İYONİZE RADYASYON VE İSGB ÇALIŞMALARI DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ HASTANESİ  İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ 2016 Tuğba Demirel

SUNUM PLANI İSGB tanıtımı ve işleyişi Risk değerlendirme süreci Radyasyon ile ilgili yapılan çalışmalar -Radyasyonla karşılaşan çalışanlar -Radyasyonla ilgili kurul ve organizasyonlar 4. Radyasyonla ilgili mevcut durum 5. Sorunlar ve öneriler

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DEÜH İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi (DEÜH) kapsamında çalışan herkesin, sağlık ve güvenliğinin korunması, geliştirilmesi ve çalışma yaşamından kaynaklanan sağlık sorunlarının izlenmesi, önlenmesi ve çözüm üretilmesi amacıyla, Başhekimliğe bağlı olarak 2012 yılında kurulmuş bir birimdir. DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ Çalışma Ekibi Prof. Dr. Yücel Demiral (İş Sağlığı Öğr.Üyesi) Prof.Dr. Alp Ergör (İş Sağlığı Öğr.Üyesi) Dr. Özay Işık (İşyeri Hekimi) Dr. Bamsı Tür (İşyeri Hekimi) Yüks. Müh. Tuğba Demirel (İş Güvenliği Uzmanı) Hemş. Dr. Sabriye Özcan (İşyeri Hemşiresi) Sekr. Özlem Yazıcıoğlu Sorumlu Başhekim Yardımcısı: Prof. Dr. Kazım Tuğyan

Web: calisansagligi.deu.edu.tr DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ WEB SAYFASI

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ İSGB İŞLEVLERİ İzlem Çalışma ortamı Birey Muayeneler Tetkikler (Kan, PA Akc.grafisi, PPD, SFT, Odyolojik…) Bağışıklama Risk değerlendirme çalışmaları Komitelerle eşgüdüm (İSGK, RGK, BGK, ÇGK, EKK…) İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

İSGB İş Akış Şeması DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ ÖLÇÜM VE İZLEM DEĞERLENDİRME Çalışma Alanı Risk Değerlendirme Birimle Görüşme Çalışanların İzlemi Ortam Sağlık Öykü ve Anketler Fizik Bakı Biyolojik İzlem PA Akciğer Filmi Işınım EMA Hava Kültürü ... Çalışma Alan Risk Değerlendime Formu İSGB VERİ TABANI Birim ile Paylaşım Çalışma Ortam Risk Analizi ve Bulguların Değerlendirilmesi Son Değerlendime ve Raporlama DURUM SAPTAMA Ön Rapor Oluşturulması EYLEM PLANLARININ UYGULANMASI VE İZLENMESİ Mühendislik, Yönetsel, Bireysel Eylem Planların Yakın, Orta, Uzak Erimde Gerçekleştirilmesi İSGB İş Akış Şeması DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

ÇALIŞMA ORTAMI RİSK DEĞERLENDİRME DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

Rİsk değerlendİrme sürecİnde; Çalışma alanlarını öncelikle benzer riskler yönünden alt birimlere ayırmaktayız. Buradaki amacımız bu birimlerde hangi risklerin görüldüğünü tanımlamaktır. DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

RADYOLOJİ AD RİSK HARİTASI DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

RAPORLAMA SONUÇLAR, ÖNERİLER İyonize radyasyon ve bunun dışındaki ortam ölçümleri (EMA, hava kalitesi, gürültü, ergonomi…) Atık sistemi yönetimi Çalışan eğitimleri Kişisel koruyucu ekipmanların kullanımı İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eğitimler Klinik bulguların doğrulanması (konsültasyonlar ve karşılaştırmalar) Sağlığı geliştirme çalışmaları planlanması... Kronik hastalıkları olan/gebe/emziren çalışanlarla ilgili akım şeması ve ortam izlemi DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ Veri Toplama Çalışan tüm personelin, muayene süreçlerini kayıt altına almak için Çalışan Sağlığı Veri Tabanı ve Probel HBYS sistemi kullanılmıştır. Veri tabanımız Sağlık Bakanlığı’nın kullandığı yöntem ve formlara uygun olarak yapılandırılmıştır. Çalışan Sağlığı Veri Tabanı iki kısımdan oluşmaktadır: “Çalışan Bilgileri ve İzlem Bilgileri” Çalışma ortamındaki risklerin izlemi için ise “Risk Değerlendirme Formu” kullanılmıştır. DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

