Bölüm 1 B ÖLÜM 1 İ SG K AVRAM VE K URALLARININ G ELİŞİMİ Doç. Dr. Mehmet ERTAŞ Fen Fakültesi, Fizik Bölümü B Sınıfı İSG Uzmanı 1

2 İSG ile ilgili ilk çalışmalar eski ROMA’da gözlenmiştir. Çalışanların sağlığı ve yapılan iş arasındaki ilişki tarihte ilk kez HEREDOT tarafından ortaya konmuştur. İş güvenliği ile ilgili ilk yazılı metin HAMBURABİ KANUNUDUR. Zehirleri bitkisel, hayvansal ve mineral kaynaklı olmak üzere üçe ayıran bilim insanı DİOSCORİDES’tir. PLINI, çalışma ortamındaki tehlikeli tozlara karşı çalışanların korunması amacıyla başlarına torba geçirmelerini önermiştir HIPOKRATES ilk kez kurşunun zararlı etkileri üzerinde durmuş. Alman hekim PARACELCUS ilk iş hekimliği kitabı olan “De Morbis Metallicis” adlı eserini yazmıştır. “ Her şey zehir olabilir, bu sadece doz meselesidir cümlesinin sahibidir ”.

3 Bernardino Ramazzini: 16.ve 17. yüzyıllarda yaşamış İtalyan bilim adamı, dünyada modern anlamda İSG biliminin başlangıcı olarak kabul edilir. "Hastamıza ne iş yaptığını sormak zorundayız" diyen ve işçi sağlığının babası olarak kabul edilen hekimdir yılında “De Morbis Artificum Diatriba” isimli meslek hastalıkları kitabını yayınlamıştır. Bernardino Ramazzini Çalışma ortamından kaynaklanan olumsuz koşulların düzeltilmesi ile iş veriminin artacağını ileri sürmüştür. Bugün Ergonomi olarak tanımlanan iş-işçi uyumunun sağlık ve iş verimi üzerinde etkili olduğu düşüncesini açıklayan ilk kişidir.

4 İSG ile ilgili ilk yasal düzenlemeler İngiltere'de gerçekleşmiştir yılında İSG ile ilgili olarak çıkartılan ilk yasa "Çırakların Sağlığı ve Morali" adli yasadır. Bu yasa çocuklar, gençler ve kadınlar gibi korunma gereksinimi içinde bulunan çevrelere yöneliktir. İSG ile ilgili olarak çıkartılan ilk yasa çalışma saatini günde 12 saat olarak sınırlamış, işyerlerinin havalandırılmasını öngörmüştür. İngiltere'de 1833 yılında Fabrikalar Yasası çıkarılmıştır. Bu yasa ile;  İşyerlerinin denetimi için müfettiş atanması,  9 yaşın altındaki çocukların işe alınmaması  18 yaşından küçüklerin ise 12 saatten fazla çalıştırılmamaları zorunluluğunu getirmiştir.

tarihli “Dilaverpaşa Nizamnamesi, Ereğli Kömür Havzasında çalışan kömür işçilerinin sosyal ve ekonomik durumunu düzeltmek ve kömür üretimini arttırmak amacı ile çıkarılmıştır. Nizamnameye göre kömür işverenleri, işçilere Yatacak yer temin etmek zorundaydı Çalışma süresi 10 saat olarak belirlenmiştir. Nöbetleşe çalışma esası kabul edilmiş, Toplu işten çıkarmalarda, işletmenin faaliyetine son verilmesini önceden haber verme zorunluluğu konmuştur. Nizamname, iş kazalarını önlemek için gerekli iş güvenliği tedbirlerini belirtmişti.

6 Diğer Önemli Tarihler ILO ( International Labour Organization ) kuruldu Borçlar Kanunu Belediyeler Kanunu Türkiye’nin ILO ya katıldığı tarih İlk İş Yasası ( 3008 sayılı kanun ) WHO ( World Health Organization ) kuruldu İşçi İşveren sendikaları kuruldu Türkiye’nin WHO’ya katıldığı tarih

Yıllık ücretli izin kanunu Sosyal sigortalar kurumu kuruldu Bağ Kur kuruldu İş Kanunu ( 1475 sayılı kanun ) İş Teftiş Kurulu kuruldu İş Kanunu ( 4857 sayılı kanun ) sayılı İş Kanunu