İŞ KAZALARI

ÖĞRENME HEDEFLERİ İş kazasını tanımlar. İş kazaları ile ilgili istatistikleri ve işyerinde kazaların ortaya çıkmasında rol oynayan etmenleri analiz eder. İş kazalarını önleme ile ilgili yöntemleri açıklar. İş kazası kayıt ve bildirimlerini oluşturur. Bir iş kazası incelemesi yaparak raporunu düzenler.

Konunun alt başlıkları Kaza ve iş kazası kavramları İş kazalarının nedenleri İş kazası nedenli maddi ve manevi kayıplar İş kazalarının sınıflandırılması İş kazası istatistikleri Kaza sonrası düzenlenecek belgeler ve kaza bildirimi Kazanın incelenmesi, rapor ve istatistik düzenlenmesi İlgili mevzuat

İŞ KAZALARI İş Kazası Tanımı Amaç İşyerlerinde karşılaşılabilecek muhtemel iş kazalarını önleyebilmek ve kayıtların tutulması için gerekli bilgiye sahip olmak. İş Kazası Tanımı İş kazasının bir çok tanımı bulunmaktadır. Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) iş kazasını “önceden planlanmamış, çoğu zaman yaralanmalara, makina ve teçhizatın zarara uğramasına veya üretimin bir süre durmasına yol açan olay” olarak tanımlamaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ise iş kazasını "belirli bir zarar veya yaralanmaya yol açan, önceden planlanmamış beklenmedik bir olay" şeklinde tanımlamıştır.

İŞ KAZALARI Bu sözler ne kadar bildik, ne kadar tanıdık geliyor Bizde sadece kesik ve çürük olur, Kaç keredir ikaz ediyorum! O işi bizim çalışan değil, müteahhit yapıyor. Bizim adamlar şerbetlidir, bir şey olmaz Kaza olursa nasıl kurtulurum Kaç senedir böyle yapıyoruz bir şey olmaz Böyle olacağını hiç düşünmemiştim

İŞ KAZALARI İş Kazası : 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 13. maddesine göre, iş kazası; A-) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, B-) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında,

İŞ KAZALARI C-) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, D-) Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, E-) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır. İş Kazası : 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre İş Kazası ise, işyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olaydır.

İŞ KAZALARI 1981 TARİHLİ VE 155 SAYILI İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ SÖZLEŞMESİNE EKLİ PROTOKOLÜN METNİ “İş Kazası” deyimi; iş süresince veya işten dolayı ortaya çıkan ve ölümle veya ölümlü olmayan yaralanmayla sonuçlanan bir olayı ifade eder. “Meslek Hastalığı” deyimi; iş faaliyetinden ortaya çıkan risk faktörlerine maruz kalmanın sonucu olarak herhangi bir hastalığa yakalanmayı ifade eder. “Tehlikeli Olay” deyimi, işteki veya halktan şahısların yaralanmasına veya hastalanmasına neden olan, ulusal kanunlar ve tüzükler altında belirlenmiş ve halihazırda tanımlanabilir potansiyel bir olayı ifade eder.

İŞ KAZALARI KAZALARIN MALİYETİ Kazaların direkt (görünür) ve indirekt (görünmez) maliyetleri bulunmaktadır. İş kazası ve meslek hastalığı sonucu meydana gelen toplam maliyeti, buzdağı (aysberg) örneğinde inceleyecek olursak, asıl önemli maliyetin buzdağının üzerindeki görünen kısımda değil, suyun altında kalan görünmeyen kısımda olduğunu görürüz. Buzdağının suyun üzerinde kalan kısmı yani görünen kısmı (buzdağının 1/3’ü) direkt (görünür) maliyeti, suyun altında kalan yani görünmeyen kısmı (buzdağının 2/3’ü) ise indirekt (görünmez) maliyetleri ifade etmektedir.

