COĞRAFYA

Hoş Geldiniz FEYAZ BİLGİ www.feyazbilgi.com

Hoş Geldiniz FEYAZ BİLGİ COĞRAFYA ÖĞRETMENİ SULTANBEYLİ KIZ ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) FEYAZ BİLGİ (COĞRAFYA ÖĞRETMENİ) Dalgalar ve Akıntılar Dalga ve Akıntıların Oluşturdukları Yer şekilleri Kıyı Tipleri Gel-git Bazı ÖSS soruları Motivasyon www.feyazbilgi.com FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Dalgalar ve Akıntılar Dalgaları, rüzgarlar oluşturur. Deniz altında ki depremler ve volkanik olaylar da dalga oluşturabilir. Dalgalar, kıyıların şekillenmesindeki en önemli etkendir. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Dalgaların etkisi dik kıyılarda ( falezli ) daha fazladır. Dalgalar bu kıyılarda aşındırma yapar. Etkisi fazla FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Kumsal kıyılarda ise biriktirme yapar. Etkisi az FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Akıntılar, sürekli rüzgarlar, yoğunluk farkı ( tuzluluk farkı ), seviye farkı ve gel - gitin etkisiyle oluşan bir su hareketidir. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Büyük okyanus Akıntı Japonya FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Dalga ve Akıntıların Oluşturduğu Yer şekilleri 1- Falez ( Yalıyar ) : Dik kıyılarda, dalgaların kıyıya çarparak alt kısımları aşındırmasıyla üst kısımlar çöker. Bu şekilde geride oluşan dikliğe falez denir. Dağların denize paralel uzandığı kıyılarda daha fazla görülür. Örnek : Karadeniz ve Akdeniz kıyılarımız. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Falez FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 2-Kıyı seti ( kıyı oku ) : Dalga ve akıntıların taşıdıkları maddeleri kıyının önünde yığarak oluşturduğu setlere denir. Kıyı seti Kıyı oku FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Kıyı seti FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 3-Lagün ( Kıyı set gölü ) : Kıyı okunun zamanla ilerleyerek bir koyun ağzını kapamasıyla oluşan göllerdir. Örnek : Büyük ve Küçükçekmece, Terkos, Ölüdeniz ( Fethiye ). Terkos Küçükçekmece Büyükçekmece Marmara Denizi FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Akdeniz Kıyı seti Ölüdeniz FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 4-Tombolo ( Bağlama seti ) : Kıyı okunun ilerleyerek bir adayı karaya bağlayarak oluşturduğu yarımadaya denir. Örnek : Marmara Denizi’ndeki Kapıdağ yarımadası.. Kara Tombolo Ada FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Tombolo Kapıdağ y.adası FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Kıyılar Kıyıların şekillenmesinde dalgalar, akıntılar, akarsular, buzullar, gel-git ve kıyı haline geçen yer şekilleri etkilidir. Rüzgarlar dolaylı etkiye sahiptir. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Kıyı Tipleri 1- Fiyord kıyı : Buzul vadilerinin deniz altında kalmasıyla oluşan kıyılardır. Örnek : Norveç, İskoçya ve Şili kıyıları…. Ülkemizde fiyord kıyı yoktur. Fiyord Atlas okyanusu Norveç FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

