ENERJİ ve ÇEVRE
Bir toplumun gelişmişlik ölçülerinden önemli bir tanesi de harcadığı enerji miktarıdır. İnsanlık medeniyet tarihine bir göz atılırsa enerji türlerinin gelişerek artması ile medeniyetlerdeki bilim ve teknoloji de o ölçüde artmıştır.
İlk zamanlarda sadece temiz enerji kaynaklarından yararlanan insanlar, 18. Yüzyılda endüstri devrimi ile beraber suyun buhar gücünden, daha sonra petrol, kömür, doğal gaz ve yine suyun hidroelektrik enerjisi şeklinde suyun gücünden yararlanır hale gelmişlerdir.
Özellikle fosil yakıtlar denilen kömür ve petrolün depolanabilmesi ve istenildiği zaman ve yerlerde istenildiği miktarlarda kullanılabiliyor olması, bu enerji kaynaklarının aşırı biçimde kullanılmasına sebep olmuştur.
Enerji kaynaklarından istediği miktarlarda yararlanan insan, son 30 yıl içinde fosil yakıtların, insanın içinde yaşadığı atmosferin kimyasal bileşenini değiştirerek uzun vadede insan aleyhine olabilecek küresel ısınma, sera etkisi, iklim değişikliği ve ozon tabakasının incelmesi gibi küresel boyutta sorunlarla karşılaşabileceğini anlamıştır.
Bunun doğal sonucu olarak, fosil enerji yakıtlarının kullanımının azaltılması ve bunun yerine çevre ve atmosferi kirletmeyecek doğal enerji kaynaklarına yönelinmesi 1973 yılındaki dünya enerji bunalımından sonra önem kazanmaya başlamıştır.
İnsanlığın ortak malı olan atmosferin kirletilmemesi için temiz, çevre dostu ve tükenmeyen denilebilecek güneş, rüzgar, su, biokütle, dalga, gelgit, yer ısısı(jeotermal) ve son yıllarda da, önümüzdeki yüzyılın içinde tüm dünya enerji tüketiminin hemen hepsini karşılaması beklenen, hidrojen enerji kaynakları araştırma, geliştirme, uygulama ve teknolojik cihaz ile sistemlerin geliştirilmesi çalışmalarına ağırlık verilmiştir
Gelecek yüzyılda su ile beraber dünyada en fazla aranır varlık olarak insanlığın gündemini sürekli olarak işgal edecek olan temiz enerji kaynakları hakkındaki bilgilerin değişik bilimsel toplantı ve panellerde konuşulmasına ülkemizde son yıl içinde başlanmıştır.
FOSİL ENERJİ KAYNAKLARI ve ATMOSFER KİRLİLİĞİ Fosil enerji kaynaklarından kömür, petrol, doğal gaz, katran ve benzeri maddelerin salgıladıkları özellikle CO 2, CO, CH 4,SO 2, NO X gibi gazların etkisi ile atmosfer ve hava kirlenmesi söz konusudur.
Bu salgıların sürekli olması sonucunda da sera etkisi, küresel ısınma, iklim değişikliği gibi çeşitli isimler altında son yıllarda güncel olan çevre sorunları ortaya çıkmıştır.
Gerekli tedbirlerin alınmaması durumunda doğal çevremiz canlıların yaşaması için tehlikeli boyutlara ulaşabilecek kirlenmeye meydan verebilecektir.
Dünyadaki nüfus artışı, sanayileşme ve bilimsel faaliyetlerin gelişmesi ile paralel olarak gelişen teknolojiler sonucunda suya ve enerjiye olan talep gün geçtikçe artmaktadır.
Yeni kaynakların geliştirilememesi veya keşfedilememesi halinde mevcut imkanlar ile artan talebin karşılanması imkansız hale gelmektedir.
ENERJİ TALEBİ VE ÇEŞİTLİ ENERJİ KAYNAKLARININ KULLANILIR HALE GELMESİNDE ÖNEMLİ FAKTÖRLER:
Kullanıcı toplum veya ülkenin kendi sınırları içinde bulunan türde enerji kaynaklarının dışa bağımlı olmadan tüketilmesi Kaynağın kendisinin zaman içinde tükenmeye yüz tutması Kullanılan enerji kaynağının gelecekteki askeri veya ülke yararına kullanılması için el altında hazır olarak bulundurulması Çevreye olan kirletici tesirlerin fazla olması Fiyatlarda sürekli veya istikrarsız artışlar.
BUGÜNKÜ KULLANIM TARZI İLE DÜNYADA Petrol rezervlerinin 25 yıl Doğal gazın 70 yıl Kömürün 220 yıl Sonra tükeneceği tahmin edilmektedir.
TEMİZ ENERJİ KAYNAKLARI Temiz enerji kaynakları sadece çevrecileri değil, çok geniş tabanlı diğer meslek gruplarını da alakadar etmektedir.