İŞ KAZALARI İndirekt (Görünmez) Maliyetler : Direkt (görünür) Maliyetler : İlk müdahale, ambulans ve tedavi masrafları Geçici veya sürekli iş göremezlik ve ölüm ödemeleri İşçiye veya yakınlarına ödenen maddi ve manevi tazminatlar SGK’ya ödenen tazminatlar İndirekt (Görünmez) Maliyetler : İşletmenin, makinelerin ya da fabrikanın bir bölümünün ya da tamamının kaybedilmesi (İş günü kaybı) İşçinin üretimde çalışmaması nedeniyle iş gücü kaybı Adli masraflar İşe yeni bir işçinin alınması gerekiyorsa, veriminin düşük olmasının getirdiği maliyet Kazanın getirdiği fazla mesainin maliyeti

İŞ KAZALARI Kazanın olduğu bölümde işin durması nedeniyle zaman ve maliyet kaybı Proses, makine veya tezgahın kısmen ya da tamamen zarar görmesi nedeniyle onarım ya da yeni makine alımının getirdiği maliyet Ürünün ya da hammaddelerin zarara uğraması Çalışanların moral bozukluğu nedeniyle dolaylı ya da dolaysız olarak işi yavaşlatmaları Yeni işçi alımı gerekiyorsa, işçiye verilen eğitim ve işçinin işi öğrenmesi esnasında geçen sürenin getirdiği maliyet Bürokratik işlemlerle ilgili harcanan zaman ve maddi kayıp Siparişin zamanında teslim edilememesi nedeniyle uğranılacak kayıplar

İŞ KAZALARI Meslek Hastalığı : 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 14. maddesine göre, meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir. İş kazası ya da meslek hastalığı sonucunda, meslekte kazanma gücü kaybının oranı ne olursa olsun, beden tamlığının korunması ilkesi nedeniyle, sigortalının işvereni hakkında maddi ve manevi tazminat davası açması hakkı mevcuttur. Açılacak davanın, Borçlar Kanunu hükümlerine göre, akde muhalefetten doğan davalarda olduğu gibi, 10 yıllık zaman aşımı süresi içinde, İş Mahkemelerine başvurularak açılması gerekmektedir.

İŞ KAZALARI Bu prensipler şunlardır: (Heinrich Prensipleri) Bir işletmede, fabrikada, iş kolunda yürütülecek iş güvenliği çalışmalarında ve her türlü iş güvenliği problemlerinin çözümünde göz önünde tutulması ve dikkate alınması gereken 10 temel kural vardır. Bu 10 kurala iş güvenliğinin temel prensipleri diyoruz. Bu prensipler bilimsel bir çalışma çerçevesinde yürütüldüğü takdirde istenilen sonuçlar elde edilebilir. Bu prensipler şunlardır: (Heinrich Prensipleri) 1-) ISG’nin asıl çalışma alanı “Tehlikeli durum” ve “Tehlikeli davranış’ın” ortadan kaldırılmasına yönelik olmalıdır. 2-) Kazalar ağırlıklı olarak %88  Tehlikeli davranışlardan %10  Tehlikeli durumlardan %2  Kaçınılmaz sebeplerden kaynaklanmaktadır. 3-) Kaza sonucu meydana gelecek zararın büyüklüğü önceden kestirilemez.

İŞ KAZALARI 4-) Ağır yaralanma veya ölümle neticelenen her kazanın temelinde 29 Hafif yaralanma 300 Yaralanmasız olay vardır 5-) Tehlikeli davranışların nedenleri: Şahsi kusurlar (Dikkatsizlik, laubalilik, umursamazlık gibi) Eğitim yetersizliği (Bilgi,ustalık, alışkanlık) Fiziki yetersizlik (Bünyenin yapılan işe uygun olmaması) Uygunsuz mekanik şartlar ve fiziki çevre 6-) Kazalardan korunmak için: Mühendislik ve yenilestirme Eğitim Ergonomi kurallarından yararlanma, Teşvik tedbirleri (odul) uygulama Disiplin tedbirlerini uygulama çalışmalarının yapılması gerekir

İŞ KAZALARI 7-) Kazalardan korunma yöntemleri ile üretim, maliyet, kalite kontrolü metotları benzerlik ve paralellik arz eder. 8-)İş Güvenliği çalışmalarına işletmenin üst düzey yöneticiler de katılmalı ve sorumluluğa ortak olmalıdır. 9-)İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği konusunda formen ve ustabaşı gibi ilk kademe yöneticileri çok önemlidir. 10-) İş güvenliği çalışmalarına birinci derecede insani duygular yön vermelidir ancak iş güvenliği onlemlerinin: 1-)Üretimin artması, 2-)Masrafların azaltilması, sonucu maliyetlerin düşmesine yardımcı olduğu unutulmamalıdır.

