KIYI KANUNU ÇEVRE MEVZUATI VE HUKUKİ SORUMLULUKLAR Füsun UYANIK Şehir Plancısı 1 MART 2017

Kıyı Kanunu Çevre Mevzuatı Hukuki Sorumluluklar

KIYI KANUNU Kıyı alanları geçmiş yıllarda insanların en gözde yerleşim yeri olmuştur. Bunun nedeni kıyıların kara ile su arasında bir geçiş noktası olmasıdır. Kıyı, sadece  kara  ile  deniz arasındaki bir sınır çizgisi değil, değişen  genişlikteki bir alanı ifade  etmektedir. Kıyıların  kullanım amaçları çok  çeşitlidir. Bu  çeşitlilik  kıyılarda  farklı menfaatlerin  çatışmasına  neden  olmaktadır. Ülkemiz, 8333  km. uzunluğunda deniz kıyısına sahiptir. Buna zengin göl ve akarsu kıyıları da eklenirse, kıyılar ve planlama konusunun ne kadar önemli olduğu  daha  da  belirginleşir. Kıyılar hızlı bir şekilde  yapılaşmakta  ve  yenilenemeyen  kaynaklar büyük  bir hızla  kullanılarak  yok edilmektedir. Kıyılar hayvan ve bitki türleri için uygun habitatlar oluştururlar. Kıyılar aynı zamanda mikroklimatik özellikleri nedeniyle tatil ve  dinlenme  olanakları sağlayan  alanlardır. Gelişen  ekonomi ile  kıyılar daha  fazla  kullanılmaktadır.

KIYI ALANLARI İLE İLGİLİ KULLANIM ESASLARI NELERDİR? Anayasa’nın 43. maddesi: “Kıyılar, Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır.” Kıyılar, herkesin eşit ve serbest kullanımına açık alanlardır. Kıyılar, kamu yararına kullanılması zorunlu olan alanlardır.

KIYI VE DOLGU ALANLARINDA PLANLAMA VE YAPILANMADA ÖNKOŞULLAR NELERDİR? Koruma-kullanma dengesi Sürdürülebilirlik Kamu Yararı: Toplumun varlığını sürdürmesine ilişkin çıkar.

KIYI VE DOLGU ALANLARINDA NE TÜR YAPILAR YAPILIR? Kıyının kamu yararına kullanımına ve kıyıyı koruma amacına yönelik alt yapı ve tesisler Faaliyet özelliği gereği kıyıdan başka yerde yapılması mümkün olmayan yapı ve tesisler

KIYI ALANLARINDA YAPILABİLECEK YAPILAR Kıyının Kamu Yararına Kullanımına ve Kıyıyı Koruma Amacına Yönelik Altyapı ve Tesisleri İskele, Liman, Barınak, Yanaşma Yeri (bu yapıların zorunlu alt rıhtım ve üstyapı tesisleri) Dalgakıran, Çekek Yeri, Kayıkhane, Tasfiye İstasyonu, Pompaj İstasyonu, Tuzla, Köprü, Dalyan, İstinat Duvarı, Fener, Menfez Faaliyetlerinin Özelliği Gereği Kıyıdan Başka Yerde Yapılması Mümkün Olmayan Yapılar Tersane, Gemi Söküm Yeri, Su Ürünleri Üretim ve Yetiştirme Tesisleri ve bu yapılaşmalara ait Zorunlu Üstyapı ve Altyapı Tesisleri Plansız Yapılabilecek Yapılar Duş, Gölgelik, Soyunma Kabini, Büfe (max:6m²), WC (seyyar, fosseptik gerektirmeyen), ahşap iskele (max.5mX20m ölçülerinde)en az 150 m ara ile

DOLDURMA VE KURUTMA SURETİYLE KAZANILAN ALANLARDA YAPILABİLECEK YAPILAR Kıyıya Dönük Yapılar Ulaşıma Dönük Yapılar Rekreasyon Alanı Düzenlemeleri (Park, Çocuk Bahçesi, Açık Spor Alanları) Fuar, Piknik, Eğlence Alanları, Lokanta, Gazino, Çay Bahçesi, Sergi Üniteleri,

ÇEVRE MEVZUATI Amaç: Madde 1 – (Değişik: 26/4/2006 – 5491/1 md.) Bu Kanunun amacı, bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamaktır.