Geiranger fiyordu - Norveç FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 2- Skyer kıyı : Buzulların etkisiyle oluşan, çok karışık bir yapısı olan ve binlerce adacıktan meydana gelen kıyılardır. Örnek : Norveç ve Güney Şili kıyıları..Ülkemizde yoktur. Güney Şili FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 3- Ria kıyı : Akarsu vadilerinin deniz altında kalmasıyla oluşan kıyılardır. Bu kıyılar, denizin yükselmesi veya karaların alçalmasıyla ( çökmesiyle ) oluşur. Örnek : İspanya’nın kuzeybatı kıyıları, ülkemizde İstanbul ve Çanakkale boğazı kıyıları… FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) İstanbul boğazı Çanakkale boğazı Marmara Denizi FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 4- Dalmaçya kıyı : Denize paralel uzanan dağlar arasındaki vadilere denizin girmesiyle oluşan kıyılardır. Kıyıda, kıyıya paralel adalar uzanır. Örnek : Eski Yugoslavya şimdi Hırvatistan’ın Adriyatik denizi kıyıları ( Dalmaçya kıyıları ), ülkemizde Antalya’nın Kaş ilçesi kıyıları ( Teke yarımadası ). Hırvatistan Dalmaçya kıyıları FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 5- Limanlı kıyı : Kıyı oklarının koyların önünü kapatmasıyla oluşan doğal limanların bulunduğu kıyılara denir. Örnek : Büyük ve Küçükçekmece kıyıları, Karadeniz’in kuzeyinde Ukrayna kıyıları…( Odesa ve Dinyeper Limanları gibi….). Karadeniz FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Ukrayna Kırım K a r a d e n i z FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 6- Haliç kıyı : Gelgitin etkili olduğu yerlerde, akarsu ağızlarının genişlemesiyle oluşan kıyılardır. Örnek : Londra ve Hamburg Limanları. Gelgit sonucunda sular altında kalan daha sonra tekrar kıyı haline geçen yerlere de Watt kıyı denir. NOT : Ülkemizde Haliç kıyı yoktur Kuzey denizi Haliç kıyı FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 7- Enine kıyı : Denize dik uzanan dağlar arasındaki vadilerin çökerek deniz altında kalmasıyla oluşan girintili çıkıntılı kıyılara denir. Bu kıyılarda kıta sahanlığı geniştir. Doğal liman, koy ve körfezler fazladır. Örnek : Ege denizi kıyılarımız Ege denizi kıyıları FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 8- Boyuna kıyı : Dağların denize paralel uzandığı, bu nedenle girinti ve çıkıntının az olduğu kıyılardır. Bu kıyılarda, kıta sahanlığı dardır. Doğal liman, koy ve körfez fazla görülmez. Örnek : Karadeniz ve Akdeniz kıyılarımız Karadeniz kıyıları Akdeniz kıyıları FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Gelgit Ay ve Güneşin çekim gücüne bağlı olarak okyanuslarda meydana gelen alçalıp yükselme şeklindeki hareketlere denir. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Ay dünyaya daha yakın olduğundan gelgit üzerinde daha etkilidir. Gelgit gün içinde 6’şar saat arayla iki yükselme iki alçalma şeklinde görülür. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Gelgit her gün, bir önceki güne göre, 50 dakikalık gecikmeyle görülür. Bunun sebebi, ay günü ile güneş günü arasındaki farktır. Gelgit olayında iki kabarmanın aynı saatte görülebilmesi için 30 gün geçmesi gerekir. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Gelgit sonucunda alçalma ve yükselme seviyeleri arasındaki farka gelgit genliği denir. Gelgit genliği, okyanus ortalarında az ( 60 – 80 cm. ), kenar denizlerde ise 8 – 10 m. bazı yerlerde daha da fazladır. İç denizlerde ise ( Akdeniz gibi ), 20 – 30 cm.dir. Dünya üzerinde gelgitin en fazla olduğu yer Kuzey Amerika’nın doğusundaki Hudson nehrinin denize ulaştığı Hudson körfezidir. Burada gelgit genliği 20 m.ye yaklaşır. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Gelgit, özellikle Batı ve Kuzeybatı Avrupa kıyıları ile Kanada kıyılarındaki koy ve körfezlerde daha etkilidir. Kanada kıyıları Batı- kuzeybatı Avrupa kıyıları FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Gelgitin etkili olduğu kıyılarda : Delta ovaları oluşmaz Haliç kıyılar oluşur Kıyı kirlenmesi görülmez Haliç kıyılarda, dünyanın bazı önemli limanları yer alır. Örnek : Londra ve Hamburg gibi.. Thames nehri ve ağız kısmındaki haliç Londra FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Aşağıda iki ayrı bölgenin kıyı kesimlerinin haritaları verilmiştir. Kara Deniz Deniz Kara Bu kıyılarda akarsu ağızlarındaki oluşumların haritada görüldüğü gibi farklı olması,bu iki bölgenin aşağıdakilerden hangisi bakımından farklı olduğunu kanıtlar ? A)Yağış miktarı B) Gelgit genliği C) Akarsu rejimi D) Jeolojik yapı E) Deniz derinliği 1998 ÖSS Aşağıdakilerden hangisi denizlerde ve okyanuslarda meydana gelen akıntıların nedenlerinden biri değildir? Derinlik farkı B) Sürekli rüzgarlar C) Gelgit olayı D) Yoğunluk farkı E) Seviye farkı 1997 ÖYS FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Gelgit, deniz akıntısı ve akarsuların, oluşumuna katkıda bulundukları yer şekli aşağıdakilerden hangisidir? A) Plato B) Haliç C) Fiyord D) Delta E) Vadi 1985 ÖSS Deniz Yukarıdaki haritada taralı olarak gösterilen alan aşağıdaki kıyı tiplerinden hangisine örnektir? A) Ria B) Dalmaçya C) Fiyort D) Enine E) Liman 1994 ÖYS FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Türkiye’nin Ege kıyılarının Akdeniz ve Karadeniz kıyılarından uzun olmasında aşağıdakilerden hangisinin etkisi vardır ? Ege kıyılarının epirojenik olaylar sonucunda oluşması Dağların kıyıya dik gelmesi Kıyıya yakın adaların çok olması Şelf alanının geniş olması Akarsu ağızlarında oluşan birikinti ovalarının geniş yer kaplaması 1998 ÖYS Yukarıdaki haritada işaretli merkezlerden hangilerinin arasında enine kıyı tipi görülür? A) Zonguldak – Sinop B) Edremit – Kuşadası C) Antalya – Finike D) Alanya – Silifke E) Ordu – Giresun 1992 ÖYS Sinop Zonguldak Giresun Ordu Edremit Kuşadası Antalya Alanya Silifke Finike FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)

FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)