İŞ KAZALARI İş Kazası Nedenleri İNSAN MAKİNE KAZA ÇEVRE

İŞ KAZALARI İŞ KAZASI TEHLİKELİ DURUM HAREKET PSİKOLOJİK ÇEVRE FAKTÖRLERİ ÇALIŞANLARIN PSİKOLOJİK ÖZELİKLERİ ÇALIŞANLARIN KİŞİSEL ÖZELİKLERİ FİZİKSEL ÇEVRE FAKTÖRLERİ

PSİKOLOJİK ÖZELİKLERİ İŞ KAZALARI İŞ KAZASI TEHLİKELİ DURUM HAREKET ÇALIŞANLARIN PSİKOLOJİK ÖZELİKLERİ GÖREV HİSSİ VE SORUMLULUK KARAKTER VE İŞ DİSİPLİNİ KURALLARI ÖNEMSEMEME ZEKA VE ANLAYIŞ DUYGUSAL OLMAK AŞIRI GÜVEN KORKUSUZLUK TEHLİKEYİ ÖNEMSEMEME KİŞİSEL UYUMSUZLUK VE TEMBELİK TERCÜBESİZLİK İŞİNİ BENİMSEMEMEK VE SEVMEMEK İŞİN MONOTON VE SIKICI OLMASI BESLENME YETERSİZLİĞİ DİKKATİN DEVAMLILIĞI

İŞ KAZALARI İŞ KAZASI TEHLİKELİ DURUM HAREKET ÇALIŞANLARIN KİŞİSEL ÖZELİKLERİ GÖRME İŞİTME KOKLAMA TATMA HİSSETME HAREKET KABİLİYETİ SAKATLIK HASTALIK HALLERİ YETENEK YORGUNLUK UYKUSUZLUK

FİZİKSEL ÇEVRE FAKTÖRLERİ İŞ KAZALARI İŞ KAZASI TEHLİKELİ DURUM HAREKET FİZİKSEL ÇEVRE FAKTÖRLERİ AYDINLATMA DÜZENSİZLİK KİRLİLİK HABERLEŞME KALİTE VE STANDARTLARA UYGUN MALZEME GÜVENLİK MALZEMESİ MAKİNA KORUYUCULARI GÖSTERGELER KONTROL RESİMLERİ BAKIM SORUNLARI KAPASİTE ZORLAMASI ZORUNLU İHTİYAÇLARIN KARŞILANMASI HAVA KOŞULLARI SICAK, SOĞUK VE RUTUBET GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM ZEHİRLİ MADDELER TOZ, GAZ VE BUHARLAR

PSİKOLOJİK ÇEVRE FAKTÖRLERİ İŞ KAZALARI İŞ KAZASI TEHLİKELİ DURUM HAREKET PSİKOLOJİK ÇEVRE FAKTÖRLERİ YÖNETİMLE İLGİLİ SORUNLAR ÜST GÖREVLERİN ADALETLİ DAĞITILMASI İŞ YERİNDE ARKADAŞLIK VE SEVGİ BAĞI İŞ BÖLÜMÜ VE İŞ ORGANİZASYONUNUNOLMAMASI ÇALIŞANLAR ARASI İLİŞKİLER İŞ ŞAKALARI İŞ YERİNİN DÜZENSİZ OLMASI

İŞ KAZALARI BAZI ÜLKELERİN İŞ KAZASI İSTATİSTİKLERİ (ILO, LABORSTAT - 2008) ÜLKE Topl Kz. Ölm. Maden İnş İmlt. Nkl./dep. TÜRKİYE 72.965 866 66 297 178 137 ABD 1.082.387 5214 176 975 411 843 İNG(2006) 149.918 220 9 58 39 33 FRANSA 704.545 569 4 138 104 9 ALMAN. 1.063.915 765 10 127 106 122 İTALYA 499.990 780 6 189 167 119 JAPON. 119.291 1268 8 430 259 186

İŞ KAZALARI BAZI ÜLKELERİN İŞ KAZASI İSTATİSTİKLERİ (ILO, LABORSTAT - 2008) ÜLKE Topl Kz. Ölm. Maden İnş İmlt. Nkl./dep. İSPANYA 803.308 530 13 183 84 183 İSVEÇ 28.395 68 11 17 11 10 İSVİÇRE 90.301 42 - 13 - 5 HOLLANDA - 92 3 38 10 11 POLONYA 97.912 520 30 120 107 80 GÜNEY KORE - 1332 10 565 383 105 NORVEÇ 16.681 51 3 6 10 -