SAĞLIK BAKANLIĞI RADYASYON ÇALIŞANI SAĞLIK RAPORU DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ İSGB VERİ TABANI Genel Bilgiler Aşı Durumu’na İlişkin Bilgiler Bölümü Fizik Muayene’ye İlişkin Bilgiler Bölümü Laboratuar’a İlişkin Bilgiler Bölümü Radyasyon Maruziyeti’ne İlişkin Bilgiler Bölümü DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ Sağlık Çalışanlarının Sağlığı Çalıştayı 2012

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ İSGB VERİ TABANI DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ Veri Tabanımızın İyonize Radyasyon Maruziyeti İzlemine İlişkin Bilgiler Bölümü DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ RADYASYON GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAR DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ RADYASYONLA İLGİLİ KURUL VE ORGANİZASYONLAR: -Radyasyon Güvenlik Komitesi (RGK): 04.06.2014 tarihinde Radyasyon Güvenlik El kitabı (İyonizan Radyasyonla Çalışma Kılavuzu) revize edilerek yayınlandı. -RGK ÜYELERİ: (İlgili AD’ndan bir öğretim üyesi ve varsa radyasyondan korunma fizikçisi/görevlisi) İlgili Başhekim Yardımcısı İlgili Hast. Müdürü Radyoloji AD Nükleer Tıp AD Radyasyon Onkolojisi AD İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi İşyeri Hekimi Halk Sağlığı AD İş Sağlığı Kardiyoloji AD Merkez Lab. Endokrin Lab. (RIA Lab.) Sağlık Bilimleri Enstitüsü Medikal Fizik AD Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH’DE İYONİZE RADYASYONLA KARŞILAŞAN BİRİMLER RADYASYON ONKOLOJİSİ AD NÜKLEER TIP AD RADYOLOJİ AD KORONER ANJİOGRAFİ ÜNİTESİ MERKEZİ ENDOSKOPİ ÜNİTESİ İÇİNDEKİ ERCP TAŞ KIRMA ÜNİTESİ (ESWL) MERKEZ LAB.İÇİNDEKİ RIA LAB TOPLAM ÇALIŞAN-301 DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DEÜH’DE İYONİZE RADYASYONLA SIK KARŞILAŞAN, ANCAK RADYASYON ÇALIŞANI SAYILMAYAN ÇALIŞANLAR Ameliyathane hemşire/personeli-45/37 Gündüz Hastanesi hemşire/personel-7/3 Ameliyathane anestezi teknikerleri-42 Anestezi doktorları-58 Ortopedi / Nöroşirürji / Üroloji /Kalp-Damar Cerrahisi/Çocuk Cerrahisi doktorları-16 TOPLAM ÇALIŞAN-208 DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DEÜH’DE İYONİZE RADYASYONLA KARŞILAŞAN ÇALIŞANLARIN TOPLAM ÇALIŞANLARA ORANI 301+208=509(dozimetre ile izlenen grup) HASTANE TOPLAM ÇALIŞAN SAYISI=2800 ORAN = % 18.2 DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

Bölümlere Göre Radyasyon Çalışanları DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

