Durumsallık Yaklaşımı B Yrd.Doç. Dr. Özlem BALABAN

Bu yaklaşıma göre, farklı durum ve koşullar, organizasyonu oluşturan unsurları ve süreçleri etkileyecektir. Durumsallık yaklaşımını daha öncekilerden ayıran en önemli fark budur. Durum ve koşullarla ilgili olarak üç faktör üzerinde çok durulmuştur. Bunlar teknoloji-örgüt yapısı, örgüt-çevre ilişkileri

Örgüt, çevresi ve alt sistemleriyle bir bütündür. Örgüt çevreyi etkiler, çevre de örgütü etkiler. Çevre faktörlerinin örgütü etkileme gücü, örgütten örgüte farklılık gösterir. Her örgüt için geçerli bir “en iyi yönetim” biçimi yoktur.   Örgüt çevresi, örgüt ve yönetime etki eder. Bu yüzden yönetimin çevresel değişikliklere tepki verebilecek esnekliğe sahip olması gerekir. Örgütün tasarımı, denetim sistemleri, yönetim biçimi çevreden etkilenir. Bazi sektörlerde (sözgelimi çimento) geleneksel örgütlenme biçimi hala geçerliyken bazılarında (sözgelimi iletişim) daha yeni ve yatay örgütlenme biçimlerine rastlanmaktadır. Teknoloji çevresi hızla değişmektedir, yönetim de değişmelidir.

DURUMSALLIK YAKLAŞIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Teknoloji: Teknoloji, girdilerin çıktı haline getirilmesi için harcanan mekanik ve zihinsel dönüşüm sürecidir. Bir organizasyonun en önemli yanı başarmayı amaçladığı iş ve bu işi yapmak için kullandığı teknolojidir. Teknolojinin üretim sürecini, kişileri, personelin başarı derecesini, personelin güdülenmesini, insan ilişkilerini, kişiler arası ilişkileri, grup davranışlarını ve yönetim tarzlarını etkileyeceği kabul edilmektedir. Çevre: Örgütün çevresini bazı koşullar belirler. Bu koşullar; teknolojik koşullar, yasal koşullar, siyasal koşullar, ekonomik koşullar, demografik koşullar, ekolojik koşullar ve kültürel koşullardır. Durumsallık yaklaşımına göre, çevre koşullarının özelliklerine bağlı olarak organizasyon yapıları ve organizasyonda kullanılan çeşitli süreçler farklılık göstermektedir. Durumsallık yaklaşımı, çevre koşulları niteliklerinin organizasyon yapı ve işleyişi üzerindeki etkisini araştırmaktadır. Değişik çevresel koşullarda en uygun olan organizasyon yapı ve süreçlerini belirlemektir.

WOODWARD ARAŞTIRMALARI 1. birim ya da küçük partiler halinde üretim 2. Kitle üretimi (büyük parti ) üretimi 3. Süreç üretimi (büyük rafineri, kimyevi madde üretimi) ASTON GRUBU ARAŞTIRMALARI Faaliyetlerin yapılandırılması Otoritenin yoğunlaşması İş akışının kontrolü *yöneticinin kararları org. Yapısını etkiler *organizasyonun büyüklüğü arttıkça, uzmanlaşma ve formalleşme derecesi artar.

Mekanik ve Organik Örgütler Burns ve Stalker değişik işletmeler üzerinde yaptıkları araştırmalar sonucunda bu işletmelerin farklı örgüt yapılarına rağmen başarılı olmalarının nedenleri üzerinde durdular. Vardıkları sonuca göre işletmeler görece istikrarlı bir çevrede faaliyette bulunduklarında daha merkezi ve otoriter bir yapı ve dikey haberleşmeyi öne çıkaran bir yaklaşımı benimsemektedirler. Burns ve Stalker bu yaklaşıma mekanik örgütlenme adını verdiler. Buna karşılık işletmeler görece istikrarsız, hızla değişen bir çevrede faaliyet gösterdiklerinde daha esnek olmak mecburiyetini duymaktadırlar. Burada esneklik hızlı karar almayı, değişen şartlara anında uyum sağlamayı öngörmektedir. Bunun için örgütlerin daha yatay, yerinden yönetilen, sadece dikey değil yatay olarak da haberleşebilen bir yapıya kavuşturulması gerekmektedir. Bu tür örgütlere de organik örgütler adını verdiler.