Fosil ve nükleer enerji kaynakları günümüz endüstri çalışma ve gelişmeleri ile toplum yararına üretim birimleri için o kadar önemlidir ki, bunların yerine geçebilecek temiz enerji kaynaklarının araştırılması ve geliştirilmesi de, o derece de önem arz eder.
TEMİZ ENERJİ KAYNAKLARINI ARAŞTIRACAK MESLEK GRUPLARI AŞAĞIDAKİ KONULARDA ÇALIŞMALIDIRLAR
ÇEVRE BİLİMLERİ Bir taraftan fosil yakıtların atmosfer ve hidrosfer üzerine olan kirletme özellikleri, diğer taraftan da temiz enerji kaynaklarının bunlar üzerine etkilerinin neler olabileceğinin kıyaslamalı bir biçimde incelenerek açıklanması çevre bilimleri konuları arasına girer. Bunların canlılar üzerine etkilerinin araştırılması, sera etkisi, asit yağmurları ve suların kirlenmesi, iklim dinamiği ve bunun biosfere olan etkileri düşünülmelidir.
YER BİLİMLERİ Yenilenebilir enerji kaynaklarının fizik varlık ve boyutlarının neler olduğunun belirlenmesi, bunların kimyasal bileşimleri, atıkların hangi kalitelerde olduğunun incelenmesi, kaynakların nasıl meydana geldiklerinin araştırılması yer bilimlerinin konuları arasındadır. Yer bilimlerine hidroloji, jeoloji ve meteoroloji gibi disiplinler girer.
TEKNOLOJİ Yenilenebilir enerji kaynaklarının tasarım, üretim ve bakım birimlerinin planlanarak teknolojik çalışmaların yapılması gereklidir. Yenilenebilir enerji kaynaklarının fosil yakıtlarla ortaklaşa bir şekilde kullanılması ve dağıtımının yapılması için teknolojik gelişmelere gerek vardır. Enerji verimliliğinin araştırılması, makine, cihaz, vb. tüketici birimlerin kullanımları ilgili konular içerisindedir.
SOSYAL BİLİMLER Küçük ölçekteki sistemlerin daha büyük ölçektekilere göre durumlarının değerlendirilmesinde teknolojik, sosyal ve felsefi konularından yararlanılması gerekir. Ülkelerde belirli yörelerde toplanmış fosil yakıtlara karşılık, değişik yer, zaman ve miktarlarda beliren temiz enerji kaynaklarının, o ülkenin endüstrileşmesinde ve gelişmesinde oynayacağı rollerin iyi tespit edilmesi önemlidir.
PLANLAMA Enerji üretim birimlerinden barajlar, termik santral, iletim şebekesi, rüzgar türbinleri, canlı kütle yetiştirme alanlarıvb. Yapıların değişik yönlerden incelenmeleri sonucu gerekli kararlar verilmelidir. Bu birimlerin kurulmasında var olan kanuni ve sosyal yaptırımlara uymak gereklidir. Bir ülkenin gelecek yıllarda belirli aralıklarla, mesela 5 yıllık kalkınma planlarında enerji yönlendirme ve tasarımlarına yer verilmelidir.
POLİTİKA Hemen her ülkede enerji ile ilgili bir bakanlık bulunmaktadır. Bunlar konunun uzmanı bürokrat ve danışmanlar vasıtasıyla inceleyerek gerekli kanunların çıkarılmasını sağlar. Özellikle ülkemizde fosil ve yenilenebilir enerji kaynaklarının sanayi için yetersiz olmasından dolayı enerji politikalarının, doğal enerji kaynakları bakımından zengin komşu ülkelerle gerekli işbirliğinin politik ortamlarda sağlanması ile geleceğin enerji politika seçenekleri ortaya çıkmaktadır.
İŞLETME Ülkede bulunan veya dışarıdan ithal edilen enerjinin ülke yararına nasıl kullanılacağı, nerelere ne miktarlarda enerji ayrılacağı ve en iyi biçimde kaynakların dağıtılması için işletme senaryoları belirlenmelidir.
EĞİTİM Yukarıda sayılan değişik disiplinlerin enerji ile olan ilgilerinin kendi içlerinde değil, aralarında tartışılarak en iyi durumların ortaya çıkarılması ve gelişen enerji teknolojilerinin yakından takip edilmesi i çin zaman zaman meslek içi eğitim kursları veya sempozyum ve kongre gibi bilimsel toplantıların yapılarak buralarda araştırıcı, politikacı, işletmeci, mühendis, idareci ve teknisyen gibi konu ile ilgili kişilerin bir araya toplanması sağlanmalıdır.Yapılan tartışmalardan çıkacak ortak görüşlere bağlı kalarak ülke enerji araştırma politikaları belirlenmelidir.
ENERJİ VE DOĞA