Gerileme Devri Islah. ve Özellikleri Lale Devri I. Mahmut Dönemi III. Selim Dönemi Gerileme Dönemi İsyanları

2 HAZIRLIK ÇALIŞMALARI XVIII. yüzyıldan sonra Osmanlı Devleti’nin Avrupa’yı yakından takip etmesinin sebepleri neler olabilir?

3 DENGE POLİTİKASI DİPLOMASİ İTTİFAK TULUMBACILAR NİZAM-I CEDİT TEMEL KAVRAMLAR Yanda verilen kavramlar size neleri çağrıştırmaktadır?

. 4

LALE DEVRİ ( ) 5

III. Ahmet Babası : IV. Mehmet Annesi : Rabia Sultan Doğumu : 31 Aralık 1673 Vefatı : 1 Temmuz 1736 Saltanatı: III. Ahmet’in şehzadelik hayatı sarayda geçti. Çok iyi bir eğitim görerek yetişti. Tahta çıktığında 30 yaşındaydı. Edirne Olayı ile yeniçeriler II. Mustafa’yı tahttan indirince 22 Ağustos 1703’te padişah oldu. III. Ahmet iyi bir eğitim alması yanında musikiye son derece meraklıydı. Güzel şiirler yazardı. Hat sanatında ustaydı. Eğlenceye düşkünlüğü ve barışseverliği ile tanınmıştı. III. Ahmet’in saltanatının büyük bir kısmında Damat İbrahim Paşa sadrazamlık yaptı. Bu dönemde Avrupa yakından izlendi. Özellikle Lale Devri’nde İstanbul’da pek çok mimari eser yapıldı. III. Ahmet Çeşmesi dönemin en ünlü eserlerinden biridir. III. Ahmet 1730 yılında çıkan Patrona Halil İsyanı yüzünden tahtı I. Mahmut’a devretmek zorunda kaldı. TANIYALIM

7 III. Ahmet minyatürü

Yirmisekiz Celebi Mehmet Efendi ve Fransa Sefaretnamesi Pasarofça Barışı’ndan sonra Sadrazam Damat İbrahim Paşa, Avrupa ile dostluk münasebetlerini geliştirme gayretine girmiş ve çeşitli ülkelere elçiler göndermişti. Sadrazam, bu vesileyle Batı dünyasının siyasi, sosyal ve kültürel durumu hakkında bilgi edinmek istiyordu. Yorumlayalım Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi’nin Fransız Sarayı’na kabulünü gösteren temsilî resim

9 Fransa’ya gönderilecek elçi o sırada baş muhasebecilik görevinde bulunan Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi idi. Mehmet Efendi’nin “Yirmisekiz” lakabı, Yeniçeri Ocağının 28. Ortasında yetişmesi dolayısıyla verilmişti. Türk elçilik heyeti, 1720 yılı Ekim ayı başlarında İstanbul’dan hareket etti ve kasım ayında Fransa’nın Toulon Limanı’na vardı. Çelebi Mehmet Efendi burada bir müddet karantinada kaldı. Sonra Paris’te muhteşem bir törenle karşılandı. Fransa kralı ve devlet ileri gelenleriyle konuştu. Bir yıl sonra da İstanbul’a döndü. Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi, bu seyahatini anlattığı “Sefaretname”sinde o devir Fransa’sı hakkında ilgi çekici bilgiler vermiştir. “Sefaretname”nin en önemli tarafı, Osmanlı Devleti’nin bir Hristiyan ülkesini nasıl gördükleri ve nasıl değerlendirdiklerini göstermesidir. Çelebinin ünlü eseri iki defa (1841 ve 1872 yılında) Paris’te, birkaç defa da İstanbul’da basılmıştır.

XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin, Avrupa’daki gelişmeleri takip etmek ve Avrupa’daki yenilikleri ülkeye getirmek istemesinin nedenleri nelerdir?

Osmanlı Devleti’nde Avrupa’ya ilgi Lale Devrinde başlamıştır. Bu dönemde Viyana ve Paris gibi Avrupa başkentlerine elçiler gönderilmiştir. Bu elçiler Avrupa’daki her türlü gelişmeyi izlemekle görevlendirilmiştir. Bu bilgiye dayanarak, Osmanlı Devleti ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Kültürel değişmelere ortam hazırlanmıştır. B) Avrupa’yı yakından tanıma gereği duyulmuştur. C) Bilime, askeri alandan daha fazla önem verilmiştir. D) Batıdan gelecek yeniliklere olumlu yaklaşılmıştır. E) Daha önce yapılan ıslahatlar yetersiz bulunmuştur. 11

Osmanlı Devleti’nde, I. Veraset sisteminde değişiklik yapılarak hanedanın en yaşlı üyesinin hükümdar olması II. Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi III. Avrupa’da elçilikler açılması gelişmelerinden hangilerinin, Avrupa’yı yakından tanımaya olanak sağladığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 12

13 Lale Devri’nde III. Ahmet’in izlediği bir şenliği gösteren minyatür

ETKİNLİK Aşağıda Lale Devri’ndeki bazı gelişmeler verilmiştir. Bu gelişmelerin numaralarını tabloda ait oldukları yerleri söyleyiniz.

