Madde Bağımlılığı ve Tanısal Yaklaşım Dr.Burak Poyraz

Madde Narkotik Uyuşturucu Uyuşturucu madde İlaç

Madde Kullanım Bozukluğu On iki aylık süre içinde aşağıdakilerden en az ikisi ile kendini gösteren, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da işlevsellikte azalmaya yol açan, sorunlu bir madde kullanım örüntüsüdür.

MKB(3/11) 1.Çoğu kez istendiğinden daha büyük ölçüde ya da daha uzun süreli olarak madde alınır. 2.Madde kullanmayı bırakmak ya da denetim altında tutmak için sürekli bir istek ya da sonuç vermeyen çabalar vardır. 3.Madde elde etmek, madde kullanmak ya da yarattığı etkilerden kurtulmak için gerekli etkinliklere çok zaman ayrılır. 4.Madde kullanmaya içinin gitmesi ya da madde kullanmak için çok büyük bir istek duyma ya da kendini zorlanmış hissetme.

MKB(3/11) 5.İşte, okulda ya da evdeki konumunun gereği olan başlıca yükümlülüklerini yerine getirememe ile sonuçlanan, yineleyici madde kullanımı. 6.Maddenin etkilerinin neden olduğu ya da alevlendirdiği, sürekli ya da yineleyici toplumsal ya da kişiler arası sorunlar olmasına karşın madde kullanımını sürdürme 7.Madde kullanımından ötürü birtakım toplumsal, işle ilgili etkinliklerin ya da eğlenme-dinlenme etkinliklerinin bırakılması ya da azaltılması. 8.Yineleyici bir biçimde tehlikeli olabilecek durumlarda madde kullanma.

MKB(3/11) 9.Büyük bir olasılıkla maddenin neden olduğu ya da alevlendiridiği, sürekli ya da yineleyici bedensel ve ruhsal bir sorunu olduğu bilgisine karşın madde kullanımı sürdürülür. 10.Aşağıdakilerden biri ile tanımlanmış üzere dayanıklılık(tölerans) gelişmiş olması İstenilen etkiyi sağlamak ya da zehirlenme için belirgin olarak artan ölçülerde madde kullanma gereksinimi Aynı ölçüde madde kullanımının sürdürülmesine karşın belirgin olarak daha az etki sağlanması. 11. Aşağıdakilerden biri ile tanımlanmış üzere yoksunluk gelişmiş olması Maddeye özgü yoksunluk sendromu Yoksunluk belirtilerinden kurtulmak ya da kaçınmak için madde (ya da yakın ilişkili başka bir madde) alınır.

Bağımlılık Fizyolojik, davranışsal ve bilişsel belirtiler kümesi olup bir kişinin daha önceden önemli olan davranışları yerine madde ya da bir seri maddeyi kullanmaya öncelik vermesidir.

Bağımlılık Tanı Ölçütleri: Son bir yıl içerisinde aşağıdakilerden üç ya da daha fazlasının birarada görülmüş olması Maddeye karşı aşırı zorlantı hissi Başlamak, sonlandırma veya herhangi bir düzeyde madde kullanma davranışını kontrol etmede zorluk çekme Yoksunluk gelişmiş olması Tölerans gelişmiş olması Başka ilgi ve zevk alanlarının giderek azalması, maddeyi elde etme çabaları, kullanma ve etkilerden arınmaya daha fazla zaman ayırma Sağlık üzerine olumsuz etkilerine yönelik aşikar kanıtlar olmasına, kişinin bunları bilmesi veya bilebilecek düzeyde olmasına karşın madde kullanımın sürdürülmesi

Çocuk ve Ergenlerde Madde Kullanımı İçin Risk Faktörleri Davranım Bozukluğu Dürtüsellik Saldırganlık Kuralsızlık Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Alkol Bağımlılarında %35-71 Madde Kullananlarda %20

Akran Etkileri Madde kullanımının onaylanması Maddeye ulaşım kolaylığı Kendilik Saygısı Görünüşü ve kişisel becerileri konusundaki şüpheler Beklentiler Sosyal ve fiziksel hazzın artması, cinsel performansın ve isteğin artması, gerilim ve stresin azalması, olumsuz duygularla baş edebilme becerilerinin artması

Okul Başarısı Okul başarısı düşük olan,okuldan kaçan,uzaklaştırılan ya da tastikname alan Psikiyatrik Bozukluklar Madde kullanım bozukluğu olan gençlerin %76’sında komorbid psikiyatrik bozukluk Psikiyatrik sorunları giderme çabası (depresyon,istismar,anksiyete bozuklukları)

Genetik Ebeveyn-Çocuk İlişkisi Madde kullanan ebeveyn Aile içi sorunlar Merak

Klinik Bulgular-1 Bilinç değişiklikleri Konuşma bozukluğu Bellek bozukluğu İstem dışı hareketler Ötimik-öforik Anksiyete Halüsinasyonlar Hezeyanlar Paranoid düşünceler Panik

Klinik Bulgular-2 Çift görme, ışığa karşı duyarlılık Dokunma ve sese karşı aşırı duyarlılık Kas krampları Diskineziler Distoniler Tremor Nistagmus Epileptik nöbetler