ÇEVRE MEVZUATI BİRİNCİ BÖLÜM- Amaç, Tanımlar ve İlkeler İKİNCİ BÖLÜM-Yüksek Çevre Kurulu ve Görevleri ÜÇÜNCÜ BÖLÜM- Çevre Korunmasına İlişkin Önlemler ve Yasaklar DÖRDÜNCÜ BÖLÜM -Çevre Kirliliğini Önleme Fonu BEŞİNCİ BÖLÜM- Cezai hükümler ALTINCI BÖLÜM-Çeşitli Hükümler

KIYI KANUNU –ÇEVRE MEVZUATI Çevre Kanununun 2. Maddesinde Sulak alan: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gelgit hareketlerinin çekilme devresinde altı metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık, sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerleri,

KIYI KANUNU –ÇEVRE MEVZUATI Hassas alan: Ötrofikasyon (Göl ve haznelerin, su hayatını besleyecek azot ve fosfor gibi elementlerle zenginleşerek kalitesinin bozulması olayına ötrofıkasyon adı verilir.) riski yüksek olan ve Bakanlıkça belirlenecek kıyı ve iç su alanlarını

KIYI KANUNU –ÇEVRE MEVZUATI Çevre Kanununun 9. Maddesinde ; … Bu bölgelere ilişkin plân ve projelerde; 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 9 uncu maddesi, 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanununun plân onama yetkisini düzenleyen hükümleri, 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 8 inci maddesinin tabiat varlıkları, doğal sit alanları ve bunların korunma alanlarının tespit ve tescili dışında kalan yetkileri düzenleyen hükümleri ile aynı Kanunun 17 nci maddesinin (a) bendi hükümleri uygulanmaz

KIYI KANUNU –ÇEVRE MEVZUATI Çevre Kanununun 11. Maddesinde; Liman, tersane, gemi bakım-onarım, gemi söküm, marina gibi kıyı tesisleri; kendi tesislerinde ve gemi ve diğer deniz araçlarında oluşan petrollü, yağlı katı atıklar ve sintine, kirli balast, slaç, slop gibi sıvı atıklar ile evsel atıksu ve katı atıkların alınması, depolanması, taşınması ve bertarafı ile ilgili işlemleri ve tesisleri yapmak veya yaptırmakla yükümlüdürler. Buna ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

ÇED YÖNETMELİĞİ SEÇME-ELEME KRİTERLERİ UYGULANACAK PROJELER LİSTESİ(Ek-1 Listesinde Yer Alan Alt Sınırlar Bu Listede Üst Sınır Olarak Alınır) 31- Altyapı tesisleri: d) Erozyonla mücadele etmek için kıyılarda yapılan çalışmalar ve kıyının değişimine neden olabilecek deniz kenarında yapılan çalışmalar; dalgakıran, mahmuz, mendirek, set ve benzeri, (Bunların bakımı onarımı hariç)

ÇED YÖNETMELİĞİ EK- 5 DUYARLI YÖRELER 1.Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar h) Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar, 2.Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar 2) Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan "Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar, 3) Cenova Deklerasyonu’nun 17 nci maddesinde yer alan "Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar,

3. Korunması gereken alanlar c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler,

KIYI KENAR ÇİZGİSİ TESPİTİ VE KIYI KENAR ÇİZGİSİNE BAĞLI UYGULAMALAR.

Bilindiği üzere ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrili ve bünyesinde bir çok göl ve akarsuyu barındırmaktadır. Bu nedenle de ülkemizin deniz, tabii ve suni göl ve akarsu kıyıları ile bu yerlerin etkisinde olan ve devamı niteliğinde bulunan sahil şeritlerinin doğal ve kültürel özelliklerini gözeterek koruma ve toplum yararlanmasına açık, kamu yararına kullanma esaslarını tespit etmek amacıyla yasal düzenlemeler yapılmış, son olarak ta bu amaçla 3621 Sayılı Kıyı Kanunu yürürlüğe girmiştir.

KIYI ÇİZGİSİ Kıyı Çizgisi: Deniz, göl ve akarsularda, suyun taşkın durumları dışında kara parçasına değdiği noktaların birleşmesinden oluşan meteorolojik olaylara göre değişen doğal çizgidir.

KIYI ÇİZGİSİ KIYI KENAR ÇİZGİSİ Kıyı Kenar Çizgisi: Deniz, tabii ve suni göl ve akarsuların, alçak basık kıyı özelliği gösteren kesimlerinde kıyı çizgisinden sonra kara yönünde su hareketlerinin oluşturduğu kumsal ve kıyı kumullarından oluşan kumluk, çakıllık, kayalık, taşlık, sazlık, bataklık ve benzeri alanların doğal sınırı, dar-yüksek kıyı özelliği gösteren yerlerde ise şev ya da falezin üst sınırıdır.

