Yasal Mevzuatla Belirlenmiş Sınır Değerlere Dayalı Çevre Yönetimi Anlayışı (Command and Control) 13 Nisan 2016 Ortolano 1996, 8.Bölüm pp

Çevre Kirliliğinin Kontrolünde Kullanılan Yaygın Uygulamalar Alıcı Ortam Standartları Deşarj/Emisyon Standartları (Alıcı ortam standartlarına dayalı) Teknoloji ile birlikte değişen-gelişen Standartlar (yeni teknolojilerle birlikte getirilen standartlar) BPT (Best Practicable Control Technology) Performans Standartları (cost effective) Teknolojiyi zorlayan Deşarj Standartları IPPC Standartları Diğer Standartlar Bazı ürünleri yasaklama Üretilen her türlü tehlikeli zararlı madde hakkında halkın bilgilendirilmesi zorunluluğu

HAVA KALİTESİ DEĞERLENDİRME VE YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ (6 Haziran 2008, sayılı RG) LİMİT DEĞERLER, HEDEF DEĞERLER, UZUN VADELİ HEDEFLER, DEĞERLENDİRME EŞİKLERİ, BİLGİLENDİRME VE UYARI EŞİKLERİ KirleticiOrtalama süre Limit değerTolerans payıÜst değerlendirme eşiğiAlt değerlendirme eşiği Limit değere ulaşılacak tarihUyarı eşiği SO 2 saatlik -insan sağlığının korunması için- 350 µg/m 3 (bir yılda 24 defadan fazla aşılmaz) tarihinde 150 µg/m 3 (limit değerin %43’ ü) ve tarihine kadar tolerans payı sıfırlanacak şekilde her 12 ayda bir eşit miktarda yıllık olarak azaltılır 1.Ocak µg/m 3 (hava kalitesinin temsili bölgelerinde bütün bir “bölge” veya “alt bölgede” veya en azından 100 km 2 ’de- hangisi küçük ise- üç ardışık saatte ölçülür) 24 saatlik -insan sağlığının korunması için- 125 µg/m 3 (bir yılda 3 defadan fazla aşılmaz) tarihinde 125 µg/m 3 (%100) ve tarihine kadar tolerans payı sıfırlanacak şekilde her 12 ayda bir eşit miktarda yıllık olarak azaltılır 24-saatlik limit değerin %60’ ı (75 µg/m 3 bir yılda 3 defadan fazla aşılmaz) 24-saatlik limit değerin %40 ‘ı (50 µg/m3 bir yılda 3 defadan fazla aşılmaz) 1.Ocak 2019 yıllık ve kış dönemi (1 Ekim den 31 Marta kadar) - ekosistemin koruması- 20 µg/m 3 Kış dönemi limit değerinin %60’ı (12 µg/m 3 ) Kış dönemi limit değerinin %40’ı (8 µg/m3) 1.Ocak 2014

KirleticiOrtalama süre Limit değerTolerans payıÜst değerlendirme eşiği Alt değerlendirme eşiği Limit değere ulaşılacak tarih Uyarı eşiği NO 2 saatlik -insan sağlığının korunması için- 200 µg/m3 (bir yılda 18 defadan fazla aşılmaz) tarihinde 100 µg/m³ (% 50) ve tarihine kadar tolerans payı sıfırlanacak şekilde her 12 ayda bir eşit miktarda yıllık olarak azaltılır limit değerin %70’i (140 µg/m 3 bir yılda 18 defadan fazla aşılmaz) limit değerin %50’si (100 µg/m 3 bir yılda 18 defadan fazla aşılmaz) 1.Ocak µg/m 3 (hava kalitesinin temsili bölgelerinde bütün bir “bölge” veya “alt bölge” de veya en azından 100 km 2 ’de- hangisi küçük ise- üç ardışık saatte ölçülür) yıllık -insan sağlığının korunması için- 40µg/m tarihinde 20 µg/m³ (% 50) ve tarihine kadar tolerans payı sıfırlanacak şekilde her 12 ayda bir eşit miktarda yıllık olarak azaltılır limit değerin %80’i (32 µg/m 3 ) limit değerin %65’i (26 µg/m 3 ) 1.Ocak 2024 NO X yıllık – vejetasyonun korunması için- 30 µg/m 3 - limit değerin %80’i (24 µg/m3) limit değerin %65’i (19,5 µg/m 3 ) 1.Ocak 2014 HAVA KALİTESİ DEĞERLENDİRME VE YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ (6 Haziran 2008, sayılı RG) LİMİT DEĞERLER, HEDEF DEĞERLER, UZUN VADELİ HEDEFLER, DEĞERLENDİRME EŞİKLERİ, BİLGİLENDİRME VE UYARI EŞİKLERİ