Çalışanların Görev Tanımlarına Göre Dağılımları DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ -Radyasyon fizikçileri (Nükleer Tıp AD, Radyasyon Onkolojisi AD, Radyoloji AD’da-ölçüm aletleri mevcut). Bu bölümlerde tam denetim, ortam ve çalışan izlemleri, kişisel dozimetreler mevcut. Fizikçilere göre sorun yok. Çalışanlar yasal sınırlar içinde doz alıyorlar. -Radyasyon teknikerleri (Radyoloji Anjiografi, Koroner Anjiografi ünitelerinde-ortam ölçüm aletleri mevcut değil) -Tekniker, biyolog, hemşire diğer birimlerde (ortam ölçüm aletleri mevcut değil) -Radyasyon fizikçileri ve teknikerleri dışında çalışanların radyasyon eğitimleri az. İSGB’den önce TLD dozimetreler vardı. Çalışanlarda dozimetrelere güven yoktu ve çoğu takmıyordu. Sonrasında OSL dozimetrelere geçildi. Artık sayısal veriler elde edilebiliyor. Tüm çalışanlarda farkındalık yaratıldı. Çalışanlara ve İSGB’e bildirim yapılıyor. Doktorlarda hala kullanım ile ilgili sıkıntı var. DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ -Yaşanan Sorunlar: -Başlangıçta İSGB profesyonellerinin Radyasyon Güvenliği Komitesi’ne katılımı konusunda direnç gösterilmesi -Radyasyon çalışanlarının izlemi konusunda eksiklikler -Gebe ve emziren personel çalışması ile ilgili iş akışlarında eksiklikler -Radyoaktif madde bulaşlı malzemelerinin, hasta çarşafları, kirli malzemelerin bekletilmesi, taşınması, bertaraf işlemlerinde personele eğitim verilmemesi, kişisel koruyucu temin edilmemesi -Radyoaktif madde almış olan hastanın servislerde yatışı sırasında hasta bakımını yapan personele bilgilendirme yapılmaması/eksik bilgi verilmesi, eğitim verilmemesi, kişisel koruyucu temin edilmemesi -Koroner Anjiografi Ünitesi’nde bir ünitede müdahale devam ederken bir doktorun sedye üzerinde mobil C-kollu cihaz ile işlem yapmak istemesi ve personelin itirazlarına rağmen bu işleme yalnız başına devam etmesi (İSGB müdahalesi sonucu) -Radyonüklid kanalizasyon sisteminde arıza olması durumlarında teknik hizmetler personellerinin yer altındaki atık birimine indirilmek istenmesi, eğitim verilmemesi, kişisel koruyucu temin edilmemesi DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ -Yaşanan Sorunlar: -Ameliyathane skopi kullanımı sırasında yaşanan sorunlar, yetkin olmayan personele çekim yaptırılması, eğitim eksikleri -Bazı personelin, özellikle doktorların iyonize radyasyonla yapılan çalışmalara özen göstermemesi, kişisel koruyucu kullanmaması -Radyasyon çalışanı sayılmamasına rağmen iyonize radyasyon ile sık karşılaşan personelin izleme alınmaması, dozimetre verilmemesi -Radyasyon Güvenliği Komitesi çalışmalarının sık sık başhekim/yardımcılarının değişmesi sonucu kesintiye uğraması DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ -Bu konuda yapılan iyileştirmeler; -Bu sorunlar ile ilgili olarak İSGB profesyonelleri öncelikle radyasyon fizikçilerinden eğitimler aldı. Hastanedeki izlemler ve sorunlu alanlar belirlendi. Radyasyonlu alanlarda çalışan tüm personelin izlemleri yapıldı. Çalışanlar ile birlikte ortam izlemleri ve risk değerlendirmeleri yapılarak sonuçlar Radyasyon Güvenliği Komitesi ve birimlerde sunumlar yapılarak çalışanlarla paylaşıldı. -İSGB profesyonellerinin özverili ve iyi niyetli çalışmaları sonuç verdi. Artık sorunlar birlikte çözülmeye çalışılıyor. DEÜH İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ

TEŞEKKÜRLER

Radyasyon Korunma Sorumlusu KURUMLARDA RADYASYONDAN KORUMA SORUMLULARI KİMDİR? Radyasyon Korunma Sorumlusu Radyasyonlu alanlardan radyasyon güvenliğinden sorumlu sağlık fizikçileri bulunmakta, bu kişiler radyasyon çalışanlarının tüm güvenlik malzemelerinin ve ortamlarının uygun olmasını sağlamak ve çalışanların doz takiplerini yapmaktan sorumlu. Ama genel olarak bu alanların dışında bir sorumlu yok.

RADYASYON ÇALIŞANI OLMAYAN SAĞLIK ÇALIŞANI İÇİN YİNE AYNI YÖNETMELİĞE GÖRE : RADYASYON GÖREVLİSİ OLMAMAKLA BİRLİKTE, RADYASYON KAYNAĞI İLE YÜRÜTÜLEN FAALİYETLERDEN DOLAYI, YILLIK 1mSv ETKİN DOZA MARUZ KALMA İHTİMALİ, RADYASYON GÜVENLİĞİ KOMİTESİNCE BELİRLENEN PERSONELE TEDBİR OLARAK KİŞİSEL DOZİMETRE KULLANDIRILIR.