Kıyı : Kıyı çizgisi ile kıyı kenar çizgisi arasında kalan alandır. KIYI ÇİZGİSİ KIYI KENAR ÇİZGİSİ KIYI Kıyı : Kıyı çizgisi ile kıyı kenar çizgisi arasında kalan alandır.

K.K.Ç DAR-YÜKSEKKIYI KIYI ÇİZGİSİ Dar-Yüksek Kıyı: Plaj ya da abrozyon platformu olmayan veya çok dar olan şev veya falezle son bulan kıyılardır. Dar-Yüksek Kıyı K.K.Ç Dar-Yüksek Kıyı KIYI ÇİZGİSİ

Alçak-Basık Kıyı : Kıyı çizgisinden sonra da devam eden kıyı hareketlerinin oluşturduğu plaj, hareketli ve sabit kumulları da içeren kıyı kordonu lagün gölü, lagün alanları, sazlık, bataklık ile kumluk, çakıllık, taşlık ve kayalık alanları içeren kıyılardır. KIYI KENAR ÇİZGİSİ KIYI ÇİZGİSİ ALÇAK-BASIK KIYI ALÇAK-BASIK KIYI

KIYI KENAR ÇİZGİSİ TESPİTİ İKİ FARKLI ŞEKİLDE GÜNDEME GELMEKTEKTEDİR 1 2 VALİLİKLERCE HAZIRLANAN K.K.Ç YILLIK TESPİT PROGRAMI İLGİLİSİNİN TALEBİ ÜZERİNE PROGRAMDA BELİRTİLEN SÜRE İÇERİSİNDE K.KÇ TESPİTİ SONUÇLANDIRILIR HALİHAZIR HARİTANIN VALİLİĞE TESLİMİNDEN İTİBAREN 3 AY İÇERİSİNDE K.KÇ TESPİTİ SONUÇLANDIRILIR

KIYI KENAR ÇİZGİSİ TESPİT KOMİSYONUNUN OLUŞUMU 1 ZİRAAT MÜHENDİSİ ARKEOLOG 2 HARİTA MÜHENDİSİ MADEN MÜHENDİSİ 3 6 ZİRAAT MÜHENDİSİ MİMAR-ŞEHİR PLANCISI 4 7 JEOLOJİ MÜH.-JEOLOG-JEOMORFOLOG JEOLOJİ MÜH.-JEOLOG-JEOMORFOLOG 5 8 İNŞAAT MÜHENDİSİ HARİTA MÜHENDİSİ

KIYI KENAR ÇİZGİSİNİN ARAZİDE TESPİTİ K.K.Ç Nİ OLUŞURAN KIRIK NOKTALARIN ÖLÇÜMÜNÜN YAPILMASI K.K.Ç TESPİT KOMİSYONU ARAZİ ÇALIŞMASI ARAZİDE K.KÇ.NİN YERİ BELİRLENEREK K.K.Ç Nİ OLUŞTURAN NOKTALARIN BELİRLENMESİ

Tabii ve Suni Göllerde kıyı kenar çizgisi tespiti: KIYI KENAR ÇİZGİSİ Maksimum su kotu ( kıyı çizgisi ) Kıyı kanununda hangi göllerin yada hangi büyüklükteki göllerin kıyı kenar çizgisi tespitine konu olacağına dair bir ayrım yapılmadığından bütün tabii ve suni göller kıyı kenar çizgisi tespitine tabi bulunmaktadır. Tabii ve suni göllerde kıyı kenar çizgisi tespiti yapılır iken öncelikle kıyı kenar çizgisi tespiti yapılacak göle ilişkin maksimum su kotunun resmi yazı ile D.S.İ Genel Müdürlüğünden öğrenilmesi gerekmektedir.D.S.İ Genel Müdürlüğünce bildirilen maksimum su kotu göle ilişkin kıyı çizgisini oluşturduğundan mevcut durumdaki su seviyesi maksimum su kotunun çok altında dahi olsa tespit edilecek kıyı kenar çizgisi hiçbir şekilde bu maksimum su kotunun altında kalmayacak şekilde tespit edilmemesi gerekmektedir.