İŞ KAZALARI 2006 Yılı SSK İstatistiklerine Göre İş Kazalarının Kaza Tiplerine Göre Dağılımı

İŞ KAZALARI 2006 Yılı SSK İstatistiklerine Göre İş Kazalarının Sektörlere Göre Dağılımı

İŞ KAZALARI 2006 SSK istatistiklerine göre iş kazası sonucu ölümlerin sektörlere göre dağılımı

İŞ KAZALARI 2006 SSK istatistiklerine göre iş kazası sonucu sürekli iş göremezliklerin sektörlere göre dağılımı

İŞ KAZALARI Kaza Modelleri Tek Faktör Teorisi : Bu teori, bir kazanın tek bir nedenin sonucu olarak ortaya çıktığını ileri süren görüşten doğar. Eğer bu tek neden tanınabilir ve ortadan kaldırılabilir ise kaza tekrar etmeyecektir. Bu teori genellikle temel sağlık ve güvenlik eğitimi almış kişilerce kabul edilmemektedir. Enerji Teorisi : Bu teoriye göre (William Haddon tarafından ortaya atılmıştır) kazalar daha çok muhtemelen enerji transferinde yada enerji transferi esnasında meydana gelir. Bu enerji boşalmasının oranı önemlidir çünkü enerji boşalması ne kadar büyükse, hasar potansiyeli de o kadar büyüktür. Tehlikelerin tanınmasında bu kavram çok sınırlandırılmış ve bu haliyle tek etken teorisine benzemektedir. Tek faktör teorisinden farklı olarak enerji boşalması önemlidir.

İŞ KAZALARI İnsan Faktörleri Kuramı : Bu teori kazaları, eninde sonunda insan hatasından kaynaklanan olaylar zincirine bağlar. Teori, insan hatasına yol açan üç önemli faktörü içerir: Aşırı yük, uygun olmayan tepki ve yerinde olmayan faaliyetler. Bu teorileri de kaza sebepleri teorileri üç geniş kategori altında sınıflandırılmıştır: Kaza-yatkınlık teorileri, işçi kabiliyetlerine karşılık iş talebi teorileri ve psikososyal teoriler. Kazaların insan hatalarından kaynaklanması bir çok faktöre dayanır. Kuşkusuz, kaza yapan işçinin eğitimsizliği, işe uygun olmayışı, uyumsuzluğu, eğitim ve bilgi eksikliği, tecrübesizliği, yorgunluğu, heyecanlı veya üzüntülü oluşu, dalgınlığı, dikkatsizliği, ilgisizliği, düzensizliği, meleke noksanlığı ve hastalıkları vb. nedenler; ya da işçinin her şeye karşın kurallara uymamış olması da insan faktörüne bağlı temel sebepler arasındadır.

İŞ KAZALARI İnsan Kaza/Olay Kuramı : Bu teori insan faktörleri teorisinin genişletilmiş bir halidir. Ek olarak; ergonomik yetersizlikleri, hata yapma kararı ve sistem hataları gibi yeni elemanları ortaya çıkarır. Sistem Kuramı : Teori bir kazanın oluşabileceği herhangi bir durumu, üç parçadan oluşan bir sistem olarak görür: İnsan, makine ve çevre. Kombinasyon Kuramı : Bir tek teorinin tek başına bütün hadiseleri açıklayamayacağını savunur. Teoriye göre kazaların gerçek sebebi iki veya daha fazla modelin kombinasyonu ile elde edilebilir. Epidemiyoloji Kuramı : Teori, çevre faktörleri ve hastalık arasındaki ilişkiyi belirleme ve çalışma için kullanılan modellerin, çevre faktörleri ile kazalar arasındaki sebepsel ilişkinin açıklanmasında da kullanılabileceğini savunur.