Otonomik Sistem Bulguları Taşikardi/Bradikardi Hipertermi/Hipotermi Takipne/Bradipne Hipo/Hiperventilasyon Hipertansiyon/Hipotansiyon Midriyazis/Myozis Bulantı Kusma

MADDEİDRARSAÇKAN Alkol6-24 saatbelirlenemez1-12saat Amfetaminler1-4 gün90 güne kadar-- Barbitüratlar2-12 günbilinmiyor--- Benzodiazepinler1-42 günbilinmiyor12 saat-2 gün Esrar (Tek doz)24-72 saat90 güne kadar2-3 gün Esrar (Kronik kullanım)12 haftaya kadar90 güne kadar2 hafta Kokain4-5 gün90 güne kadar--- Kodein /Morfin2-4 gün90 güne kadar--- Eroin8 saat90 güne kadar--- Metamfetamin3-5 gün90 güne kadar1-3 gün Fensiklidin3-7 gün90 güne kadar1-3 gün Maddelerin Belirlenebilme Süreleri

Örneklerin Toplanması İdeal biyolojik örnekler tedavi almadan önceki biyolojik örnekleri olmalıdır. Eğer mümkün değilse, bütün tedavi yazılmalıdır. Biyolojik örnek olarak idrar örneği tercih edilir, karşılaştırma için kan örneği de alınmalıdır. Örnekler alındıktan sonra uygun saklama koşullarında saklanarak toksikoloji laboratuvarına en kısa zamanda ulaştırılır.

İDRAR Minimum idrar örneği 50 ml olmalı steril kap içine toplanmalıdır. Herhangi bir koruyucu eklenmeden 2-8 °C’ de saklanmalıdır. Eğer analiz 24 saat içinde yapılmayacaksa örnek dondurulmalıdır. (–18 °C).

KAN En az iki adet 5 ml kan örneği NaF ve Potasyum oksalatlı tüpe alınır(önerilen konsantrasyonu NaF 2.5 g/l ve potasyum oksalat 2 g/l)

SAÇ Saç analizi için saçlar başın vertex posterior kısmından 60 ile 100 saç (yaklaşık 25 mg) kökü ile birlikte alınmalı ve uygun bir kap içinde oda sıcaklığında saklanmalıdır.

Ülkemizde sıklıkla Bonzai/Jamaika olarak adlandırılan, yurtdışında ise K2/Spice olarak isimlendirilen maddeler sentetik kannabinoidlerdir. Yapısal olarak esrardaki aktif bileşen THC(tetrahidrokanabinol)’ye benzeyen deneysel bileşenlerdir

Neden Bonzai? Kimyasal olarak farklı olduklarından madde tarama testlerinde çıkmazlar bu nedenle düzenli idrar takibi gerektiren durumlarda (ehliyet, adli tıp, denetimli serbestlik) caziptir. Daha yoğun etki, kolay ulaşma ve standart testlerde saptanamaması onları ideal madde yapar

ABD’deki Zehir Kontrol Merkezi SK intoksikasyonu ile başvuranlarda ajitasyon, konfüzyon, halusinasyonlar, hipertansiyon, miyokardiyal iskemi, kalp krizi görülebildiğini bildirmiştir. Acil servis hekimlerinin, ilk kez JTK nöbet geçiren genç erkek hastalarda SK kötüye kullanımının ayırıcı tanıda düşünmeleri gerektiği belirtilmiştir

Pediactrics dergisinin 2011 sayısında sentetik marihuana kullanımı sonrası hastaneye kaldırılan üç ergenin hikayesi yayınlanmıştır. Hastalarda görülen semptomlar, değişen seviyelerde katatoni, kalp çarpıntısı, heyecan, aşırı anksiyete, baş dönmesi, bağ ağrısı, aşırı terleme, konuşmanın yavaşlaması, ve bilinç bulanıklığıdır. Hastalardan iki tanesi 3-4 saat sonrasında normal haline dönmüş fakat bir tanesi taburcu edilmeden önce tam bir gününü hastanede geçirmiştir.

CAZİP FARKLI İSİMLER Eroin: mal, beyaz, toz, beyaz kelebek, kağıt üstü, h (eyç), junk, haşhaş, staff, charlie, kireç, kar, cevher, kız, beyaz peynir, ilaç, something. Esrar: Derman, ot, plaka, mühür, sarıkız, anten, sarma, paspal, gıya, gogo, gonca, kuru, cigara, cigaralık, marijuana, deli gonca, ahna, henry, patates, keçi, yeşil, kendir, elek altı, siyah, saddam, kenevir, jelatin, mal, sarı, çiçek, sündüz, cam macunu, kına, kuriş, gubar, nane, Kokain: Kok, koko jamboo, kola, pırlanta, otoban, beyaz ten, pudra, toz şeker. HAP: Leblebi, roş, papik, roş ikilik, sarı bomba, roş onluk, aspirin. ECSTASY: Ex, E, beyaz kumrular, soda, uçuş, kanat.

Teşekkür ederim