I. MAHMUT ( ) 15

I. Mahmut Babası : II Mustafa Annesi : Saliha Sultan Doğumu : 2 Ağustos 696 Vefatı : 13 Aralık 1754 Saltanatı: Sultan I. Mahmut iyi bir saray eğitimi gördü. İyi bir şair ve bestekârdı. Çok zeki, aydın ve ileri görüşlü bir hükümdardı. Zamanında Avusturya’yı yenilgiye uğrattı, Pasarofça Antlaşması ile kaybedilen Belgrad’ı geri aldı. Rusya, Karadeniz’den uzaklaştırıldı, İran’ın Osmanlı toprakları üzerindeki emelleri önlenmiş oldu. I. Mahmut zamanında, imparatorluğun pek çok bölgesinde imar hareketleri hızlandı. Kütüphaneler kuruldu. Ordunun ıslahına çalışıldı. Avrupa’daki gelişmeler yakından takip edildi. Döneminde bir Fransız subayı iken Müslümanlığı kabul eden Ahmet Paşa (Kont dö Boneval) humbaracı sınıfını kurarak yeni savaş usullerini Osmanlı ordusuna öğretti. Bu çalışmalar sonucunda Osmanlı ordusu çeşitli cephelerde başarılar kazandı. TANIYALIM

Osmanlı Devleti, XVIII. yüzyılda Avrupa'yı örnek alarak yeni- likler yapmıştır. XVIII. yüzyılda, I. Doğu klasiklerinin Türkçe’ye çevrilmesi, II. Yerli malı kullanılmasının teşvik edilmesi, III. Avrupa'dan uzmanlar getirilerek ordunun modernleştiril- mesi yeniliklerinden hangileri bu duruma örnek olarak gösteri- lemez? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 17

III. OSMAN ( ) 18

Çin Atasözü 19

III. MUSTAFA ( ) 20

Osmanlı İmparatorluğu’nda aşağıdakilerden hangisinin batı kültürleriyle etkileşimi artırdığı savunulamaz? A) Arap alfabesinin kullanılması B) Avrupa’da devamlı elçiliklerin açılması C) Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi D) Osmanlı padişahının Avrupa’ya gitmesi E) Medreselerin yanında modern okulların da açılması 21

I. ABDÜLHAMİT ( ) 22

XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde, - savaşların yenilgiyle sonuçlanması, - toprak kayıplarının devam etmesi aşağıdaki alanların hangisinde ıslahatlara ağırlık verilmesine neden olmuştur? A) Kültürel B) Hukuksal C) Ekonomik D) Askeri E) Toplumsal 23

III. SELİM ( ) 24

25 III. Selim’in temsilî resmi

Osmanlı Devleti, batı eğitim sisteminden etkilenerek XVIII. yüz- yılda Mühendishane-i Bahri Hüma-yun, Mühendishane-i Berri Hümayun, Tıbbiye ve Harbiye gibi okullar açmıştır. Bu gelişmeler Osmanlı Devleti’nin hangi alanda batılılaşmaya öncelik verdiğini gösterir? A) Medrese eğitiminde B) Yönetim şeklinde C) Askeri alanda D) Ekonomik alanda E) Hukuk alanında 26

DEVLETİN KURTULUŞ REÇETESİ LAYİHALAR (RAPORLAR) III. Selim, Osmanlı Devlet kurumlarını modernleştirmek amacıyla Avrupalıların modern kurumları ve uygulamalarını incelemek üzere Avrupa’nın önemli şehirlerine elçiler gönderdi. Bu elçilerin gönderdiği layihalardan hareketle devlet kurumlarında ıslahatlar yaptı. Yorumlayalım

28 Bu layihalar arasında en önemlisi Ebubekir Ratip Efendi tarafından gönderilendi. Bu layihaların birinde şu açıklamalar vardı: “Avrupa devletlerinde hükümdarlar tarafından koyulan kanunlara, teşkilatlara, prensiplere ve vergilere toplumun her seviyesinde insanlar tarafından tam olarak uyulmaktadır. Vergiler zamanında ödendiği müddetçe hiçbir kral, askerî komutan veya bürokrat birinin işlerine vergiyi gerekçe göstererek müdahale etmez. Mahkemeler, hiçbir dinî hukuka sahip değildir. Bu demektir ki İsa’nın koymuş olduğu kanunlardan sadece evlilikle ilgili kimi kurallar geçerli kalmıştır ve bu alanda bile krallar söz konusu olunca İsa’nın getirdiği kurallar her zaman uygulanmaz. Mirasla ilgili konularda dinî hükümler uygulanmamaktadır. Bu nedenle mevcut Avrupa devletleri öyle yapıya sahiptir ki artık onlar ehli kitap olarak nitelendirilemezler. Prof. Dr. Stanford J. SHAW

Layihalara göre Avrupa’nın gelişmesinde hangi faktörler etkili olmuştur?

Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyıldan itibaren görülen aşağıdaki gelişmelerden hangisi, Avrupa devletleriyle diplomatik ilişkilere eskisinden daha fazla önem verildiğinin en güçlü göstergedir? A) Padişah Abdülaziz’in Avrupa’ya gezi amacıyla gitmesi B) Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi C) Avrupa’da devamlı elçiliklerin kurulması D) Avrupa’dan askeri ve teknik alanlarda uzman getirilmesi E) Türk matbaasının açılması 30

İLK DAİMİ ELÇİMİZ YUSUF AGAH EFENDİ- İNGİLTERE KRALI 31

GERİLEME DÖN. İSYANLARI 32 PATRONA HALİL İSYANI (1730)

33 KABAKÇI MUSTAFA İSYANI (1807)

34 Nizamıcedit ordusunun geçit töreninin anlatan temsilî resim

ETKİNLİK XVII. ve XVIII. yüzyıl ıslahatlarının genel özelliklerini örnekteki gibi aşağıdaki tabloya yazınız.