KirleticiOrtalama süre Limit değerTolerans payıÜst değerlendirme eşiği Alt değerlendirme eşiği Limit değere ulaşılacak tarih PM(10) 24 saatlik -insan sağlığının korunması için- 50 µg/m 3 (bir yılda 35 defadan fazla aşılmaz) tarihinde 50 µg/m³ (% 100) ve tarihine kadar tolerans payı sıfırlanacak şekilde her 12 ayda bir eşit miktarda yıllık olarak azaltılır 30 µg/m 3 (bir yılda 7 defadan fazla aşılmaz) 20 µg/m 3 (bir yılda 7 defadan fazla aşılmaz) 1 Ocak 2019 yıllık -insan sağlığının korunması için- 40.µg/m tarihinde 20 µg/m³ (% 50) ve tarihine kadar tolerans payı sıfırlanacak şekilde her 12 ayda bir eşit miktarda yıllık olarak azaltılır 14 µg/m 3 10 µg/m 3 1 Ocak 2019 HAVA KALİTESİ DEĞERLENDİRME VE YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ (6 Haziran 2008, sayılı RG) LİMİT DEĞERLER, HEDEF DEĞERLER, UZUN VADELİ HEDEFLER, DEĞERLENDİRME EŞİKLERİ, BİLGİLENDİRME VE UYARI EŞİKLERİ

Kirletici Ortalama süre Limit değerTolerans payıÜst değerlendirme eşiği Alt değerlendirme eşiği Limit değere ulaşılacak tarih Kurşun yıllık -insan sağlığının korunması için- 0,5µg/m3 Sınayi faaliyetlerden uzun yıllar boyunca kontamine olmuş sanayi kaynakların yakınlarında 1 µg/m³ (bakınız madde 12 (4)) tarihinde 0.5 µg/m³ (% 100) ve tarihine kadar veya madde 12 (4) ‘e göre belirlenen “alt bölge”ler ve “bölge”lerde 1 Ocak yıla kadar tolerans payı sıfırlanacak şekilde her 12 ayda bir eşit miktarda yıllık olarak azaltılır limit değerin %70’i (0,35 µg/m3) limit değerin %50’si (0,25 µg/m3) 1 Ocak 2019 veya madde 12 (4) ‘e göre belirlenen “bölge“ ve “alt bölge”lerde 1 Ocak yıl. Böyle durumlarda limit değer 1 Ocak 2019 dan itibaren 1,0 µg/m³ olur. Benzenyıllık -insan sağlığının korunması için- 5 µg/m tarihinde 5 µg/m³ (% 100) ve tarihinden tarihine kadar tolerans payı sıfırlanacak şekilde her 12 ayda bir eşit miktarda yıllık olarak azaltılır limit değerin %70’i (3, 5 µg/m 3 ) limit değerin %40’ı (2 µg/m 3 ) 1 Ocak 2021 zaman-sınırlı uzatmaya mutabık kalınan “bölge” ve “alt bölge”ler hariç (bakınız madde 12 (3)) Karbon monoksit maksimum günlük 8 saatlik ortalama -insan sağlığının korunması için- 10 mg/m tarihinde 6 mg/m³ (% 60) ve tarihine kadar tolerans payı sıfırlanacak şekilde her 12 ayda bir eşit miktarda yıllık olarak azaltılır limit değerin %70’i (7 mg/m 3 ) limit değerin %50’si (5 mg/m 3 ) 1 Ocak 2017 HAVA KALİTESİ DEĞERLENDİRME VE YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ (6 Haziran 2008, sayılı RG) LİMİT DEĞERLER, HEDEF DEĞERLER, UZUN VADELİ HEDEFLER, DEĞERLENDİRME EŞİKLERİ, BİLGİLENDİRME VE UYARI EŞİKLERİ

ABD Ulusal Hava Kalitesi Standartları KirleticiHalk sağlığını korumaya yönelik sınır değerler CO10 mg/m 3 ( 8 saat) 40 mg/m 3 (1 saat) Pb 1,5  g/m 3 (3 aylık) NO  g/m 3 (yıllık) O3O3 235  g/m 3 (1 saat) PM  g/m 3 (yıllık) 150  g/m 3 (24 saat) SO 2 80  g/m 3 (yıllık) 365  g/m 3 (24 saat)

Metal İşlem Sanayi Deşarj Standartları Kirletici 24 saatlik maksimum (mg/L) Aylık maksimum (mg/L) Kadmiyum0,690,26 Krom2,771,71 Bakır3,382,07 Kurşun0,690,43 Nikel3,982,38 Gümüş0,430,24 Çinko2,611,48 Siyanür1,200,65