İŞ KAZALARI Çok Etken Teorisi: Kaza bir çok etken ile birlikte değerlendirilerek analiz edilir. Bu teori ve analiz yöntemleri bir çok deneyimli sağlık ve güvenlik uzmanları tarafından da kabul edilip uygulanmaktadır. Kazalar çok etkenlidir, standart altı uygulamalar, standart altı şartların oluşması sonucu bir hatalar zinciri sonucu meydana gelir

İŞ KAZALARI Domino Etkisi : Bu teoride olaylar beş domino taşının arka arkaya sıralanarak, birbirini düşürmesine benzetilerek açıklanmıştır. Her kaza beş tane temel nedenin arka arkaya dizilmesi sonucu meydana gelir, buna “Kaza Zinciri” de denir. Şartlardan biri gerçekleşmedikçe bir sonraki gerçekleşmez ve dizi tamamlanmadıkça kaza meydana gelmez. Kazaların oluşumunu; “İnsan kaynaklarındaki bazı olumsuz unsurların, güvensiz durum ve hareketlerle birlikte meydana geldiğinde, yaralanma ve kayba sebep olduğu” şeklinde açıklayan Domino teorisine, İş Güvenliği’nin verdiği cevap; kazanın, yine bu olumsuzluk ve eksiklikleri bünyesinde taşıyan İNSAN tarafından önlenebileceği şeklindedir.

İŞ KAZALARI

İŞ KAZALARI İş Kazası İstatistikleri Ramak Kala Kazalar (Kıl Payı Atlatılan Kazalar) : Çoğu zaman kazalar herhangi bir yaralanma olmaksızın meydana gelir ve bu durum gözden kaçar. Çok sık olarak son domino taşı yere düşene kadar bu durum dikkate alınmaz. Domino teorisinin kendi içerisinde doğruları vardır. Fakat gerçekleri sürekli yansıtması açısından da sınırlı bir teoridir. Olayların çok daha fazla analizi, çok etken teorisi ve domino teorisinin birlikte değerlendirilmesiyle elde edilebilir. İş Kazası İstatistikleri Ulusal mevzuatlardaki farklılıklar nedeniyle, ülkeden ülkeye hatta bir ajanstan diğerine endüstriyel kazalar hakkındaki istatistiklerin hazırlanmasında kullanılan metodlar çok geniş çapta değişiklik gösterebilmektedir. Endüstriyel kazalarla ilgili istatistik bilgilerini derleyen kaynaklar aşağıda gösterildiği gibidir: 1-)Ulusal istatistik ofisleri 2-)Tazminat ajansları 3-)Ulusal sigorta veya sosyal sigorta ajansları 4-)İş Teftiş Kurulları 5-)Kaza önleme ajansları

İŞ KAZALARI 1998 yılında Cenevre’de gerçekleştirilen 16. Uluslararası Çalışma İstatistikçileri Konferansında (ICLS) alınan ilke kararında (Resolution) aşağıdaki istatistik terimlerinin göz önüne alınması kararlaştırılmıştır: 1-)Mesleki kaza 2-)Mesleki yaralanma 3-)İş göremezlik Söz konusu konferansta alınan ilke kararına göre, toplanan veriler, istihdamdaki statülerine bakılmaksızın ülke çapında ekonominin tüm dallarındaki ve sektörlerindeki işçi, işveren ve kendi adına çalışanlar olmak üzere çalışanların tamamını kapsayacaktır. İş günü kaybına neden olan mesleki yaralanma olayları aşağıdaki hususlar için dikkate alınacaktır: 1-)Toplam olay sayısı 2-)Ölümlü olaylar sayısı 3-)Ölümlü olmayan olaylar sayısı 4-)Geçici iş göremezlik olayları sayısı

İŞ KAZALARI Meslek hastalığı olayları, kaza istatistikleri kapsamı dışında tutulmaktadır. İş kazası istatistiklerinin oluşturulmasında kullanılan sayısal değerler arasındaki farklılıklar, karşılaştırmalı ölçüm değerlerinin dikkate alınmasıyla anlamlı hale getirilmektedir. Bu ölçüm değerleri, kaza sıklık oranı, kaza ağırlık oranı ve kaza olabilirlik oranıdır.

İŞ KAZALARI 16. Uluslararası Çalışma İstatistikçileri Konferansında, aşağıdaki iş kazası oranlarının hesaplanması karara bağlanmıştır: 1-)Kaza Sıklık Oranı (Accident Frequency Rate) : Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmaların toplam sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına bölünmesiyle elde edilen değerin 1.000.000 katsayılı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Kaza sıklık oranı, aşağıdaki formüle göre hesaplanır: Kaza Sıklık Oranı = Toplam Kaza Sayısı x 1.000.000/Toplam İnsan-Saat Çalışma Süresi

İŞ KAZALARI ÖRNEK: 850 işçinin çalıştığı bir işletmede, bir yıl içerisinde toplam 100 iş kazasının meydana geldiği ve her türden (yıllık izin+işe gelmeme+hastalık+ iş kazası) kaybedilen iş günü toplamının 40.000 olduğu varsayılsın. (Bir yıl içerisinde 300 iş gününün bulunduğu ve bir iş gününde 7.5 saat çalışıldığı kabul edilmektedir.) Bu durumda; KSO = 100 x 1.000.000 / [(850x300x7.5)- (40.000x7.5)]= 62.01 Bu değer, söz konusu işletmede, 300 iş gününde beher milyon insan-saat çalışma süresi başına 62 adet kaza meydana geldiğini gösterir.