Akarsularda kıyı kenar çizgisi tespiti: Ülkemiz sınırları içerisindeki akarsuların tamamı kıyı kenar çizgisi tespitine konu olmayıp sadece Kıyı Kanunun Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin ek listesinde belirtilen ‘’akarsularımızın nehir tanımına giren kesimleri’’ kıyı kenar çizgisi tespitine tabi bulunmaktadır. Ancak teorik olarak bir akarsuyun her yıl aynı yüksekliğe kadar çıkıp, kurak mevsimde geri çekilmesi beklenir ise de yıllar arasındaki iklim salınımlarına bağlı olarak ,akarsu her yıl aynı yüksekliğe erişmeyebilir.Bu nedenle yatak kenarındaki jeomorfolojik kanıtlara, özellikle yüksek su izlerine dayanılarak akarsuyun en yüksek düzeyinin saptanmasına çalışılır ve kıyı kenar çizgisi belirlenir.

KKÇ KIYI KENAR ÇİZGİSİ TESPİTİNE KONU OLMAYAN AKARSULARIN DENİZ,GÖLLERLE BİRLEŞTİGİ YERLERDE KIYI KENAR ÇİZGİSİ DENİZ VEYA GÖL KIYI KENAR ÇİZZGİSİ OLARAK TESPİT EDİLİR

DENİZE AİT KKÇ DENİZE AİT KKÇ AKARSUYA AİT KKÇ KIYI KENAR ÇİZGİSİ TESPİTİNE KONU AKARSULARIN DENİZ,GÖLLERLE BİRLEŞTİGİ YERLERDE KIYI KENAR ÇİZGİSİ DENİZ VEYA GÖL KIYI KENAR ÇİZGİSİ İLE BİRLİKTE AKARSU KIYI KENAR ÇİZGİSİ DE TESPİT EDİLİR

DOLGU YAPILMIŞ ALAN DOLDURMA SÜRETİYLE ELDE EDİLMİŞ ARAZİLER KIYIDA KALACAK ŞEKİLDE KKÇ TEPİT EDİLİR

HARİTA İLE İLGİLİ HUSUSLAR K.K.Ç TESPİTİNDE KULLANILACAK HARİTALAR 1/1000 ÖLÇEKLİ ONAYLIHALİHAZIR HARİTA ÜZERİNE YOKSA 1/5000 ÖLÇEKLİ ONAYLIHALİHAZIR HARİTA ÜZERİNE YOKSA 1/1000 VEYE 1/5000 ÖLÇEKLİ STANDART TOPOGRAFİK HARİTA İLGİLİLERİNCE K.K.Ç TESPİT TALEBİ HALİNDE ONAYLI 1/1000 ÖLÇEKLİ HALİHAZIR HARİTA ÜZERİNE YAPILMASI ZORUNLUDUR

K.K.Ç. İLE İLGİLİ BÜRO ÇALIŞMALARI ÇALIŞMALARI

TUTANAK İLE İLGİLİ HUSUSLAR Tespitin yapıldığı yer il, ilçe, ve mahal belirtilerek tam olarak yazılmalıdır.Tespitin hangi deniz, göl ve nehir kıyısına ait olduğu açıkça belirtilmelidir. KIYI KENAR ÇIZGISI TESPIT TUTANAGI ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Tespitin yapıldığı pafta, ölçek ve numaraları incelemenin başlangıcından itibaren sırayla ve tek tek yazılmalıdır. Yerbilimci ve Ziraat Mühendisi, incelemeler sonucu elde ettikleri bulguları tutanakta ayrı başlıklar altında anlatmalıdır. Komisyon üyelerinin ortak görüşü olan kıyı kenar çizgisinin yeri ve bunun gerekçeleri ile ne tür zemin yapısı ve bitki örtüsünün kıyıda veya sahilde bırakıldığı ayrıntılı olarak izah edilmelidir KOMİSYON UYELERİ NİN İMZALARI

KIYI KENAR ÇİZGİSİNE İLİŞKİN VALİLİK UYGUN GÖRÜŞÜNÜN ALINMASI VE ONAY İÇİN BAKANLIĞA GÖNDERİLMESİ Kıyı kenar çizgisini içeren şeffaf pafta VALİLİK UYGUN GÖRÜŞÜ Paftadan çoğaltılmış bir takım ozalit pafta VALİLİK Tutanak Ölçü işlemleri ile ilgili bilgi ve belgeler ONAY BAKANLIK