Tablo 15.2: Sektör: Metal Sanayii (Genelde Metal Hazırlama ve İşleme) PARAMETREBİRİMKOMPOZİT NUMUNE 2 SAATLİK KOMPOZİT NUMUNE 24 SAATLİK KİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (KOİ) (mg/L) ASKIDA KATI MADDE (AKM)(mg/L)12050 YAĞ VE GRES(mg/L)2010 AMONYUM AZOTU (NH 4 -N)(mg/L)100- NİTRİT AZOTU (NO 2 -N)(mg/L)105 AKTİF KLOR(mg/L)0.5- SÜLFÜR (S‾ 2 )(mg/L)2- TOPLAM KROM * (mg/L)21 KROM (Cr +6 ) * (mg/L)0.5 KURŞUN (Pb) * (mg/L)21 TOPLAM SİYANÜR (CNˉ) * (mg/L) CİVA (Hg) * (mg/L) KADMİYUM (Cd) * (mg/L) ALÜMİNYUM (Al) * (mg/L)32 DEMİR (Fe) * (mg/L)3- FLORÜR (Fˉ) * (mg/L)5030 BAKIR (Cu) * (mg/L)31 NİKEL (Ni) * (mg/L)32 ÇİNKO (Zn) * (mg/L)53 GÜMÜŞ (Ag) * (mg/L)0.1- BALIK BİYODENEYİ (ZSF)-10- pH-6-9 (*) Bu parametrelerden hangilerinin atıksuda bulunması bekleniyorsa, onların analizleri yapılmalıdır. Aksi taktirde bunlar dışındaki parametreler analizlenerek, tabloda varilen değerlere uygunlukları kontrol edilmelidir. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Yayımlandığı Resmi Gazete : Tarih 31 Aralık Cuma 2004 Sayı :25687

Alıcı Su Ortamına BOİ Yükü Deşarj Eden Üç Farklı Kuruluşun Değerlendirilmesi Örneği

Cost 3 =5000x Cost 2 =10000x Cost 1 =1000x Suya herhangi bir kirletici deşarjı olmadığı durumda DO (çözünmüş oksijen)=7 mg/L Müsaade edilebilir DO (çözünmüş oksijen) =6 mg/L (Her üç tesisin eşit arıtım yaptığı durum) Suda Çözünmüş Oksijen seviyesi kontrol noktası Evsel Atıksu Petrokimya Tesisi Atıksuyu

Problem:Nehre atık sularını deşarj eden üç tesisin durumunun değerlendirilmesi 1 ve 3 no’lu tesisler evsel atıksu deşarjı yapıyor. 2 no’lu tesis ise petrokimyasal üretim atıklarını deşarj ediyor. 1 ve 2 no’lu tesisler kontrol noktası olarak belirlenen çözünmüş oksijen seviyesinin kontrol edildiği noktadan uzak. 3 no’lu tesis ise kontrol noktasına oldukça yakın bir konumda bulunuyor. Her tesisin atıksu arıtım maliyeti arıtım seviyeleri ile orantılı.

Deşarj edilen yük büyüklüğüne göre arıtım yüzdeleri xixi 100-x i Ø*BOD discharge ΔDO≤1 mg/L

Kontrol noktasına olan mesafeye göre arıtım: ΔDO≤1 mg/L

Eşit arıtım yapılması durumu: xixi ΔDO≤1 mg/L

Kontrol noktasında sınır değeri sağlayacak, en düşük maliyetli ve en efektif arıtım yüzdeleri belirlenmeli!!!

Yaptırımlar Yönetime yapılan uyarılar Cezai yaptırımlar Tanınan belirli süre içinde kirliliğin azaltılması Tesisin faaliyetinin geçici süreyle durdurulması veya tesisin tamamen kapatılması Tesisin yerinin değiştirilmesi Disiplin cezası (maaş azaltımı, kademe indirme vb) Medya haberleri Halkın görüşleri Cezai yaptırımlar Tesise teknik ve finansal taktikler verilmesi Çalışan eğitimi Diğer Ekonomik Teşvikler Eğitim ve tanıtım Kirletici deşarj ücretleri Atık azaltımı için krediler

Ülkemizdeki Uygulamalar ÇEVRE DENETİMİ YÖNETMELİĞİ (21 Kasım 2008, Sayı : ) Amaç MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, çevrenin korunması için tesis veya faaliyetin çalışmaya başlamasından sona erdirilmesine kadar olan süreçte çevre denetiminin usul ve esaslarını; denetim yapacak personelin, çevre yönetim birimi/çevre görevlisinin, çevre hizmeti konusunda yetkilendirilmiş firmaların nitelikleri ile yükümlülüklerini düzenlemektir.

ÇEVRE DÜZENİ PLANLARINA DAİR YÖNETMELİK (11 Kasım 2008, Sayı : ) Amaç MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, ülkemizin sahip olduğu doğal, tarihi ve kültürel zenginliğin korunarak kalkınma planları ve varsa bölge planları temel alınarak, ekonomik kararlarla ekolojik kararların bir arada düşünülmesine imkan veren, genel arazi kullanım kararları ile bunlara ilişkin strateji ve politikaları oluşturmak ve çevre kirliliğini önlemek amacıyla nazım ve uygulama imar planlarına esas teşkil etmek üzere bölge ve havza bazında 1/ / ölçekteki çevre düzeni planlarının hazırlanmasına, hazırlattırılmasına, onaylanmasına, izlenmesine, denetlenmesine ve bu planlar üzerinde yapılacak değişikliklere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.