İŞ KAZALARI 2-Kaza Ağırlık Oranı (Accident Severity Rate) : Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmalardan dolayı toplam kayıp gün sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına bölünmesiyle elde edilen değerin 1000 katsayısı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Kaza ağırlık oranı, aşağıdaki formüle göre hesaplanır: Kaza Ağırlık Oranı = Kazalardan Dolayı Toplam Kayıp Gün Sayısıx 1000/Toplam İnsan-Saat Çalışma Süresi NOT: Bu oranın hesaplanması sırasında eğer ölümlü iş kazası veya sürekli iş göremezlik durumu mevcut ise, kazalardan dolayı toplam kayıp gün sayısına, her ölümlü ve/veya sürekli iş göremezlik olayı için ayrı ayrı 7500 gün eklenmesi gerekmektedir. Geçici iş göremezlik olaylarında, tıbbi işlemlerin süresi 1 günden daha az sürmesi durumları dikkate alınmamaktadır.

İŞ KAZALARI ÖRNEK; Yukarıda, kaza sıklık oranının hesaplanmasında verilen örnek, bu defa, kaza ağırlık oranı için aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır. (Sadece ölüm ve/veya yaralanmalı kazalardan dolayı kaybedilen gün sayısının 3000 olduğu varsayılsın): KAO = (3000 x 1000) / (850x300x7.5)- (40.000x7.5) ]= 1.78 Bu değer, söz konusu işletmede, 300 iş gününde beher 1000 insan-saat çalışma süresi başına 1.78 günün kazalardan dolayı kaybedildiğini gösterir.

İŞ KAZALARI 3-Kaza Olabilirlik Oranı (Accident Insidence Rate) : Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmaların toplam sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin toplam sayısına bölünmesiyle elde edilen değerin 100.000 katsayısı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Bu oran, istatistik verilerinin elde edilmesi ve değerlendirilmesi açısından daha basit ve sade bir oranı temsil etmektedir. Oran tipleri, çeşitli ülkelerde, istihdam edilen her 100.000 işçi, her 100.000 çalışan veya her 100.000 sigortalı işçi olarak dikkate alınmaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) istatistiklerinde, Türkiye için, her 100.000 sigortalı işçi sayısına göre değerlendirme yapılmaktadır. Kaza Olabilirlik Oranı = Toplam İş Kazası Sayısı x 100.000/Toplam İşçi Sayısı

İŞ KAZALARI ÖRNEK: (Toplam 100 iş kazası ve 850 işçi söz konusu ise) K.O.O: (100X100.000) /850 = 11,76 Demek ki bu işletmede 1 yılda beher 100.000 işçi başına 11,76 iş kazası meydana gelme ihtimali bulunmaktadır. Bu oran, istatistik verilerinin elde edilmesi ve değerlendirilmesi açısından daha basit ve sade bir oranı temsil etmektedir. Oran tipleri, çeşitli ülkelerde, istihdam edilen her 100.000 işçi, her 100.000 çalışan veya her 100.000 sigortalı işçi olarak dikkate alınmaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) istatistiklerinde, Türkiye için, her 100.000 sigortalı işçi sayısına göre değerlendirme yapılmaktadır.

İŞ KAZALARI Kaza incelemelerinin 2 temel amacı vardır: A-) Kaza nedenini ortaya çıkarmak: Kaza incelemelerinde kaza nedenleri belirlendiği gibi, ilgili işyerinin risk durumu hakkında bilgi sağlanır. Bu çalışmada elde edilebilecek bilgiler aşağıda sıralanmıştır: Kaza nedeninin belirlenmesi Kazanın meydana geldiği ortamdaki özel çalışma koşullarının belirlenmesi Kaza öncesinde söz konusu riskin ne kadar farkında olunduğunun ortaya çıkarılması Riskin önlenmesi için hangi önlemlerin alınması gerektiğinin belirlenmesi Riskin teknik ve örgütsel güvenlik önlemleriyle ne ölçüde azaltılabileceğinin belirlenmesi Çalışanın bu önlemlere uyması için nasıl motive edileceğinin belirlenmesi B-) Elde edilen verileri benzer kazaları anlamak için kaza/neden veri tabanı oluşturabilmek: Münferit kaza incelemeleri sonucunda elde edilen veriler, benzer işletmelerde oluşan benzer kazaların incelenmesinde ve önleyici faliyet geliştirmede kullanılırlar.