KIYI KENAR ÇİZGİSİNİN ONAYI KKÇ TESPİTİ UYGUN İSE BAKANLIKCA ONAYI Valiliklerce tespit edilerek onaylanmak üzere Bakanlığa gönderilen kıyı kenar çizgileri kıyı kanunu kapsamında incelenir KKÇ TESPİTİ UYGUN DEĞİL İSE VALİLİĞİNE

KIYI KENAR ÇİZGİSİNİN İLANI VE DAĞITIMI VALİLİK KKÇ. İLANI KKÇ DAĞITIM KKÇ tespit edilen alan Belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde ise Belediye Başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde Tapu Sicil Müdürlüğüne Yerel maliye teşkilatına KKÇ tespit edilen alan belediye ve mücavir alan sınırları dışında ise Valilikçe tespit edilen ilan yerinde Belediyesine kıyı kenar çizgisi tespit edilen alan köy sınırları içerisinde kalıyor ise ayrıca köy muhtarlığında Onaylı orijinal kıyı kenar çizgisi paftaları valiliklerce muhafaza edilir.

KIYI KENAR ÇİZGİSİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ Mahkeme kararı ile iptal edilmesi Kıyı kenar çizgisi tespit işlemlerinde maddi bir hata yapılması Deprem ve benzeri doğal olaylar nedeniyle kıyı ve gerisinde meydana gelen çökmelere bağlı olarak onaylı kıyı kenar çizginin su içerisinde kalması

KIYI KENAR ÇİZGİSİNİN MAHKEMELERCE İPTAL EDİLMESİ KKÇ NİN İPTALİ DURUMUNDA İPTAL KKÇ NİN YÜRÜTMESİNİN DURDURULMASIDURUMUNDA

KIYI KENAR ÇİZGİSİNİN İŞLEVİ VE KIYINININ HUKUKİ NİTELİĞİ Anayasamızın 43.maddesinde ;” Kıyılar, devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Deniz, göl ve akarsu kıyılarıyla, deniz ve göllerin kıyılarını çevreleyen sahil şeritlerinden yararlanmada öncelikle kamu yararı gözetilir.”hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla kıyı herhangi bir tahsis işlemine gerek olmaksızın doğrudan doğruya doğal yapısından ötürü herkesin serbestçe yararlanmasına sunulmuş sahipsiz kamu malı niteliğindedir. Bunun sonucu; kıyının devir edilmesi, zamanaşımı yoluyla mülkiyetinin kazanılması, tapu sicili hükümlerine bağlı bulunması, haczedilmesi mümkün değildir. Bu anlamda kıyı kenar çizgisi bir taraftan sahipsiz mal niteliğindeki kıyı alanlarının rejimini belirlerken, öte yandan özel mülkiyet konusu taşınmazların sınırını da belirlemektedir. Bu yönden kıyı kenar çizgisi özel mülkiyet rejimi alanında da bir işlev görmektedir.

KIYI KENAR ÇİZGİSİ TESPİTİ SONUCUNDA KIYIDA KALAN ÖZEL MÜLKİYETE KONU TAŞINMAZLARIN DURUMU Anayasamızın 43.maddesinde ;” Kıyılar, devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Deniz, göl ve akarsu kıyılarıyla, deniz ve göllerin kıyılarını çevreleyen sahil şeritlerinden yararlanmada öncelikle kamu yararı gözetilir.”hükmü B A 3621 Sayılı kıyı Kanunu’nun Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin 10 maddesinde yer alan “tespit sonucunda kıyıda kalan özel mülkiyete konu arazilerle ilgili tapu iptal işlemleri ilgili defterdarlıkça yürütülür” Hükmü gereği; B A Kıyı kenar çizgisi tespitinden sonra kıyıda kalan özel mülkiyete konu taşınmazların tapularının iptali için, hazine tarafından adli yargıda tapu iptal davası açılır.

KIYI İÇEREN ALANLARDA HANGİ FAALİYETLERE CEZAİ YAPTIRIM UYGULANIR? Duvar, çift, parmaklık, tel örgü, hendek, kazık ve benzeri engel oluşturmak, İzinsiz veya izin şartlarına aykırı olarak kum, çakıl, vs. almak, Moloz, toprak, cüruf, çöp gibi atık ve artık dökmek, Kıyıyı değiştirecek boyutta kazı yapmak, kum, çakıl, vs. almak, Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapmak, Kanuna aykırı olarak doldurma ve kurutma yolu ile arazi kazanmak.

