosyası olmadığı gibi, virüs de değildir. Size özel bir tanımlamadır ve sadece bu kodu tanımlayan web sunucusu tarafından okunabilir. Cookie’nin amacı; sizin o siteyi yeniden ziyaret ettiğinizi web sunucuya bildirmekten ibarettir. Ne işe yarar? Sizi zaman kaybından korur. Kendinize kişiselleştirdiğiniz bir sayfanız varsa ya da bir ürün ya da servis için kayıt olmuşsanız, bu cookie sizi hatırlatır. Bir sonraki dönüşünüzde, istediğiniz bilgiler ekrana gelir (mesela şifrenizin otomatik hatırlanmasını istiyorsanız, hatırlar). Aynı web sitesinden yeni bir servis için kayıt olduğunuzda da daha önce verdiğiniz cevapları otomatik olarak hatırlar. Yani web siteleri sizi bu cookie’ler yardımıyla hatırlar. Bilgileri değiştirdiğiniz takdirde ise yeni haliyle hatırlar.