İŞ KAZALARI İnceleme tekniği (5 N 1K – Ne/Neden/Ne zaman/Nasıl/Nerede Kim) Bir işin risk değerlendirmesi doğru yapılmış ve gerekli önlemler önceden alınmışsa bir kazanın olabilmesi için, olağanın dışına çıkılmış olması gerekir. Bu durumda: Kazadan önceki olağan çalışma ortamı ve durumu ne idi? C:Açık kalıpla çalışırken çift el kumandası kullanılıyordu. Olağan dışına neden çıkıldı? C:Siparişi yetiştirmek için ayak kumandasına geçildi. Olağanın dışına ne zaman çıkılıyor? C:Gecikmeler olduğunda Olağanın dışına nasıl çıkılıyor? C: İş durumuna göre ayak kumandasına geçilmesine göz yumuluyor Olağanın dışına nerede çıkılıyor? C: Preste

İŞ KAZALARI İş güvenliği temelde bir yönetim sorunudur. Yönetsel yetmezliğin ana göstergeleri aşağıdaki gibidir; Örgütsel yapının ve planlamanın iyi olmaması, Çalışanların kişisel yetersizlikleri, İşyerindeki düzensizlik, Planlama ve Örgütlenme zayıflığı, Denetim boşluğu, Yetki belirsizliği, Sorumluluk almadan kaçınma.

İŞ KAZALARI Yönetsel yetmezliğin ana noktaları Sistemin zayıf yönlerini gidermeme Hayata geçirmede savsama Güvenlik politikası veya kurallarının olmayisi veya yetersizligi Güvenlik politikası veya kurallarının uygulanmasında çaba gösterilmiyor Tehlikeler belirlenmemiş Tehlikelerin gerektirdiği önlemler alınmamis. Risk degerlendirmesi yapilmamis Risklerin ortadan kaldırılmasına çalışılmıyor. Talimatlar yetersiz veya uygun degil. Kontrol ve denetleme yetersiz veya etkisiz. İsin yapilis biçimi güvenli degil Kaza incelemesi yapılmıyor veya olaylarla raporlar arasında neden açisindan ilinti yok. Egitim programları yok veya yetersiz Egitimler gerektigi gibi verilmiyor.

İŞ KAZALARI Kazanın niteliği Kazalara genel açıdan bakıldığında, her etmenin 3 temel niteliği vardır: 1-) Ne ölçüde beklenmedik olduğu 2-) Ne ölçüde önlenebilir olduğu 3-) Ne ölçüde kasıt unsuru olduğu Yukarıdaki nitelikler, önceki yansıda tanımlanan yönetsel yetmezliklere uygulanabilir.

Kazalarda işçi ve amirlerin kusurları İŞ KAZALARI Kazalarda işçi ve amirlerin kusurları İşçiler Amirler Kurallara uymama Güvensiz davranislara göz yumma Kisisel güvenligine özen göstermeme Eğitim görevini yerine getirmeme Kolayına kaçma Denetim görevini yerine getirmeme Tehlikeli biçimde şakalaşma Yanlislari, kötü aliskanlıkları düzeltmeme Yaralanma, vb. amirlerine iletmeme İşin temposunu ayarlayamama Tehlikeli durumları amirlerine bildirmeme İşçilerin yorulmasına aldırmama

İŞ KAZALARI Bir kaza raporundan beklentiler, özetle şunlardır: Rapor ve ötesi Bir kaza raporundan beklentiler, özetle şunlardır: Öz biçimde kazanın meydana gelişi Kazaya yol açmış olan nedenlerin açıklanması Alınması gereken önlemler Önlem alınmasındaki öncelikler ve Yönetimin harekete geçmesine yardımcı olacak bilgiler.