ÖZELLİĞİ OLAN KIYI YAPILARINDA KANUNUN HANGİ HÜKÜMLER GEÇERLİDİR? Kıyı Kanunu ve ilgili Yönetmeliğinde doldurma ve kurutma yolu ile kazanılan alanlarda emsal, aynı amaçla ayrılan alanın % 3’ünü, yüksekliği 5.50 metreyi aşmadan lokanta, gazino, çay bahçesi, sergi üniteleri ve idare binaları yapılabileceği açıklanmıştır. Sahil şeritlerinin birinci bölümünün tümüyle yeşil alan, çocuk bahçesi, gezinti alanları, dinlenme ve rekreatif alanlar ile yaya yolları olarak planlanacağı, bu alanlarda hiçbir yapı yapılamayacağı, ikinci bölümünde ise emsal 0.20’yi, bir (1) katı, H=4.50 metreyi, asma katlı yapılması halinde H=5.50 metreye geçmemek üzere, günübirlik turizm yapı ve tesisleri yapılabileceği hükme bağlanmıştır.

ÖZELLİĞİ OLAN KIYI YAPILARINDA KANUNUN HANGİ HÜKÜMLER GEÇERLİDİR? Ancak, özelliği olan kıyı yapısı (liman, kruvaziyer liman, yat limanı, tersane vb.) yapılacağı zaman, gerek arazinin coğrafi durumu ve topoğrafik yapısı, gerekse sahil şeridi gerisindeki yerleşme dokusunun elverişsizliği nedeniyle, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile diğer ilgili bakanlık ve kuruluşların uygun görüşü alındıktan sonra uygulama imar planı kararı ile sahil şeridi de kullanılır. İster sadece dolgu alanı kullanılsın ister dolgu alanının yanı sıra sahil şeridi de kullanılsın, özelliği olan kıyı yapılarında emsal hesabı, yani zorunlu alt ve üst yapı tesislerinin inşaat alanı hesabı, kara alanı üzerinden yapılmaktadır.

DOLGU VE KURUTMA SURETİYLE KAZANILAN ALANLARLA İLGİLİ İMAR PLANLARI NASIL HAZIRLANIR VE ONAYLANIR? 3621 sayılı Kıyı Kanunu’nun 7. Maddesi ile, Kanuna ilişkin Uygulama Yönetmeliğinin 14. Ve 15. Maddelerinde hangi hallerde doldurma ve kurutma yoluyla arazi kazanılabileceği ve bu alanlardaki yapılanma esaslarının neler olduğu ayrıntılı biçimde açıklanmış olup, buna ilave olarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca kıyı kenar çizgisinin deniz tarafında gerçekleştirilecek kıyı yapılarını içeren 1/1000 ölçekli uygulama imar planları ile kentsel kullanım amaçlı dolgu düzenlemelerine ait 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarına ilişkin işlemler 6 Temmuz 2011 tarih ve 27986 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Kıyı Yapı ve Tesislerinde Planlama ve Uygulama Sürecine ilişkin Tebliğe göre yürütülür.

HANGİ AMAÇLARLA DOLGU VE KURUTMA YAPILAMAZ? Dolgu kamu yararına gündeme gelen bir işlemdir. Dolgu, arazi kazanarak yerleşim alanı oluşturmak, sürekli depolama ve sanayi faaliyeti veya turizm tesislerini genişletmek gibi amaçlarla yapılamaz. Bu nedenle dolgu planlarının incelenmesinde, valiliklerce hazırlanan gerekçe raporu son derece önemli bir belgedir. Diğer taraftan Çevre ve Şehircilik Bakanlığının, kanun ve yönetmelik hükümlerine uygun olmayan ve yapımı tamamlanmış dolgu alanlarını yasallaştırma amacıyla dolgu planı onaylamayı benimsememektedir. Bu nedenle yasal dayanağı olmayan dolgu alanları ile ilgili tekliflerin Çevre ve Şehircilik Bakanlığına iletilmemesi, haklarında gerekli yasal işlemlerin yapılması zorunludur.

HANGİ DURUMLARDA DOLGU/KURUTMA YAPILABİLİR? Dolgu, arazi kazanma amacıyla, her zaman her yerde, her koşulda gündeme gelen bir eylem değildir. Dolgu ve kurutma işlemi, sadece kamu yararına gündeme gelebilen bir yapılanmadır. Bu koşulun yanı sıra dolgu ve kurutma yapılabilmesi için bir gerekliliğin veya bir zorunluluğun ortaya çıkması koşulu aranır. Dolgu/kurutma yapılabilmesi, söz konusu kullanım için daha uygun bir seçenek bulunamamış olması zorunludur. Bazı durumlarda ise dolgu yapımı olanaksızdır. Örneğin, içme ve kullanma suyu kaynakları dolguya konu olamaz. Sulak alan olarak belirlenen ve mevzuatta veya uluslararası sözleşmelerle koruma altına alınan yerlerde dolgu ve kurutma yapılamaz. Dolgu ve kurutma; deniz, doğal ve yapay göl, akarsularda sadece yukarıda sıralanan şartların sağlanması koşuluyla ve imar planı kararı ile yapılabilir.

