BİLİM NEDİR? BİLİMİN SINIFLANDIRILMASI Meslina ÖZER

Sözlükte Bilim : 1. Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgi, ilim. 2. Matematik, geometri, gök bilimi ve tıp vb. bilgi dallarından her biri. 3. Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir ereğe yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci.

Bilim Nedir? Bilim, evrenin veya olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneye dayanan yöntemler ve gerçeklikten yararlanarak sonuç çıkarmaya çalışan bilgi edinme ve yöntemli araştırma sürecine denir.

Bilim Neyle Uğraşır? Bilimin asıl uğraşı alanı doğa olaylarıdır. Burada doğa olaylarını en genel kapsamıyla algılıyoruz. Yalnızca fiziksel olguları değil, sosyolojik, psikolojik, ekonomik, kültürel vb. bilgi alanlarının hepsi doğa olaylarıdır. Özetle, insanla ve çevresiyle ilgili olan her olgu bir doğa olayıdır. İnsanoğlu, bu olguları bilmek ve kendi yararına yönlendirmek için varoluşundan beri tükenmez bir tutkuyla ve sabırla uğraşmaktadır. Başka canlıların yapamadığını varsaydığımız bu işi, insanoğlu aklıyla yapmaktadır.

Bilim, yüzyıllar süren bilimsel bilgi üretme sürecinde kendi niteliğini, geleneklerini ve standartlarını koymuştur. Bu süreçte, çağdaş bilimin dört önemli niteliği oluşmuştur:

Çeşitlilik Bilimsel çalışma hiç kimsenin tekelinde değildir, hiç kimsenin iznine bağlı değildir. Bilim herkese açıktır. İsteyen her kişi ya da kurum bilimsel çalışma yapabilir. Dil, din, ırk, ülke tanımaz. Böyle olduğu için, ilgilendiği konular çeşitlidir; bu konulara sınır konulamaz. Hatta, bu konular sayılamaz, sınıflandırılamaz.

Yenilik Bir evrim süreci içinde her gün yeni bilimsel bilgiler, yeni bilim alanları ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla, bilime, herhangi bir anda tekniğin verdiği en iyi imkanlarla gözlenebilen, denenebilen ya da var olan bilgilere dayalı olarak usavurma kurallarıyla geçerliği kanıtlanan yeni bilgiler eklenir.

Ayıklanma Bilimsel bilginin geçerliği ve kesinliği her an, isteyen herkes tarafından denetlenebilir. Bu denetim sürecinde, yanlış olduğu anlaşılan bilgiler kendiliğinden ayıklanır; yerine yenisi konulur. Bu noktada şu soru akla gelecektir. Sürekli yenilenme ve ayıklanma süreci içinde olan bilimsel bilginin doğruluğu, evrenselliği savunulabilir mi? Bu sorunun yanıtını verebilmek için, bilimsel bilginin nasıl üretildiğine bakmamız gerekecektir. Sanıldığının aksine, bilimsel bilgi üretme yolları çok sayıda değildir; yalnızca iki yöntem vardır.

Bilimin Sınıflandırılması Çeşitli bilim adamları; amaç, konu ya da işlevlerini dikkate alarak bilimleri sınıflandırmaya çalışmışlardır. Yapılan bu sınıflandırmalar; yapıldığı dönem ve koşullar içinde bilimler arasındaki karşılıklı bağımlılıkları ortaya koymaları açısından önemlidir. Bilimleri sınıflandırmanın pek çok önemli gerekçesi bulunmaktadır. Örneğin, bilimler arası birliğin anlaşılması, öncelikle bilim ve bilgi alanlarının farklılığını bilmeye bağlıdır. Farklılığı belirlenmeyen ve buna göre sınıflandırılamayan unsurlar arası sağlıklı bütünleşmelere gitmek de mümkün değildir.

Sınıflandırmalarda, bilimlerin nitelikleri, inceleme konuları, yöntemleri veya insan ihtiyaçları karşısındaki durumlarının biri ya da birkaçı göz önüne alınmaya çalışılmıştır. Bilimlerin sınıflandırılmasında ortaya çıkan farklılıklar iki temel nedene dayanmaktadır. Birincisi, bilime farklı bakış ve anlayışların (ör. empirist, rasyonalist) olmasıdır. İkincisi, bilimsel gelişmelerin sürekliliğidir. Her dönemde, erişilen bilimsel seviye, o dönemde yapılan sınıflandırmayı da belirlemiştir.

Eski Çağ Yunan filozoflarından Aristo'nun, felsefeyi temel alarak yaptığı sınıflandırması üç ana gruba dayanmaktadır: 1. Teorik bilimler (matematik, fizik ve ilk felsefe / metafizik). 2. Pratik bilimler (eylemlerimizi yönetmesi gereken kuralları belirleyen etkinlikler). 3. Poetik [(şiir), hitabet sanatı (retorik), diyalektik)].

Aristo’daki üçlü ayrım Stoacılar tarafından da benimsenmiş; 1) Fizik, 2) Etik,3) Mantık olarak sınıflandırma yapılmıştır.

Orta Çağ Avrupa’sında bilimler iki grupta sınıflandırılmıştır: 1) Gramer, retorik, diyalektik, 2) Aritmetik, geometri,müzik, astronomi.

Sınıflandırmada göz önüne alınacak pek çok şey olabilir. Öncelikle anlaşılır ve açık olması, bilimle bilim olmayan etkinliklerin birbirine karıştırılmaması, adlandırılmada uygun kavramların seçilmesi (örneğin insan bilimleri, pozitif bilimler gibi farklı bilimleri karşıt-olumsuz adlandırmaya yönelten ifadelerdir) gerekir.

Aşağıda, tüm bilimlerin müştereken ilişki içinde olduğu ve verilerinden kaçınılmaz olarak yararlanıldığı bilimler; merkezî bilimler, toplumsala ilişkin olanlar sosyal bilimler ve somut doğayı konu edinenler de doğa bilimleri olarak üç ana grupta toplanabilir.

I. Merkezî Bilimler 1. Mantık 2. Matematik 3. Felsefe 4. Tarih 5. Coğrafya 6. Psikoloji II. Sosyal Bilimler 1. Sosyoloji 2. Siyaset 3. Ekonomi III. Doğa Bilimleri 1. Biyoloji 2. Fizik 3. Kimya

SORULAR 1-) Bilim nedir 2-) Çağdaş bilimin 4 önemli niteliği? 3-) Bilim sınıflandırılırken göz önüne alınacak şeyler?

CEVAPLAR - Bilim, evrenin veya olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneye dayanan yöntemler ve gerçeklikten yararlanarak sonuç çıkarmaya çalışan bilgi edinme ve yöntemli araştırma sürecine denir. - Çeşitlilik, süreklilik, yenilik, ayıklanma - Anlaşılır ve açık olması, bilim ile bilim olmayan etkinliklerin ayrıştırılması, adlandırmada uygun kavramların seçilmesi.

KAYNAKÇA gora/bilim/bilimnedir.html gora/bilim/bilimnedir.html