İŞ KAZALARI Rapor – hazırlama tekniği Raporu hazırlayanlar, başkalarının aynı bilgilere sahip olmadığını unutmamalıdırlar. Aşırı duygusallığa kaçmadan, tüm olgular rapora dökülmelidir. Ayrıntılar doğal olarak kazanın sonuçları ile göreceli olmalıdır. Bir raporu değerli kılan neyi anlattığı değil, gelecekte neyi önlediğidir.

İŞVERENİN GENEL YÜKÜMLÜLÜKLERİ İŞ KAZALARI İŞVERENİN GENEL YÜKÜMLÜLÜKLERİ İŞLE İLGİLİ OLARAK HER KONUDA İŞÇİLERİN SAĞLIK VE GÜVENLİĞİNDEN TAM OLARAK SORUMLUDUR.

İŞ KAZALARI İŞ KAZASI VEYA MESLEK HASTALIĞI VUKUUNDA AÇILAN DAVALAR Ceza davası Tazminat Davaları Maddi tazminat Manevi tazminat Destekten yoksun kalma tazminatı SGK rücu davası

İŞ KAZALARI Cezai sorumluluk, kusurlu davranışın sonucudur. Kusurlu davranış ise, kasıt ya da ihmal sonucu ortaya çıkmaktadır. Kasıt: Kişinin hukuka aykırı olarak, sonucu bilerek ve isteyerek hareket etmesidir. İhmal: Kişinin, hukuka aykırı sonucu istememekle birlikte, bu sonucu önlemek için, durumun gerektirdiği dikkat ve ihtimamı göstermemesidir. Türk Ceza Kanunun 455 ve 459 uncu maddeleri; Tedbirsizlik, dikkatsizlik veya meslek ve sanatta acemilik veya nizamet, emirler ve talimatlara riayetsizlik nedeniyle meydana gelen ölüm ve yaralanma fiillerini cezalandırmaktadır. İş kazasının sorumlusu, işveren veya işveren vekili ya da işyerinde çalışan bir mühendis veya ustabaşı ya da işçiler olabilir. Oluşan iş kazası, bu kişilerden birkaçının olumsuz davranışlarının birleşmesi sonucunda da meydana gelebilir. Sanıklar, olumsuz davranışlarının oranı ölçüsünde cezalandırılır.

İŞ KAZALARI HUKUKİ SORUMLULUKLAR Borçlar Kanunu’nun 41 inci maddesi “bir kimseyi ister bilerek ister tedbirsizlik veya dikkatsizlik sonucu haksız bir şekilde zarara uğratan kişi, bu zararı ödemekle yükümlüdür” 96 ncı maddesi “ işveren oluşan iş kazasında kusuru bulunmadığını ispat etme durumundadır. İş kazası sonucu yaralanan işçinin veya ölümü halinde yakınlarının açabilecekleri tazminat davaları. 1-) Destekten yoksun kalma tazminatı: Borçlar Kanunu’nun 45 inci maddesinin son fıkrasında “Ölüm neticesi olarak diğer kimseler müteveffanın yardımından mahrum kaldıkları takdirde, onların bu zararını da tazmin etmek lazım gelir.” denilmektedir.

İŞ KAZALARI 2- )İş Göremezlik tazminatı: Borçlar Kanunu’nun 46 ncı maddesinde; “Cismani bir zarara duçar olan bir kimse, külliyen veya kısmen çalışmaya muktedir olamamasından ve ileride iktisaden maruz kalacağı mahrumiyetten tevellüt eden zarar ve ziyanını ... isteyebilir.” denilmektedir 3-) Manevi tazminat: Borçlar Kanunu’nun 47 nci maddesinde “Hakim hususi halleri nazara alarak cismani zarara duçar olan kimseye, yahut adam öldüğü takdirde ölenin ailesine manevi zarar namıyla adalete muvafık tazminat verilmesine karar verebilir.” denilmektedir.

İŞ KAZALARI İş kazasına uğrayan işçi beden ve ruh sağlığının bozulması sonucu, elem ve ızdıraba maruz kalacaktır. Duyulan elem ve acı ise manevi tazminat hakkı doğurmaktadır. Tazminat isteme hakkı, bedensel ve ruhsal zarara maruz kalan kimse ile ölümü halinde ailesine aittir.

İŞ KAZALARI Manevi tazminat miktarı: Zararın büyülüğüne, Mağdurun ekonomik durumuna ve İşverenin ekonomik durumuna göre Hakim tarafından takdir edilir.