KIYI ALANLARI İLE İLGİLİ KULLANIM ESASLARI NELERDİR? Kıyı, Anayasa’nın 43. Maddesi uyarınca, herkesin eşit ve serbest kullanımına açık olan ve kamu yararına kullanılması zorunlu olan bir alandır. Bu Anayasal ilke çerçevesinde kıyıların kullanımında kamu yararı, gerek mülkiyet biçimi gerekse yapılanma ile ilgili kısıtlamalarla sağlanmaktadır. Daha farklı bir deyişle, kıyılar devletin hüküm ve tasarrufu altında olan, mülkiyete yani tapuda tescile konu olmayan bir konumdadır. Kıyılardaki yapılanma hakları ise son derece kısıtlıdır.

KIYI İÇEREN ALANLARDA DENETİM YETKİSİ KİME AİTTİR? Kıyılarda doldurma ve kurutma yoluyla kazanılan alanlarda ve sahil şeritlerindeki tüm uygulamalar, belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeler, bu sınırlar dışında valiliklerin denetimi altındadır. İlgili idareler bu alanları sürekli kontrol altında tutmak ve gerekli önlemleri almakla yükümlüdürler. ilgili idarelerin gerek ekipman gerekse yeterli bilgi düzeyinde eleman eksikliği nedeniyle kıyı içeren alanlarda sürekli denetim yapamadığı, aykırı uygulamalara zamanında müdahale edilememesi nedeniyle de sorunun daha da karmaşık hale geldiği belirtilerek, yapılacak işlemler hakkında Çevre ve Şehircilik Bakanlığından görüş istenmektedir.

KIYI İÇEREN ALANLARDA DENETİM YETKİSİ KİME AİTTİR? İmar Kanununun yürürlüğe girdiği 9 Kasım 1985 yılından bu yana Bakanlığımız görev alanlarında kalan hususlarda birinci derecede müdahale yetkisine sahip değildir. Ancak, yapılması gereken işlemlere dair görüş verir, aykırı uygulamaların sürdüğünün tespiti halinde belediyelerin yetki alanları ile ilgili hususlarda İçişleri Bakanlığına konu aktarılır. Ancak, idarenin sürekliliği esas alınarak aynı bölgede görev yapan idareler zorunlu hallerde birbirlerine eleman ve ekipman açısından destek olmakla yükümlü olup; il sınırları içerisindeki en büyük mülki amir sıfatıyla valiler bu gibi durumlarda gerekli koordinasyonu ve desteği sağlamak yetkisine sahiptirler.

KIYI İÇEREN ALANLARDA HANGİ FAALİYETLERE CEZAİ YAPTIRIM UYGULANIR? 1. Duvar, çift, parmaklık, tel örgü, hendek, kazık ve benzeri engel oluşturmak, 2. İzinsiz veya izin şartlarına aykırı olarak kum, çakıl, vs. almak, 3. Moloz, toprak, cüruf, çöp gibi atık ve artık dökmek, 4. Kıyıyı değişterecek boyutta kazı yapmak, kum, çakıl, vs. almak, 5. Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapmak, Kanuna aykırı olarak doldurma ve kurutma yolu ile arazi kazanmak.

KIYI VE DOLGU ALANLARINDA NE TÜR YAPILAR YAPILIR? Kıyıda, gerek herhangi bir dolgu gerekse imar planı yapılmaksızın bazı düzenlemeler söz konusudur. Kıyının kamu yararına kullanımı amacıyla yapılabilen bu tür yapılar, duş gölgelik, soyunma kabini 6 m2’den daha büyük olmayan ve en az 150 metre ara ile yapılabilen büfelerdir. Bunun dışında, kıyı alanlarındaki yapılacak her türlü düzenleme ve yapı imar planı yapımını gerektirir. Bu kapsamda kıyı ve dolgu alanlarında yapılacak yapı türleri ikiye ayrılır:

KIYI VE DOLGU ALANLARINDA NE TÜR YAPILAR YAPILIR? Birinci olarak; kıyının kamu yararına kullanımına ve kıyıyı korumak amacıyla yapılabilecek altyapı tesisleri veya bu amaçla yapı yapılabilmek için gerekli dolgu alanları ve üzerindeki tesisler sayılabilir. Daha açık bir anlatımla, iskele, liman, barınak, yanaşma yeri, rıhtım, dalgakıran, kayıkhane, tuzla, dalyan, fener, köprü, menfez, istinat duvarı, tasfiye ve pompaj istasyonu gibi kullanım amaçlı dolgular bu kapsamda sayılmaktadır.