RADYASYON DOZUNUN ÖLÇÜMÜ DOZİMETRE: x-RAY IŞINLARININ ÇEVREDEKİ CANLILAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİ TESPİT ETMEYE YARAYAN BİR DÜZENEKTİR. ÇEŞİTLERİ: -TLD DOZİMETRE -OSL DOZİMETRE

Radyasyon ÇALIŞANLARI İÇİN İzİn verİlen radyasyon dozu -RADYASYON çalIşanInda ORTALAMA DOZ 20 MSV/YIL -toplumda 1 mSv/yIl - RADYASYON çalIşanInda maksİmum DOZ 5 YILLIK PERİYODTA BİR KERE 50 mSv/yIL -toplumda 5 mSv/yIl

Radyasyonun Zararlarından Nasıl Korunuruz ? Zaman Uzaklık Zırhlama Kişisel koruyucular .

Ç A L I Ş MESAFE BARİYER ZAMAN MÜMKÜN OLDUĞU KADAR AZ SÜRE MÜMKÜN OLDUĞU KADAR UZAKTAN BARİYER ARADA BİR ENGEL İLE Ç A L I Ş

Radyasyonun zararlarını azaltmak için Zaman: Işınlama zamanının azaltılması ile alınan radyasyon doz miktarı ve radyasyon nedeni ile hastalık riski minimum düzeyde tutulur. Uzaklık: Radyasyon kaynağından uzaklaşıldıkça şiddeti azalır. Radyasyonun şiddeti uzaklığın karesi ile ters orantılıdır. Zırhlama: X ve gama ışınları gibi giricilik özelliği fazla olan radyasyondan iyi bir şekilde korunmak için kurşun veya kalın betondan yapılmış engeller kullanılmalıdır.

Kişisel koruyucular KORUYUCU ÖNLÜKLER TİROİD KORUYUCULAR GONAT KORUYUCULAR GÖZLÜK

DOKU DUYARLILIKLARI: Fetus Kan hücreleri Lenf dokusu Üreme hücreleri ÇOK DUYARLI OLANLAR (RADYOSENSİTİF) Fetus Kan hücreleri Lenf dokusu Üreme hücreleri Kemik iliği CEVAP OLUŞTURABİLEN (RADYORESPONSİF) Sindirim sistemi epiteli Deri Akciğer Böbrek Karaciğer Göz lensi DİRENÇ GÖSTEREN (RADYOREZİSTİF) Santral sinir sistemi Kaslar Kemik ve kıkırdak Bağ dokusu

İyonize radyasyonun çalışan üzerindeki etkisi Hematolojik değişiklikler Yorgunluk, halsizlik Tiroid hastalıkları Katarakt Kanser oluşma riski Kromozom hasarı Cilt problemleri Gebelerde fetal anomali

RADYASYONDAN NASIL KORUNMALI . ÇEKİM PROTOKOLLERİ OLUŞTURULMALI . çalIŞANLAR ALINAN DOZ YÖNÜNDEN İZLENMELİ . ÇEKİM ODALARI AYRILMALI . BARİYER, KURŞUN PERDE, KİŞİSEL KORUYUCULAR YETERLİ MİKTARDA TEMİN EDİLMELİ

KİMLER KORUNMALI - ÖNCELİK RADYASYON İLE ÇALIŞANLAR - ÜREME ÇAĞINDAKİ KADIN ÇALIŞANLAR - İZLEM SIRASINDA BULGU SAPTANANLAR

SONUÇ Süre ne kadar azalırsa doz da o kadar azalır. Skopi (floroskopi) süresi minimumda tutulmalıdır. 1 m karedeki x ışın miktarı -Tüpün hemen yanında 16 birim -1 m uzakta 4 birim -2 m uzakta 2 birim

SONUÇ Her düzey iyonizan radyasyon zararlıdır. Hiçbir riskin olmadığı bir eşik değerin varlığını gösteren bilimsel bir veri yok. Pratikte yapılabilen en az dozun verilmesi gerekir.