Mekanik Organik Yönetim Biçimi Merkezi Yerinden yönetim Yönetici tarzı   Mekanik Organik Yönetim Biçimi Merkezi Yerinden yönetim Yönetici tarzı Otokratik Demokratik Çalışan Becerisi Uzman Esnek- değişebilir Denetim Sıkı ve yakından nezaret Gevşek, kendi kendini denetim Başarı Ölçütü İşin doğru yapılması Doğru işin yapılması Görevler ve Roller Ayrıntılı tanımlanmış Genel ve geniş tanımlanmış

ÖRGÜT VE ÇEVRESİ Hem sistem yaklaşımı hem de durumsallık yaklaşımı aynı noktaya dikkat çekmektedir: örgüt sadece iç çevresini değil dış çevresini de denetlemek ve kendini bu çevredeki değişikliklere uyarlamak zorundadır. Örgütün dış çevresinde yer alan faktörlerin incelenmesinde geliştirilen analiz yöntemlerinden bir tanesi PEST (Politik, Ekonomik, Sosyal, Teknolojik) analizidir.

Dış Çevre: Makro Çevre ve Endüstri Çevresi Hukuk Sosyal Yapı Siyasi Teknoloji Ekonomi Firma İç Çevre Tedarikçiler İkameler Alıcılar Muhtemel Rakipler  Endüstri Çevresi

Ekonomik Faktörler Sosyal Faktörler Siyasi Faktörler Teknolojik Faktörler GSMH enflasyon verimlilik oranları işsizlik ödemeler dengesi faiz oranları vergi oranları müşterilerin gelir, borçlanma, harcama göstergeleri   okur-yazar oranı eğitim seviyesi tutum, inanç, hayat tarzı yaş grupları coğrafi dağılım nüfus hareketleri toplum kültüründe etik ile ilgili normlar hükümetin sanayileşme politikaları menfaat gruplarının çabaları siyasi partiler yeni mal/hizmet üretim çabaları yeni süreçler yeni ekipmanlar

Yakın (Sektör) Çevre Faktörleri Müşteriler Rakipler İşgücü Tedarikçiler Uluslararası Boyut Özellikleri Tutumları Sadakatları Beklentiler i Zayıflıkla rı Üstünlükl eri Potansiy elleri Tehditler i Yetenek düzeyi Sendikala şma Ücret oranları Ortalama yaş İşletmeni n cazibesi Sayısı Malzemeler in kalitesi Güvenilirlik leri Satış şartları Geriye büyüme imkanları Hukuki, Kültürel, Ekonomik, Politik güçler  

Örnek: Freşa’nın Yakın Çevresi Rakipler • Akmina Anatolia Alıcılar • Bireyler • Toptancılar • Zincir mağazalar • Bayiler Tedarikçiler • Meyve aroması • Şişe cam • Metal kapak • Etiket •Ambalaj Potansiyel Rakipler • Sabancı •Ülker •Coca Cola •Pepsi •Sodacılar İkame Ürünler Kolalar Ayran Su Sodalar Meyve suları İç Çevre Endüstri Çevresi

Endüstri Çevresi Porter’in Beş Güç Modeli İkame ürünler Rekabet Tedarikçilerin pazarlık gücü Muhtemel rakiplerin giriş tehdidi Müşterilerin

Örgütsel Faktörler İK Faktörleri Pazarlama Faktörleri Üretim Faktörleri Finansal Faktörler İletişim ağı Örgütsel yapı Hedefler Başarılar Politika, kurallar Yönetim yeteneği Çalışma ilişkileri İnsan Kaynakları temini Eğitim programları Teşvik sistemi İşgücü devri ve devamsızlık Pazar segmenti Üretim str. Fiyatlama str. Tutundurma str. Dağıtım str. Fabrika faaliyet şeması AR-GE Teknoloji Hammadde alımı Stok kontrolü Taşeron kullanımı Finansal durum Karlılık Faaliyetler Yatırım fırsatları