KIYI VE DOLGU ALANLARINDA NE TÜR YAPILAR YAPILIR? Görüldüğü gibi bunların bir bölümü üzerinde herhangi bir yapılanmanın söz konusu olmadığı kullanımlardır. (Köprü, menfez, istinat duvarı, iskele dalgakıran gibi). Bir bölümü ise, kamu yararına kullanılabilmesi amacıyla üzerinde ayrıca yapılanmaya gidilmesi gereken türde dolgulardır (liman, kayıkhane, barınak, fener, pompaj istasyonu gibi). Kanunun ve yönetmeliğin ilgili maddelerine göre dolgu alanlarında, kıyıda yapılabilecek yapılarla birlikte yol, meydan, açık otopark, park, yeşil alan, fuar, çocuk bahçesi, deniz, hava ve kara ulaşımına dönük tesisler de yapılabilmektedir. Dolayısıyla bu alanların ve gerekli ise dolguların planlamasında zorunlu ve asgari üst yapının düşünülmesi gerekmektedir.

KIYI VE DOLGU ALANLARINDA NE TÜR YAPILAR YAPILIR? İkincisi; faaliyetinin özelliği gereği kıyıdan başka yerde yapılması mümkün olmayan yapı ve tesislerdir. Bunları da; tersane, gemi söküm yeri, su ürünleri üretim ve yetiştirme tesisleri olarak saymak mümkündür.

KIYI VE DOLGU ALANLARINDA RUHSAT İŞLEMLERİ NASIL YAPILIR? Kıyıda ve dolgu/kurutma suretiyle kazanılan alanlarda yapı ruhsatı, ilgili belediye veya valilikçe düzenlenir. Ruhsat düzenlenebilmesi için mülkiyetin belgelenmesi gerektiğinden, Maliye Bakanlığından gerekli iznin alınması zorunludur. Bu alanlarda ruhsata esas mülkiyet belgesi yani tapu yerine geçecek belge, kira, irtifak hakkı tersi veya tahsis belgesidir.

KIYI VE DOLGU ALANLARINDA RUHSAT İŞLEMLERİ NASIL YAPILIR? Yasal süreç özetle açıklandığı gibi olmakla birlikte, gerek kaçak yani uygulama imar planı onaylı olmadan yapımı tamamlanmış dolgu alanlarının kira ve tahsis işlemlerinin yapıldığı, gerekse kıyı alanlarında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bilgisi haricinde kiralama ve tahsis yoluna gidildiği gözlenmektedir. Bu uygulama, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kıyı ve dolgu alanlarının takibi ve yasal olarak gerçekleştirilmesi gereken işlemlerinde önemli sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

KIYI VE DOLGU ALANLARINDA RUHSAT İŞLEMLERİ NASIL YAPILIR? Kıyı ve dolgu alanlarının Kıyı Yasası ve Yönetmeliklerine uygun olmayan bir sürece dayalı olarak yapılanma iznine tabi tutulması nedeniyle geriye dönmesi olanaksız sorunlar yaşanmaması ve İmar Yasasının ve Mevzuatının planlama sürecinin yapılanmadan önce tamamlanmasına dair genel ve en temel prensibine aykırı düşülmemesi için, dolgu alanlarının kiralanmasından önce uygulama imar planının onayının aranması zorunludur.

SONUÇ OLARAK: Kıyıların herkesin eşit ve serbest kullanımına açık ve kamu yararına kullanımının zorunlu alanlar olduğu unutulmamalıdır. Kıyı alanlarının planlanmasında koruma-kullanma dengesinin, sürdürülebilirlik ve kamu yararının sağlanması temel prensiptir. Planların yapımı konusunda ilgili idareler, mevcut planlarla bağlantıları kurmak, ilgili tüm mevzuatı irdelemek ve tesisin gerekliliğini araştırmakla yükümlüdür.

Teşekkürler…..